Namık Kemal (1840-1888)

Namık Kemal
  • Devlet adamı, Tanzimat 1.dönem edebiyatı şair, gazeteci ve yazarı.
  • Görüşleriyle Mustafa Kemal Atatürk'ü de etkilemiş olan Tanzimat aydını.
  • Encümen-i Şuara toplantılarına katılan Namık Kemal’in edebî kişiliği üzerinde divan şiirinin 19. yüzyıldaki önemli temsilcilerinden Leskofçalı Galip’in derin etkisi vardır.
  • Tercüme Odası'na girişi ve Şinasi ile tanışması Namık Kemal için bir dönüm noktası olmuştur.
  • Gazeteciliğe Şinasi'nin yanında Tasvir-i Efkâr'da başlamıştır. Şinasi yurt dışına çıkmak zorunda kalınca gazetenin idaresini Namık Kemal'e bırakmıştır. (1865)
  • Memlekete meşrutiyet idaresi getirmek amacıyla kurulmuş olan Yeni Osmanlılar Cemiyeti’ne girmiştir.
  • 1867 yılında Paris'e kaçan şair, bir süre sonra Londra'da Ziya Paşa ile Hürriyet gazetesini çıkararak muhalefete devam eder.
  • Bir süre sonra İstanbul'a dönen Namık Kemal, 1872 yılında İbret gazetesini çıkarmaya başlar.
  • 1873 yılında Vatan Yahut Silistre adlı oyununun sahnelenmesinden sonra çıkan olaylar üzerine Magosa'ya sürgüne gönderilir. Otuz sekiz ay süren sürgünde bol olan tek şey zamandır. Eserlerinin önemli bir kısmını Magosa'da yazar.
  • 1876 yılında tahta çıkan V. Murat'ın affıyla İstanbul'a dönmüştür.
  • II. Abdülhamit'in ilk günlerinde kanunuesasiyi (ilk anayasa) hazırlayan komisyonda Ziya Paşa ile birlikte çalışır.
  • 1877 yılında Midilli adasına mutasarrıf olarak gönderilen şair, daha sonra 1884 yılında Rodos'a oradan da Sakız'a gönderilmiş ve burada 1888 yılında henüz 48 yaşında iken vefat etmiştir.
"Ölürsem görmeden millette ümmîd ettiğim feyzi
Yazılsın seng-i kabrimde vatan mahzûn ben mahzûn"
Sanat Anlayışı
  • Vatan ve hürriyet şairi olarak bilinir.
  • Namık Kemal’in 1862’de Şinasi ile tanışıncaya kadar geçen sürede yazdığı şiirler divan şiiri etkisi altındadır.
  • Şinasi'nin etkisiyle eski edebiyatın etkilerinden kurtulmaya çalışan Namık Kemal şiirlerinde hürriyet, vatan, kanun, hak, adalet, ahlâk temalarını işlemeye başlar.
  • İşlediği temalar ve üslup yeni olsa da bazı değişiklikler yaparak divan şiiri nazım şekillerini kullanmaya devam eder.
  • Bu gür sesli şair için edebiyat, halka seslendiği bir kürsüdür. 
  • Edebiyatın hemen her türünde eser vermiştir.
  • Tüm eserlerinde romantizm etkisi görülür.
  • Namık Kemal’in Hürriyet Kasidesi, Vaveylâ, Vatan Mersiyesi, Murabba, Vatan Şarkısı, Vatan Türküsü gibi manzumeleri toplum üzerinde etki eden heybetli söyleyişlerdir.
  • Aruzdan vazgeçemeyen şair, az da olsa heceyi de kullanır. Şairin hece vezniyle söylediği küçük şiirlerin en önemlileri Akif Bey, Celâleddin Harzemşâh ve Gülnihâl gibi tiyatrolarının içindedir.
  • Tiyatroyu bir eğlence fakat eğlencelerin en faydalısı olarak görür. Tiyatrolarında sade ve doğal bir konuşma dili kullanmıştır. Medeni milletlerdeki ilerleme ve gelişmede tiyatronun katkısını her fırsatta dile getiren Namık Kemal, altı tiyatro eseri yazmıştır.
Hürriyet Kasidesi
  • Tamamı 31 beyit olan bu kaside, ne padişaha ne de bir sadrazam veya beye sunulmuştur. Bu şiirde soyut bir kavram olan hürriyetin övgüsü öne çıkar. 
  • Hürriyetin övgüsü hariç bir divan kasidesinde bulunması gereken bölümler bu kasidede yoktur. 
  • Oluşan yeni edebiyat anlayışı sonucu, kasidenin konusu ile birlikte biçiminde de değişikliklere gidildiği anlaşılmaktadır. 
  • Dil ve üslûp açısından ise dönemine göre sade olduğu söylenebilir.
Hürriyet Kasidesinden beyitler...
Hakîr olduysa millet şânına noksân gelir sanma
Yere düşmekle cevher sâkıt olmaz kadr ü kıymetden
(Millet hakir olduysa şanına noksan gelir sanma. (Çünkü) cevher yere düşmekle değer ve kıymetinden bir şey kaybetmez.) 
Ne gam pür-âteş-i hevl olsa da gavgâ-yı hürriyyet
Kaçar mı merd olan bir can içün meydân-ı gayretden
(Hürriyet mücadelesi, korkulu ateş olsa ne gam. Mert olan bir can için gayret meydanından kaçar mı?)
Tüm Eserleri
  • Roman: İntibah, Cezmi
  • Tiyatro: Vatan yahut Silistre, Zavallı Çocuk, Akif Bey, Gülnihal, Celâlettin Harzemşah, Kara Bela
  • Eleştiri: Tahrib-i Harabat, Takip, Renan Müdafaanâmesi, Celal Mukaddimesi, İrfan Paşa'ya Mektup, Lisân-ı Osmaninin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülâhazâtı Şâmildir
  • Anı: Magosa Hatıraları
  • Mektup: Magosa Mektupları
  • Tarih: Kanije, Silistre Muhasarası, Osmanlı Tarihi, Devr-i İstilâ, Bârika-i Zafer, Evrak-ı Perişan
Tiyatroları:
  • Vatan yahut Silistre: Yazarın ilk tiyatro eseridir. Namık Kemal’in 1872’de kaleme aldığı dört perdelik bu oyun aynı zamanda sahnelenen ilk tiyatro eseri olması açısından da önemlidir. Kırım Savaşı'nda gönüllü olarak cepheye giden İslam Bey'in ardından savaş alanında onunla beraber bulunmak için erkek kılığında Silistre savunmasına katılan Zekiye'nin aşkı, vatan teması etrafında anlatılır. 
  • Zavallı Çocuk: Yazar bu oyunda genç kızların aileleri tarafından tanımadıkları, sevemeyecekleri kimseler ile evlenmeye zorlanmalarını konu almıştır. Şefika, babası Halil Bey’in öksüz bir akrabası olduğu için yanına aldığı Atâ ile birlikte büyümüştür. Bir süre sonra zengin bir paşa ile evlendirilen Şefika, gönlü Atâ’da olduğu için bu acıya dayanamaz ve hastalanır. Kısa süre içerisinde verem olan Şefika ölümün eşiğine gelir. Okuldan izinli gelen tıbbiye öğrencisi Atâ, Şefika’nın ölmek üzere olduğunu görünce eczaneden aldığı zehri içer, ikisi de ölür. 
  • Akif Bey: Bu eser Türk edebiyatının denizle ilk temasıdır. Akif Bey, yazarın diğer eserlerinde de karşılaşılan idealize edilmiş vatansever, cesur, dindar ve aşkına değer veren bir karakter olarak kurgulanır. Eserde eşi Dilruba tarafından ihanete uğrayan Deniz Subayı Akif Bey'in durumu öğrenmesi üzerine gelişen olaylar anlatılır. 
  • Gülnihal: Bu eser tiyatro tekniği açısından Vatan yahut Silistre'den daha başarılı olmasına rağmen onun kadar meşhur olamamıştır. Eser zalim bir sancak beyine karşı halkın isyanını anlatır. Uzun özeti için tıklayınız.
  • Celâleddin Harzemşâh: Eser, Harzemşâhlar Devleti'nin son hükümdarı Celâleddin Harzemşâh'ın hayatını, kahramanlığını ve Moğollara karşı Türk-İslam dünyasını korumak için giriştiği mücadeleyi anlatmaktadır. Tamamı 15 perde olan bu hacimli eseri yazar oynanması için değil okunması için yazmıştır. 
  • Kara Belâ: Namık Kemal'in yazdığı son piyes olmasına rağmen birçok açıdan zayıf bir eserdir. Olay Hindistan'da Babürler Devleti sarayında geçer.
Romanları
  • İntibah - Hayat tecrübesi olmayan, iradesiz bir genç olan Ali Bey, hafifmeşrep bir kadın olan Mahpeyker'e aşık olur. Nasıl bir kadın olduğunu öğrense de kendisini sevdiğini ve değişmek istediğini düşünerek görüşmeye devam eder. Annesi oğlunu Mahpeyker'den kurtarmak için Dilaşup adıyla güzel bir cariye alır. Bir akşam eve dönmeyen sevgilisinden şüphe eden Ali Bey, kadını terk eder. Oldukça güzel olan Dilaşup ile evlenir. İntikam almak isteyen Mahpeyker ise Dilaşup’a iftira atar. Kurulan tuzağa kanan Ali Bey, Dilaşup'u kovar. Dilaşup, Mahpeyker tarafından satın alınır. Mahpeyker, her şeye rağmen Ali Bey’i tekrar elde etmek ister, ancak tekrar hakarete uğrayınca Ali Bey'i öldürtmek için tuzak kurar. Dilaşup, kendisini feda ederek Ali Bey’i ölümden kurtarır. Ali Bey de Mahpeyker’i öldürür. Kendisi de altı ay sonra hapiste ölür. Geniş özet için tıklayınız.
  • Cezmi - (ilk tarihî roman) Yazar, iki cilt olarak tasarladığı bu eserin sadece ilk cildini tamamlayabilmiştir. Roman, Namık Kemal’in İslam birliği ülküsü ile ilgilidir. Eserde Cezmi’nin yetişmesi, Osmanlı-İran savaşlarındaki kahramanlıkları, İran’da esir olan Kırım Şehzadesi Adil Giray’ı kurtarma çabaları, yazarın coşkun üslubu ile anlatılır. Adil Giray ile ona âşık olan İran şahının karısı ve kız kardeşi romanın sonunda ölürler. Geniş özet için tıklayınız.
Eleştirileri
  • Tahrib-i Harabât: Türk edebiyatında ilk edebî eleştiri örneği kabul edilen eser Ziya Paşa'nın Harabat adlı eserini eleştirmek için yazılmıştır. Ziya Paşa, Harabat adıyla bir divan şiiri antolojisi hazırlamış, kitabın ön sözünde de divan şiirini övüp halk edebiyatını küçümsemiştir. Magosa'da sürgündeyken yayımlanan kitap üzerine Namık Kemal büyük bir hayal kırıklığına uğramış ve “Eskiyi hortlatıyorsun, onu beraberce gömmeye azmetmiştik!” diyerek, Ziya Paşa’nın görüşlerini, eseri hazırlarken yaptığı yanlışları ve ihmalleri alaycı bir dille eleştirmiştir. 
  • Takip: Namık Kemal'in Harabat'ın yayımlanan ikinci cildi için yazdığı ve daha sert eleştirileri içeren eseri. 
  • Renan Müdafaanâmesi: Fransız Ernest Renan'ın İslam dinine ve toplumlarına yönelttiği eleştiriler üzerine yazılmış 56 sayfalık küçük bir eserdir. Namık Kemal eleştiri türündeki eserinde İslam’ın, aklı ve mantığı temel alarak modern bilimleri teşvik eden felsefi bir temelden beslendiğini açıklamaya çalışmıştır.
  • Lisân-ı Osmaninin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülâhazâtı Şâmildir: Makale,1866 yılında Tasvir-i Efkar’da yayımlanmıştır. Makalede öne çıkan düşünce yazı dili ile konuşma dili arasındaki uçurumdur. Kemal, bunun için yazı dilinin düzenlenmesini ve konuşma diline yakınlaştırılmasını ister. Yazar, dilde yapılacak düzenlemeyi yazısında sistemli olarak ortaya koyar. “Biz edebiyatı yanlış anlıyoruz; söz, kelime ve hayal oyunları sanıyoruz.” diyerek önemli bir noktaya değinir. Dil ve edebiyat üzerine yazılan bu makalede yazar, düşüncelerini birkaç başlık altında toplamıştır: Türkçenin gramerini hazırlamak, bir sözlük meydana getirmek, ifadeyi külfetli sanatlardan kurtarmak, güzel Türkçe örneklerinin yer aldığı dergiler hazırlamak ve Türkçeyi her sahada kullanmak.
Diğer Eserleri
  • Rüya: Düz yazı türündeki eserlerine dahil edebilecek bu küçük eserde Namık Kemal dört bir tarafı imar edilmiş, hürriyetine kavuşmuş insanların yaşadığı, eğitim sayesinde cennete dönmüş bir Osmanlı Devleti'nin rüyasını görür. (Ziya Paşa'nın da Rüya adıyla bir eseri olduğunu hatırlatalım.) 
  • Magosa Hatıraları (Mektup): 38 ay sürgünde kaldığı Magosa'dan ailesine, arkadaşlarına ya da resmî makamlara yazdığı mektupların bir araya getirilmesi ile oluşan eser.
Anekdot
Namık Kemal‘in 1877-78 Osmanlı Rus Savaşı sonrası arkadaşı Deli Hikmet ile yazdığı Vatan Mersiyesi’nin meşhur 
"Vatanın bağrına düşman dayamış hançerini
Yoğ imiş kurtaracak bahtı kara maderini"
dizelerini Mustafa Kemal Paşa, Sakarya Meydan Muharebesi sonrasında Meclis kürsüsünden değiştirerek şöyle okur:
"Vatanın bağrına düşman dayasın hançerini
Bulunur kurtaracak bahtı kara maderini" (mader: anne)

1 yorum:

  1. İstanbul Batakhaneleri PDF indir – Epub Oku – Ücretsiz Mobil Download
    VE YAYINEVİ tarafından yayınlanan İstanbul Batakhaneleri kitabını okumak ister misiniz? Sizlere İstanbul Batakhaneleri pdf indirme linki ve detaylarını vermeye çalıştık. Adnan Veli imzası taşıyan esere ücretsiz olarak ulaşabilirsiniz.
    https://www.pdfindiroku.xyz/istanbul-batakhaneleri-pdf-indir-epub-oku-ucretsiz-mobil-download/
    https://www.pdfindiroku.xyz/

    YanıtlaSil

Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretebilmemiz için hem "Takip Et" butonuna tıklayarak hem de yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.