Saf Şiir Anlayışı

Ahmet Hamdi Tanpınar

• Türk edebiyatında "Saf (Öz) Şiir" eğilimi Ahmet Haşim’in "Şiir Hakkında Bazı Mülahazalar" adlı makalesiyle başlar. 
• Bu makalenin kilit cümlesi şudur: "Şairin dili, nesir (düz yazı) gibi anlaşılmak için değil, fakat duyulmak üzere var olmuş, müzik ile söz arasında, sözden çok müziğe yakın ortalama bir dildir."
• Modern Türk şiirinde saf şiir anlayışının mimarları Yahya Kemal Beyatlı ve Ahmet Haşim'dir.
• Cumhuriyet edebiyatında bu anlayışı sürdüren şairlerden öne çıkanlar ise şunlardır: Necip Fazıl Kısakürek, Ahmet Hamdi Tanpınar, Ahmet Muhip Dıranas, Cahit Sıtkı Tarancı, Asaf Halet Çelebi, Ziya Osman Saba... 
• Bu isimlerin yanı sıra zaman içinde farklı şiir anlayışlarıyla eserler verseler de Behçet Necatigil ile Fazıl Hüsnü Dağlarca da saf şiirin içinde gösterilmektedir.

Özellikleri 

• Şiir yazmanın tek amacı iyi şiir yazmaktır. 
• Bu anlayışta estetik tavır ön plandadır.
• Şiir, soylu bir sanat olarak kabul edilir.
• Şairler imge ve çağrışımlardan yararlanır.
• Dilin anlam alanını genişletip dile yeni olanaklar sunarlar.
• İçe dönük, bireysel bir tavır ile yazan şair, evrensel insan tecrübesini dile getirmiş olur.
• Etkilenen edebî akım sembolizmdir.
• Türk edebiyatında saf şiir anlayışı özellikle Fransız edebiyatından Charles Baudelaire, Paul Valery, Stephan Mallarme, Paul Verlaine, Arthur Rimbaud gibi şairlerin ileri sürdüğü görüşler üzerine inşa edilmiştir.
• Cumhuriyet döneminde saf şiir anlayışı ile eser veren şairler genellikle hece ölçüsünü kullanmışlardır ancak bu saf şiir için belirleyici bir kural değildir.
• Ahenk; ritim, kafiye ile sağlanır.
• Düz yazıdan farklı, müzikal bir dil hedeflenir.

Saf Şiir Ne Değildir?

• Didaktik değildir.
• İdeolojik yaklaşımlardan beslenmez.
• Şiir, düşünceleri ifade etmek için bir araç değildir.

Saf şiir örneği:

Olvido 

Hoyrattır bu akşamüstüler daima. 

Gün saltanatıyla gitti mi bir defa

Yalnızlığımızla doldurup her yeri

Bir renk çığlığı içinde bahçemizden,

Bir el çıkarmaya başlar bohçamızdan

Lavanta çiçeği kokan kederleri;

Hoyrattır bu akşamüstüler daima. 

Dalga dalga hücum edip pişmanlıklar

Unutuşun o tunç kapısını zorlar

Ve ruh, atılan oklarla delik deşik;

İşte, doğduğun eski evdesin birden

Yolunu gözlüyor lamba ve merdiven,

Susmuş ninnilerle gıcırdıyor beşik

Ve cümle yitikler, mağlûplar, mahzunlar... 

...                  

Ahmet Muhip Dıranas (Olvido)

Cumhuriyet Dönemindeki Temsilcileri

Necip Fazıl Kısakürek (1905 - 1983)

• Cumhuriyet dönemi şair, yazarı. 
• Şiir, tiyatro, roman, hikâye gibi birçok türde eser verdi.
• Eserlerinde din, tasavvuf, tarih, felsefe gibi konular geniş bir yer tutar.
• Kaldırımlar Şairi, Mistik Şair, Şairler Sultanı ya da Büyük Doğucu olarak anılır.
• Şiir Kitapları: Örümcek Ağı, Kaldırımlar, Ben ve Ötesi, Sonsuzluk Kervanı, Çile

➤ Necip Fazıl hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız. 

Cahit Sıtkı Tarancı (1910 - 1956)

• Cumhuriyet dönemi şairi.
• Özellikle ilk dönem şiirlerinde Fransız sembolist şairlerinden Baudelaire, Verlaine, Rimbaud, Valery ve Paul Eluard’ın etkisindedir.
• Cahit Sıtkı'ya göre şiir, kelimelerle güzel şekiller kurma sanatıdır.
• Sade, akıcı ve ahenkli bir dil kullanmıştır.
• 1940 sonrası ölçüsüz yazdığı şiirler olsa da genellikle hece ölçüsü kullanmıştır. 
• Hece ölçüsünü belirli kalıpların dışına çıkarak kullanmıştır. 
• Şiirlerinde yalnızlık, çaresizlik, ölüm ve yaşama sevinci en çok dikkat çeken temalardır.
• Şiir Kitapları: Ömrümde Sükut, Otuz Beş Yaş, Düşten Güzel, Sonrası

➤ Cahit Sıtkı Tarancı hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Ahmet Hamdi Tanpınar (1901 - 1962)

• Şair, roman ve hikâye yazarı, edebiyat tarihçisi, yeni Türk edebiyatı profesörü.
• Şiir, deneme, hikaye, roman gibi edebiyatın birçok dalında eser veren Tanpınar, her şeyden önce şairdir. 
• Saf şiir anlayışına uygun olarak sosyal ve siyasi olaylara yer vermediği şiirlerinde daha çok bireysel konuların oluşturduğu temaları işler.
• Şiirlerinde estetik ön plandadır.
• Sanatı konusunda titiz davranan şair, az şiir yazmış; şiirlerini ölümünden kısa bir süre önce kitap haline getirebilmiştir.
• Şiirlerinde çoğunlukla hece ölçüsü kullanan şairin serbest ölçü ile yazdığı şiirler de vardır.
• Türk edebiyatı içerisinde Yahya Kemal ve Ahmet Haşim’in, Fransız edebiyatında ise Mallarme, Baudelaire, Nerval, Verlaine ve Valery’nin etkisindedir.
• Özellikle "Bursa'da Zaman" şiiri ile tanınmıştır.
• Rüya, zaman ve musiki, Tanpınar'ın eserlerindeki anahtar sözcüklerdir.
• Şiir Kitabı: Şiirler

➤ Ahmet Hamdi Tanpınar hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Ahmet Muhip Dıranas (1909 - 1980)

• Türk şair, çevirmen ve köşe yazarı.
• Kar, Serenad, Olvido ve Fahriye Abla şiirleriyle ünlüdür.
• Şiirlerinde kuvvetli bir tabiat sevgisi ve aşk öne çıkar.
• Fransız şiirinden özellikle Baudelaire'den etkilenmiştir.
• Şiirde şekle ve ahenge büyük önem verir.
• Zaman ve mekana bağlı olmayan lirik ve sembolik şiirler yazmıştır (Bu açıdan Fahriye Abla şiiri istisnadır).
• Dıranas bütün şiirlerini hece ölçüsüyle yazar.
• Şiirlerini Şiirler (1974) adıyla kitaplaştırır.

➤ Ahmet Muhip Dıranas hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.  

Asaf Halet Çelebi (1907 - 1958)

• İlk şiirleri klasik divan şiiri tarzındadır.
• 1939'dan itibaren devrin şiir okuyucusu tarafından yadırganan şiirleriyle dikkat çekti.
• Şiirlerinde farklı din ve kültürlerin izleri görülür. 
• Anlaşılması zor bir şiir anlayışına sahiptir.
• Doğu ve Uzak Doğu medeniyetlerine ait temaları, Batılı biçimlerle sundu.
• Şiirlerine, geçmişe dönük, mistik ve masalımsı bir hava hakimdir.
• Şiirleri, anlamı herkes tarafından bilinmeyen farklı dillere ait sözcük ve sözcük grupları içerir.
• Serbest tarzda ölçüsüz, kafiyesiz ve edebi sanatlardan mümkün olduğunca arındırılmış şiirler yazdı.
• Sidharta şiiri için tıklayınız.
• Şiir Kitapları: He, Lâmelif, Om Mani Padme Hum

➤ Asaf Halet Çelebi hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Yedi Meşaleciler

• Cumhuriyet döneminin ilk edebî topluluğudur.
• Çoğu lise öğrencisi yedi gençten oluşan topluluğun sanatçıları: Ziya Osman Saba, Cevdet Kudret Solok, Sabri Esat Siyavuşgil, Yaşar Nabi Nayır, Muammer Lütfi Bahşi, Kenan Hulusi Koray, Vasfi Mahir Kocatürk'tür.
• Topluluğun Millî Edebiyat Dönemi şiir anlayışına özellikle hecenin beş şairine tepki olarak ortaya çıktıkları görüşü yaygındır. 
• Şiirlerde aşk, sevgi, yaşama sevinci ve çocukluk günlerine özlem gibi konular işlenir.
• "Canlılık, samimiyet ve daima yenilik" ilke olarak kabul edilir.
• Edebiyatı taklitten kurtarmak ve konuları çeşitlendirmek isterler.
• "Sanat sanat içindir" ilkesinden hareketle belli kalıplara sıkışıp kalan memleketçi edebiyata karşı çıkılır.
• Amaçları şiire büyük bir yenilik getirmek olan topluluk amaçlarına ulaşamadan dağılır. Topluluğun şair olarak ünlenen ve bunu devam ettirebilen tek ismi Ziya Osman Saba'dır.

➤Yedi Meşaleciler hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Uyarı:  

Fazıl Hüsnü Dağlarca ve Behçet Necatigil kimi şiirleriyle "Saf Şiir" anlayışı içinde gösterilmektedir.

Çıkmış Soru 

1930'la 1945 arasında öz şiir hareketini sürdüren şairler arasında ---- sayabiliriz.  Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilemez? (2013)

A) Necip Fazıl Kısakürek'i    

B) Oktay Rifat Horozcu'yu   

C) Ahmet Muhip Dıranas'ı 

D) Cahit Sıtkı Tarancı'yı 

E) Ahmet Hamdi Tanpınar'ı

İlgili Sayfalar

• Saf (Öz) Şiir Konu Testi Çöz

• Saf (Öz) Şiir Konu Testi 2