Cümlenin Ögeleri Çıkmış Soruların Çözümü

Deniz arkeologlarının Sinop kıyılarında bulduğu batıkkent (I) yörenin binlerce yıllık bir yerleşim yeri olduğunu (II) değişik yönleriyle (III) inandırıcı bir biçimde (IV) kanıtlıyor (V).   
1.Yukarıdaki cümlede, hangi numaralar arasında kalan öğe cümlenin nesnesidir? (2004 ÖSS)
A) I. ile II.      B) I. ile III.     C) II. ile V.     D) III. ile IV.       E) IV. ile V.

Çözümü

kanıtlıyor: yüklem 
Deniz arkeologlarının Sinop kıyılarında bulduğu batıkkent: özne
yörenin binlerce yıllık bir yerleşim yeri olduğunu: nesne
değişik yönleriyle: edat - zarf tümleci
inandırıcı biçimde: zarf tümleci
Cevap A

2.Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, öğelere ayırmada yanlışlık yapılmıştır? (2004 ÖSS) 
A) Anılardan ve kişisel izlenimlerden yola çıkarak oluşturduğu öyküler / oldukça / beğenilmişti. 
B) İnsan ilişkilerindeki çelişkileri iyi gözlemlemiş ve doğru yansıtmış olması / oyunların içeriksel düzeyini / yükseltiyor. 
C) Bugün kimi genç romancılarımız / yapıtlarını / yazmaya başlamadan önce / seslenecekleri okur kitlesinin / düzeyini / düşünüyorlar. 
D) Bu dergide / kültürel çalışmalara öncelik verileceği / belirtildi. 
E) Bu yazar / roman üzerine söylediklerini / kendi yapıtlarında / uyguladı.

Çözümü

Bugün: zarf tümleci
kimi genç romancılarımız: özne
yapıtlarını yazmaya başlamadan önce: zarf tümleci
seslenecekleri okur kitlesinin düzeyini: nesne
düşünüyorlar: yüklem
Cevap C

3.Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki virgül (,) kaldırılırsa cümlenin öğesinde değişiklik olur? (2005 ÖSS) 
A) Onun gibi, yapıtlarında kendini anlatan sanatçılar da var. 
B) O, romanıyla bir ilke imza attığını söylüyordu. 
C) Kardeşimin, atasözlerini ve deyimleri pek bilmediği ortaya çıktı. 
D) Ona, karşı takımın oyuncularından söz ettim. 
E) Yazdığı makalelerde, alıntı yaptığı kaynakları belirtirdi. 

Çözümü

B şıkkında virgül varken "o" kişi zamiridir ve özne görevindedir.
Virgül kalkarsa işaret sıfatı olur ve nesneye dahil olur:
👇
söylüyordu: yüklem
O: gizli özne
O romanıyla bir ilke imza attığını: belirtili nesne
"O romanıyla" neden ayrı bir öge olmadı? Çünkü ilgili söz grubu yükleme değil -anlam bakımından- yan cümlecik kuran "attığını" sözcüğüne bağlı.
Cevap B

(I) Yüzlerce kişinin girip çıktığı büyük bir mağazanın önündeki geniş alanda rastlamıştım ona. (II) İki karo arasından, ince bir toprak aralığından uzatmıştı boynunu. (III) Arabaların park ettiği yerde, taşlar arasında, işi neydi bu taçyaprakları solgun gelinciğin? (IV) Bol topraktan beslenemediği için yüzü solgun kalan o gelinciği getiriyorum gözlerimin önüne. (V) Her gün yüzlerce kişinin otomobilleriyle geçtiği alanda, kendi dünyasında, ama iyi ama kötü yaşayıp gidiyordu. 
4.Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?  (2005 ÖSS) 
A) I. cümle, bileşik bir fiil cümlesidir. 
B) II. cümlenin yüklemi, öğrenilen (belirsiz) geçmiş zamanın hikâyesi ile çekimlenmiştir. 
C) III. cümle, birden fazla dolaylı tümleç içeren sözde soru cümlesidir. 
D) IV. cümle, içinde ad tamlaması bulunan bir devrik cümledir. 
E) V. cümledeki “geçtiği” sözcüğü isim-fiil eki almıştır. 

Çözümü

V. cümlede "geçtiği" sözcüğü sıfat-fiildir. (geç-dik-i)
Cevap E

I. Bu heykel, insan ruhundan bir soluk üflenmişçesine canlı ve sıcak duruyor. 
II. Arkadaşımın evinde gördüğüm tablolar, bana çocukluğumda yaşadığım yerleri bütün ayrıntılarıyla anımsattı. 
III. O yıllarda yayımlanan dergiler, bize yeni şiirleri sıcağı sıcağına ulaştırıyordu. 
IV. Oyundan, sahneye aktarılamayacak bölümleri çıkardık. 
5.Yukarıdaki cümlelerden hangileri öğelerinin sıralanışı yönünden aynıdır? (2006 ÖSS) 
A) I. ve II.     B) I. ve III.     C) II. ve III.      D) II. ve IV.       E) III. ve IV. 

Çözümü

II. ve III. cümle "özne / dolaylı tümleç / nesne / zarf tümleci / yüklem" şeklinde sıralanmış.
Arkadaşımın evinde gördüğüm tablolar, / bana / çocukluğumda yaşadığım yerleri / bütün ayrıntılarıyla / anımsattı.
O yıllarda yayımlanan dergiler, / bize / yeni şiirleri / sıcağı sıcağına / ulaştırıyordu.
Cevap C

(I) Yaşamayı öğretmek için, ilk önce kendimiz yaşamayı öğrenmeli, sevmeliyiz, diye başlıyorsun son mektubuna. (II) Çevremizde, bize yaşamı sevdirecek nice durumlarla karşılaşıyor; onun güzelliklerini sezdirecek nice olaylar yaşıyoruz. (III) Olaylara ve insanlara bakmayı öğrendikçe yaşamı da daha iyi anlayacağımızı düşünüyorum. (IV) Geçen hafta, öğrencilerimle bir kır gezisine çıktık. (V) İki kilometre ya yürüdük ya yürümedik; ama bu yol boyu öyle değişik şeyler, öyle güzel şeyler gördüm ki ilk kez, yaşadığımın ayrımına vardım. 
6. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? (2006 ÖSS) 
A) I. cümle, yüklemi şimdiki zamanlı bileşik bir cümledir. 
B) II. cümle, ortak tümleçli, sıralı bir cümledir. 
C) III. cümle, dolaylı tümleci olan basit bir cümledir. 
D) IV. cümle, içinde zarf tümleci olan olumlu bir cümledir. 
E) V. cümle, birden fazla yan cümleden oluşan girişik bir cümledir. 

Çözümü

III. cümle girişik birleşik cümle çünkü eylemsi almış. Girişik birleşik cümlenin basit cümleden tek farkı eylemsi almasıdır. Bu arada cümlede dolaylı tümleç de yok:
Olaylara ve insanlara bakmayı öğrendikçe yaşamı da daha iyi anlayacağımızı: nesne
düşünüyorum: yüklem
Cevap C

Şimdiye kadar onu ----. 
7. Bu cümle aşağıdakilerden hangisiyle tamamlanırsa cümlenin ögeleri sırasıyla zarf tümleci, nesne, zarf tümleci ve yüklem olur? (2007 ÖSS) 
A) arkadaşlarından ayrı bir şey yaparken görmedim 
B) bütün tehlikelerden ben korudum 
C) yemeğe davet etmeyi düşünememiştim 
D) bir kez yazarlar toplantısında gördüm 
E) üzecek olayları ona anımsatmamaya çalıştım 

Çözümü

Şimdiye kadar / onu / arkadaşlarından ayrı bir şey yaparken / görmedim.
Cevap A

8. Aşağıdakilerin hangisinde, belgisiz zamir cümlenin öznesi durumundadır? (2008 ÖSS) 
A) Bunları kimden aldığımı anımsamıyorum. 
B) İstanbul'a gideceğimi kimse bilmiyor. 
C) Bize kiminle konuştuğunu söylemedi. 
D) Okulda kimseyi göremedim. 
E) Olanları kime anlattığını öğrenemedik. 

Çözümü

bilmiyor: yüklem
belgisiz zamir → kimse: özne
İstanbul'a gideceğimi: nesne
Cevap B

(I) 1995 sonbaharıydı, çantamda fotoğraflar var, New York uçağındayım. (II) İlk defa biniyormuşçasına heyecanlanarak pencere kenarındaki koltuğuma yerleşiyorum. (III) Çantamda yeni bir Anadolu Medeniyetleri Fotoğrafları albümü var. (IV) Anadolu’nun hatta insanlığın on beş bin yılına tanıklık eden fotoğraflar bunlar. (V) Amacım, Neolitik Çağdan, Osmanlıya uzanan Anadolu kültür mirasını fotoğraf sergileriyle tanıtmak. 
9. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? (2008 ÖSS
A) I. cümle, ad cümlelerinden oluşan bağımsız sıralı bir cümledir. 
B) II. cümle, zarf tümleci, dolaylı tümleç ve yüklemden oluşan birleşik bir cümledir. 
C) III. cümle, içinde belirtisiz nesne olan bir fiil cümlesidir. 
D) IV. cümle, özne ve yüklemden oluşan devrik bir cümledir. 
E) V. cümle, içinde sıfat tamlaması olan kurallı bir cümledir. 

Çözümü

III. cümlede belirtisiz nesne var ancak cümle fiil cümlesi değil.
"Var" sözcüğü "yok" sözcüğünün karşıt anlamı olarak kullanılmışsa isimdir.
Bu isim cümlesinin ögelerini bulalım:
var: yüklem
çantamda: dolaylı tümleç
yeni bir Anadolu Medeniyetleri Fotoğrafları albümü: özne
Cevap C

(I) Lunaparklar çocukluğumuzun güzel günlerini anımsatır. (II) Dönme dolaba, atlıkarıncaya, çarpışan otolara binmeden önce duyumsadığımız heyecan ve kimi zaman korku bu eğlence merkezlerini farklı ve ilginç kılar. (III) Çocukken en çok hangilerine binmeyi severdiniz? (IV) Belki de hâlâ içinizdeki o çocuk sizi götürüyor giderek azalan lunaparklardan birine. (V) Ve hâlâ seviyorsunuz binmeyi dönme dolaba, atlıkarıncaya… 
10. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangilerinin ögeleri özne, belirtili nesne ve yüklemden oluşmaktadır? (2009 YGS) 
A) I. ve II.   B) I. ve V.   C) II. ve III.   D) III. ve IV.   E) IV. ve V. 

Çözümü

I. cümlenin ögeleri:
anımsatır: yüklem
çocukluğumuzun güzel günlerini: belirtili nesne (tamlananı sıfat almış isim tamlaması)
Lunaparklar: özne

II. cümlenin ögelerini bulalım:
farklı ve ilginç kılar: yüklem (yardımcı eylemle kurulmuş birleşik eylemler)
Dönme dolaba, atlıkarıncaya, çarpışan otolara binmeden önce duyumsadığımız heyecan ve kimi zaman korku: özne (sıfat tamlaması, bağlama grubu)
bu eğlence merkezlerini: 
belirtili nesne (işaret sıfatı almış isim tamlaması)
Cevap A

(I) “Ağın” sözcüğü, çocukluğumda, bazı toprak yığınlarının tepesindeki tek kalmış ağaçları getirirdi gözümün önüne. (II) Fırat’ın bir kolu olan Karasu kıyılarındaki ekin tarlalarının ortasında yetişen “tek dut”, içimdeki yalnızlığın simgesiydi. (III) Şu yaşa gelmeme karşın o ağacın “yalnızlığı” çağrıştıran görüntüsü belleğimden silinmedi. (IV) Ağın’da elmasından armuduna, eriğinden narına, üzümüne çeşit çeşit meyve yetişmeseydi, “Ağın”la “ağu” (zehir, zıkkım) arasında anlamca bir bağlantı kurulabilirdi belki. (V) Oysa o küçük kasaba, insanlarıyla, kuzularının melemeleriyle, güzelim meyveleriyle zehri bala çeviriyordu. 
11.Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? (2009 ÖSS
A) I. cümle bileşik yapılıdır. 
B) II. cümle ad cümlesidir. 
C) III. cümlede fiilimsiyle oluşturulmuş bir tamlama vardır. 
D) IV. cümlede yeterlik fiili kullanılmıştır. 
E) V. cümlede “ile” bağlaç olarak kullanılmıştır.  

Çözümü

V. cümlede "ile" bağlaç değil, edattır: insanlarıyla, melemeleriyle, meyveleriyle
"İle" sözcüğünün yerine "ve" gelemiyorsa "ile" edattır.
Cevap E


(I) Yaşlılığın erdemleri üzerine bugüne değin neler söylenmemiş neler yazılmamış… (II) Cicero, Yaşlılık adlı yapıtında nasıl da över, yüceltir yaşlılığı; insanın bilgeleştiği, yaratma gücünün doruğa ulaştığı bir dönem diye adlandırır. (III) Yaşamın gerçek anlamına ancak bu dönemde ulaşırmış kişi. (IV) Çünkü yaşlılık, deneyime dayalı, kavrama ve algılama gücünü keskinleştirip geliştiren bir okulmuş. (V) Bundan da öte, insanı değişik yönlerden durultup dinginleştiren, tutkuların her türünden arındıran sessiz bir güçmüş yaşlılık. 
12. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? (2010 LYS) 
A) I. cümle, biçimce olumsuz fiil cümlesidir. 
B) II. cümle, bağımlı sıralı cümledir. 
C) III. cümle, bileşik cümledir. 
D) IV. cümle, olumlu, kurallı cümledir. 
E) V. cümle, devrik isim cümlesidir.  

Çözümü

III. cümle birleşik değil, basit bir cümledir: Yaşamın gerçek anlamına / ancak bu dönemde / ulaşırmış / kişi.
Cevap C

(I) Rengi uçmuş, sıradan yaşamımızda kendimize bir ziyafet çekmek istediğimiz zaman kitapların kapağını aralarız. (II) Büyük bir açlıkla sayfaları çeviririz. (III) Gözlerimiz sözcükleri iştahla birer birer yerken zamandan ve mekândan kopuveririz. (IV) Başka insanların, başka diyarların görünmez konukları oluveririz. (V) Bu deneyimin ardından yaşadığımız ana geri döndüğümüzde ise ruhumuzda kopan fırtınalar ya şiddetlenir ya da dinginleşir ama her zaman bir şeyler değişir içimizde. 
13. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? (2011 YGS) 
A)I. cümlede, nesne, belirtili isim tamlamasından oluşmuştur.
B)II. cümlede, durum zarfı kullanılmıştır.
C)III. cümle, bileşik yapılı bir cümledir.
D)IV. cümlede, “görünmez” sözcüğü fiilden sıfat yapım eki almıştır.
E)V. cümlede, ilgeç kullanılmıştır.

Çözümü 

I. cümlede nesne, belirtili ad tamlamasıdır: kitapların kapağını
II. cümlede, durum zarfı: "Büyük bir açıkla"
III. cümlenin tek yüklemi var cümlenin içinde eylemsi olduğu için girişik birleşik cümledir.
IV. cümlede, “görünmez” sözcüğü sıfat-fiildir.
V. cümlede "ise", "ya...ya", "da" ve "ama" bağlaçtır ancak bu cümlede ilgeç yok.
Cevap E

(I) Yatılı olarak okuduğum ortaokul yıllarında, yaz tatillerinde Kozlu’ya, ailemin yanına özlemle dönerdim. (II) O yaşlarda evden yedi-sekiz ay uzakta kalmak kolay değildi. (III) Arkadaşlarımı, okulumu çok seviyordum, bugün de süren dostlukların temeli o yıllarda atılmıştı ama aile özlemi bir başka şeydi. (IV) Evimiz, denizin hemen kıyısındaki bir tepenin yamacındaydı. (V) Dalga sesleri odamda sürekli yankılanırdı ve ben doyamadığım o denizi, dalgaları büyük bir hazla izlerdim. (VI) Hâlâ Kozlu’yu, o evi ve o dalga seslerini, özlemin içimi sızlatan acısıyla anımsarım. 
14. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde ögelerin dizilişi “zarf tümleci, nesne, zarf tümleci ve yüklem” biçimindedir? (2011 YGS) 
A) I. B) II. C) III. D) V. E) VI. 

Çözümü

VI. cümle verilen sıralamaya uygundur:
Hâlâ / Kozlu’yu, o evi ve o dalga seslerini, / özlemin içimi sızlatan acısıyla / anımsarım.
Cevap E

(I) Özellikle 1975-1982 arası, dergileri çılgınca izlediğim yıllardı. (II) Taşrada bulunduğum o dönemde çıkan bütün edebiyat dergilerini alıyordum. (III) Belki de bundan dolayı, yazılarımda o yılların dergilerinden, şiir kitaplarından, şairlerinden sıkça söz ederim. (IV) O yıllarda şair sayısı mı azdı, daha mı az şiir kitabı yayımlanırdı, çıkan kitaplar mı nitelikliydi, bilemem. (V) Ama o dönemde, genç şairlerin çıkardıkları şiir kitapları bile gündemde olurdu. 
15. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? (2011 LYS) 
A) I. cümledeki “çılgınca” sözcüğü zarftır. 
B) II. cümle, dolaylı tümleç, zarf tümleci, nesne ve yüklemden oluşmuştur. 
C) III. cümlenin yükleminde yardımcı eylem kullanılmıştır. 
D) IV. cümlede, yüklem yeterlik fiilinin olumsuzuyla çekimlenmiştir. 
E) V. cümlede bağlaç vardır. 

Çözümü

II. cümlenin ögeleri şöyle olmalı:
alıyordum: yüklem
Taşrada bulunduğum o dönemde çıkan bütün edebiyat dergilerini: nesne
Cevap B

(I) Gül kokusu bana hep çocukluğumu hatırlatır. (II) Babam Akdeniz’e yaptığı seyahatlerinden her dönüşünde tenekeler dolusu gül reçeli getirirdi. (III) Sabahın erken saatlerinde uykulu gözlerle onu karşıladığımızda algıladığımız ilk şey, evin içini saran gül kokusu olurdu. (IV) Kahvaltı soframız birkaç çeşit gül reçeliyle bezenir, gül reçellerinden hangisinin daha güzel olduğu konusunda sohbetler edilirdi. (V) Yıllar sonra Gül Festivali için Isparta’ya gittiğimde çocukluğumun gül kokulu günleri gözlerimin önünde canlanıverdi. 
16. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? (2012 YGS) 
A) I. cümle, yüklemi geniş zamanlı basit bir cümledir. 
B) II. cümle, içinde zarf tümleci olan birleşik bir cümledir. 
C) III. cümle, kurallı bir fiil cümlesidir. 
D) IV. cümle, olumlu ve sıralı bir cümledir. 
E) V. cümle, yüklemi sürerlik fiiliyle oluşturulmuş girişik bir cümledir.

Çözümü

V. cümlenin yüklemi olan "canlanıverdi" sürerlik değil tezlik eylemidir.
Sürerlik eylemi, "edurmak" ya da "ekalmak" ile yapılır.
Cevap E

(I) Işığın Anadolu’ya dokunduğu yerde ilk karşılaşacağınız, Harranlı çocukların yüzleridir. (II) Gölgenin ve ışığın uyumunu yakalamaya çalıştığınız sırada, küçük bir çocuğun size yolun kenarından el salladığını görürsünüz. (III) Irmakta tuttuğu balığı, ağaçtan topladığı elmayı ya da otların arasından derlediği yaban çiçeklerini, almanız için size uzatır. (IV) Oradan geçen bir yolcu olarak onların dünyasında nasıl bir umut olduğunuzu bütünüyle bilemezsiniz. (V) Çocukların büyüklere kızdığı bir dünyayı hayal bile edemediklerinden, arabanız üstlerine tozlar savursa da size hiç içerlemezler. 
17. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisinde ögelerin sıralanışı “Duvarın dibindeki kızı görünce Harran Kalesi’nde bir akşamüstü karşılaştığım o esmer kızın büyüleyici yüzünü anımsadım.” cümlesiyle aynıdır? (2012 YGS)
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

Çözümü

Duvarın dibindeki kızı görünce / Harran Kalesi’nde bir akşamüstü karşılaştığım o esmer kızın büyüleyici yüzünü / anımsadım: zarf tümleci, nesne, yüklem
II. cümlenin öge sıralaması da aynıdır:
👇
görürsünüz: yüklem
Gölgenin ve ışığın uyumunu yakalamaya çalıştığınız sırada: zarf tümleci
küçük bir çocuğun size yolun kenarından el salladığını: nesne
Cevap B

(I) İlk sahnesi 1930'larda başlayan ve bir maden mühendisinin çevresinde olup bitenleri anlatan bu film, olağanüstüydü. (II) Filme, Zonguldak'ın yirmi yıl önceki durumunu görme heyecanıyla gittim. (III) Filmde anlatılan olaylar çoğunlukla iç mekânlarda geçiyordu. (IV) Dış mekânlar, umduğumdan daha az kullanılmasına karşın oldukça etkileyiciydi. (V) Mühendisin, grizu gazını saptamak için madenci lambasıyla yaptığı ölçüm, filmin çarpıcı sahnelerinden biriydi.
18. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangileri öğelerinin dizilişi bakımından aynıdır? (2012 LYS) 
A) I. ve II.     B) I. ve V.    C) II. ve III.    D) II. ve IV.     E) III. ve V. 

Çözümü

I ve V. cümlelerin öge dizilişi aynı: özne / yüklem
(I) İlk sahnesi 1930'larda başlayan ve bir maden mühendisinin çevresinde olup bitenleri anlatan bu film, / olağanüstüydü.
(V) Mühendisin, grizu gazını saptamak için madenci lambasıyla yaptığı ölçüm, / filmin çarpıcı sahnelerinden biriydi.
Cevap B

(I) Almanya’nın Berlin kentinde bir kooperatif “Devrilen Ağaçlardan Halk Kitaplığı Yapma Kampanyası” başlattı. (II) Bu kampanyaya katılmak isteyenler, fırtınadan veya yağmurdan devrilen ağaçların gövdelerini raf şeklinde oyup bunları kaldırımlara yerleştiriyorlar. (III) Raflara, takas edilecek kitapları koyuyorlar. (IV) Berlin halkı da içlerinden okumak istediklerini alıp yerine kendi kitaplarından birini bırakıyor. (V) Bu, “Eğitim İçin Sürdürülebilir Gelişme Projesi”nin bir parçası olarak devlet tarafından desteklenen bir kampanyadır. 
19. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? (2013 YGS) 
A)I. cümle, içinde belirtisiz nesne olan bir fiil cümlesidir. 
B)II. cümle, özne ve yüklemden oluşan kurallı bir cümledir. 
C)III. cümle, nesnesi sıfat tamlaması olan birleşik bir cümledir. 
D)IV. cümle, içinde isim tamlaması bulunan olumlu bir cümledir. 
E)V. cümle, yüklemi ek eylemle çekimlenmiş bir cümledir.

Çözümü

II. cümlenin ögeleri şöyle olmalı:
👇
yerleştiriyorlar: yüklem
Bu kampanyaya katılmak isteyenler: özne
bunları: nesne
fırtınadan veya yağmurdan devrilen ağaçların gövdelerini raf şeklinde oyup: zarf tümleci
kaldırımlara: dolaylı tümleç
Cevap B

(I) Benim için futbol, bir gencin kendisine meslek seçinceye kadar zaman ayırabileceği bir eğlence, bir spor dalı olarak kaldı. (II) Hayatımda futbola çocukluğumdan gençliğe geçiş döneminde yer verdim. (III) Zevk ve istekle oynadım. (IV) Ama tiyatroyu seçtikten sonra futbolu bir an bile düşünmeyi mesleğime ihanet saydım. (V) Bu bakımdan, gereğini zamanında yapıp son vermeyi başardığım için kendimi çok beğenirim. 
20. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? (2013 LYS) 
A)I. cümle, birleşik yapılıdır.
B)II. cümle, fiil cümlesidir.
C)III. cümle, zarf tümleci ve yüklemden oluşmuştur.
D) IV. cümlede, dolaylı tümleç türemiş bir sözcüktür.
E) V. cümlede, isim-fiil ile zarf-fiil aynı edat grubu içinde yer almıştır.

Çözümü

I. cümlede tek yüklem var ancak cümlede eylemsi olduğu için girişik birleşik cümledir.
II. cümlenin yüklemi bir birleşik eylem olduğu için fiil cümlesidir.
III. cümle, zarf tümleci ve yüklemden oluşmuştur: Zevk ve istekle / oynadım.
IV. cümlede, dolaylı tümleç "mesleğime" sözcüğü ancak "meslek" sözcüğü köktür. Sözcük çekim eklerinden iyelik eki (-im) ile adın durum eklerinden yönelme (-e) eki almış. Yapım eki almadığı için türemiş değil, basit bir sözcüktür.
V. cümlede "gereğini zamanında yapıp son vermeyi başardığım için" bir edat grubudur. Edat gruplarında edat en sonda olur. Edat grupları zarf tümleci olarak kabul edilir. Bu grubun içinde "verme" isim-fiil, "yapıp" da zarf-fiildir.

Cevap D

(I) Tiyatro, toplumla birtakım ortak değerlerde birleşmek zorundadır. (II) Yazarın kişisel eğilimleri ile sosyal eğilimler arasında bir uyum varsa tiyatro büyük toplulukların bir ifade vasıtası olur. (III) Orta Çağ Avrupa’sında rastlanan böyle topluluklar günümüzde yoktur. (IV) Tiyatro bazen de toplum içinde sadece belli bir zümrenin görüşlerini, değer yargılarını yansıtır. (V) O zaman da sahneye aktarılan değerler, toplumun bir kesiminin görünümü olur. 
21. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? (2014 YGS)
A) I. cümle özne, belirtisiz nesne ve yüklemden oluşmuştur. 
B) II. cümle, şartlı birleşik cümle olup yan cümle temel cümlenin zarf tümlecidir. 
C) III. cümle özne, zarf tümleci ve yüklemden oluşan bir isim cümlesidir. 
D) IV. cümlede, birden fazla belirtili nesne vardır. 
E) V. cümlenin öznesi sıfat tamlamasıdır. 

Çözümü

I. cümle özne ve yüklemden oluşmaktadır.
toplumla birtakım ortak değerlerde birleşmek zorundadır: yüklem (...-mek + zorunda + ek eylem)
tiyatro: özne
Cevap A

(I) Seyahat etme, gezip tozma insanoğlunun temel ihtiyaçlarından biridir. (II) İnsanların bildikleri yerlerden kalkıp bilmedikleri fakat merak ettikleri yerleri gidip görme arzusu, onlara yeryüzünün meçhul yerlerini öğrenme ve keşfetme yolunu açmıştır. (III) İnsanoğlu, öyle tahmin edilebilir ki başlangıçta rızkını arama mecburiyetinden kaynaklanan bir güdüyle çevresini keşfe çıkmıştır. (IV) Kendi çevresinin dışında başka zenginliklerin bulunabileceğini öğrendikçe ondaki içgüdü gitgide bilinçli bir keşfetme arzusuna dönüşmüştür. (V) İçinde yaşadığımız çağa gelinceye kadar seyahat etme, gidip görme, görüp öğrenme, başka dünyalar keşfetme; insanın söz konusu ihtiyaçlarının bir dışavurumuydu denebilir.
22. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde ögelerin dizilişi “özne, dolaylı tümleç, belirtili nesne, yüklem” biçimindedir? (2014 LYS)
A) I.      B) II.      C) III.      D) IV.      E) V.

Çözümü

II. cümlenin öge sıralaması "özne, dolaylı tümleç, belirtili nesne, yüklem" biçimindedir.
→ İnsanların bildikleri yerlerden kalkıp bilmedikleri fakat merak ettikleri yerleri gidip görme arzusu, / onlara / yeryüzünün meçhul yerlerini öğrenme ve keşfetme yolunu / açmıştır.
Cevap B

(I) Tasarladığım hikâye, zihnimde cümleler ve algılar hâlinde dönüp dolaşarak gelişirken her şeyi bir kenara bırakıp masanın başına oturmam için beni zorluyor. (II) Hikâye, bilgisayarda bir cümle hâlinde başlanmış duruyor ve ben, zihnimin bir yanında o hikâyeyi geliştiriyorum. (III) Masamın çekmeceleri, çantamın gözleri hatta ceplerim veya masada karşımda duran pano, küçük kâğıtlara yazılmış notlarla doluyor bu arada. (IV) Defalarca oturuyorum bilgisayarın başına hikâye için, yazdıklarımı defalarca yeniden ele alıyorum. (V) Hikâye bazen tamamlanmak üzereyken çöpe atılıyor bazen de başlangıçta tasarlanandan çok farklı bir içerik ve biçim kazanıyor.
23. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi  yanlıştır(2014 LYS)
A) I. cümle, girişik birleşik bir cümledir.
B) II. cümle, özneleri ortak birleşik bir cümledir.
C) III. cümle, devrik bir fiil cümlesidir.
D) IV. cümle, sıralı bir cümledir.
E) V. cümle, yüklemi şimdiki zamanda çekimlenmiş kurallı bir cümledir. 

Çözümü

II. cümle birleşik değil, bağlı bir cümledir. 
İlk cümlenin öznesi "hikaye", ikinci cümlenin öznesi ise "ben"
Hikâye, bilgisayarda bir cümle hâlinde başlanmış duruyor ve ben, zihnimin bir yanında o hikâyeyi geliştiriyorum.
Cevap B

(I) Burası kitap meraklısı aydınların, üniversite hocalarının ve araştırmayı seven öğrencilerin buluşma yeriydi. (II) Asırlık çınar ağacının gölgesinde kalmış kapalı mekân, elverişsiz havalarda gelip geçenlerin sığınma yeri olurdu. (III) Bazen de kimi ünlüleri burada, çevresindeki küçük toplulukla sohbet ederken görürdük. (IV) Şimdilerde, elinde kitap olanlar veya kitaplardan konuşmak isteyenler bu mekâna uğramıyor artık. (V) Bir zamanlar üzerimize kol kanat geren asırlık çınar ağacı, bizim gibi eski dostlarını yitirmenin huzursuzluğunu yaşıyor.
24. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? (2014 LYS)
A) I. cümle, özne ve yüklemden oluşmuştur.
B) II. cümlede, birden fazla fiilimsi kullanılmıştır.
C) III. cümlede; belgisiz sıfat, adlaşmış sıfatla tamlama oluşturmuştur.
D) IV. cümle; özneleri farklı, yüklemi ortak, sıralı bir cümledir.
E) V. cümlede; nesne, belirtili isim tamlamasından oluşmuştur.

Çözümü

I. cümle: Burası / kitap meraklısı aydınların, üniversite hocalarının ve araştırmayı seven öğrencilerin buluşma yeriydi. (özne ve yüklem)
II. cümlede birden fazla eylemsi var: Asırlık çınar ağacının gölgesinde kalmış kapalı mekân, elverişsiz havalarda gelip geçenlerin sığınma yeri olurdu.
III. cümlede: Kimi, belgisiz sıfattır, "ünlüleri" sözcüğü de adlaşmış sıfattır (ünlü insanları).
IV. cümle sıralı değil girişik birleşik cümledir: Şimdilerde, / elinde kitap olanlar veya kitaplardan konuşmak isteyenler / bu mekâna / uğramıyor / artık.
V. cümlede nesne, belirtili isim tamlamasıdır: "bizim gibi eski dostlarını yitirmenin / huzursuzluğunu"
Cevap D

(I) Mimari, heykel, resim, müzik, edebiyat olmak üzere beş ana daldan oluşan güzel sanatlar, insanın ve insanlık tarihinin inkâr edilmez bir gerçeğidir. (II) Hangi çağa, hangi coğrafyaya, hangi milletin tarihine bakarsanız bakın, sanat hep var olmuş. (III) Belki güzel sanatlardan bazıları öne çıkmış, bazıları nitelikleri yönüyle bugünkünden farklılıklar göstermiş ama sanat hep var olmuştur. (IV) Çünkü sanat, insan ruhunun vazgeçilemez aşklarından biri olan güzelliği esas alan bir insan faaliyetidir. (V) Güzelliğin; insan eli, dili ve sesinde var olan somut hâlidir. 
25. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? (2015 YGS)
A) I. cümlenin yüklemi, belirtili isim tamlamasından oluşmuştur. 
B) II. cümlede, soru sıfatı kullanılmıştır. 
C) III. cümlede, belgisiz zamir özne görevindedir. 
D) IV. cümle, isim cümlesidir. 
E) V. cümle, bağımlı sıralı bir cümledir. 

Çözümü

V. cümlenin tamamı yüklemdir ve bu yüklem bir isim tamlamasıdır. Sonuç olarak burada tek cümle var. Sıralı cümle olması için birden fazla cümle olmalı.
Cevap E

Yapılandırıcı dil yaklaşımına göre dinleme, gelişimsel ve etkileşimsel bir süreçtir. 
26. Aşağıdaki cümlelerin hangisi, ögelerin dizilişi bakımından bu cümleyle aynıdır?  (2016 YGS) 
A)Dil öğrenme süreci dinleme yoluyla anne karnında başlar. 
B)Dinleme, sadece iletişim kurmak için yapılan bir etkinlik değildir. 
C)Etkili bir dinleme için dinleyici ön bilgilerini harekete geçirmelidir. 
D)Dinleme becerisinin geliştirilmesi için etkinlik önemli bir unsurdur. 
E)Dinleme eğitiminin bir diğer amacı zihinsel becerilerin geliştirilmesidir.

Çözümü

gelişimsel ve etkileşimsel bir süreçtir: yüklem
dinleme: özne
yapılandırıcı dil yaklaşımına göre: zarf tümleci (edat tümleci)
Cümlenin öge sıralaması: zarf tümleci, özne, yüklem
Benzer sıralama D şıkkındadır:
Dinleme becerisinin geliştirilmesi için / etkinlik / önemli bir unsurdur.
Cevap D

(I) Çiğdemlerden sonra gök rengindeki elbisesiyle yeni açmış sümbül görünür. (II) Gözleri yaşlı, saçları dağınık ve hâli perişandır. (III) Güzel kokusundan sarhoşa dönen şair, ona bu gönül okşayıcı kokuyu nereden, hangi aktardan aldığını sorar. (IV) Sümbülün verdiği cevap çiğdemin cevabına karşılık gelmektedir. (V) Önceleri ezel bağında henüz açılmadık bir gonca olan ve güzel kokusunu sevgilinin rüzgârından alan sümbül, bu bahar ülkesinden hicran sahiline atılmıştır. 
27. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi, yüklemin türü bakımından ötekilerden farklıdır? (2016 YGS)
A)I.   B) II.    C)III.    D)IV.    E)V. 

Çözümü

Yüklemin türüne göre cümleler fiil cümlesi ve isim cümlesi olarak ikiye ayrılır.
I,III, IV ve V. cümleler fiil (eylem) cümlesidir.
II. cümle ise bir isim cümlesidir.
Cevap B
👇
Not: Soruda kafaları karıştıran IV. cümledir. Bu cümlede yargı bildiren "gelmektedir" sözcüğündeki "-mekte" eki şimdiki zaman kip ekinin (-yor) yerine kullanılmış ve cümleye aynı anlamı vermiştir. Bu nedenle cümle, fiil cümlesi kabul edilmiştir.

28. Aşağıdakilerden hangisi, ögelerinin sıralanışı yönünden “Gözlerimi açtığımda saatim ve bozuk paralarım, baş ucumdaki komodinin üzerinde garip bir ölü doğa resmi gibi duruyordu.” cümlesiyle aynıdır? (2016 LYS) 
A)Öğlen, arkadaşım bize gelince çocuklar gibi sevinmiştim. 
B)Sabah annemle ben evin yanındaki parkta bir iki saat yürümüştük. 
C)Geçenlerde burada da ulaşımı engelleyecek derecede yoğun bir kar yağışı olmuştu. 
D)Geçen yıl yağan şiddetli yağmurda dizlerime kadar suya batmıştım. 
E)Eve gelirken babam uzun zamandır görmediği bir arkadaşına rastlamıştı. 

Çözümü

“Gözlerimi açtığımda / saatim ve bozuk paralarım, / baş ucumdaki komodinin üzerinde / garip bir ölü doğa resmi gibi / duruyordu.”
Verilen cümlenin öge sıralanışı: zarf tüm. / özne / dolaylı tüm. / zarf tüm. / yüklem
👇
Aynı sıralama B'de var:
Sabah / annemle ben / evin yanındaki parkta / bir iki saat / yürümüştük.
Cevap B

(I) Arkeologlar yeni kalıntılar ortaya çıkarmak ve daha fazla bilgi elde etmek için teknolojik gelişmelerden yararlanıyorlar. (II) Ama geçmişte olup bitenler hakkındaki her şeyi tam olarak bilemeyecekler. (III) Zira eski kalıntıların önemli bir bölümünün, zamanın yok edici gücüne dayanamadığını görebiliyoruz. (IV) Geçmişe ait düşünceler ve inançlar gibi çok önemli şeyler, hemen hemen hiç iz bırakmadan yitip gidebiliyor. (V) Bu yüzden arkeologlar, buldukları en küçük parçalar üzerinde büyük bir dikkatle çalışıyorlar. 
29. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinin öge sıralanışı "özne - zarf tümleci - yüklem" şeklindedir? (2017 YGS) 
A)I    B)II    C)III    D)IV    E)V 

Çözümü

Verilen sıralamaya uygun olan IV. cümledir:
Geçmişe ait düşünceler ve inançlar gibi çok önemli şeyler, / hemen hemen hiç iz bırakmadan / yitip gidebiliyor.
"yitip gitmek", ortadan kalkmak, görünmez olmak anlamlarında kullanılan bir birleşik eylemdir.
Cevap D

Türkiye'nin ulu dağlarını, ıssız koylarını, göç dışında kimsenin ayak basmadığı sarp geçitlerini anlatan renkler; en az kendileri kadar etkileyici motif ve desenlerde yer yer boy gösteriyor. 
30. Bu cümlede aşağıdaki ögelerden hangisi bulunmamaktadır? (2017 LYS) 
A)Özne   B)Dolaylı tümleç   C)Belirtili nesne   D)Zarf tümleci   E)Yüklem

Çözümü

boy gösteriyor: yüklem
Türkiye'nin ulu dağlarını, ıssız koylarını, göç dışında kimsenin ayak basmadığı sarp geçitlerini anlatan renkler: özne
en az kendileri kadar etkileyici motif ve desenlerde: dolaylı tümleç
yer yer: zarf tümleci
Cümlede belirtili nesne yok.
Cevap C

Sırf kendi için okuyan, gezen, eğlenen bir aydın kendini yaşarken öldürmüyor mu?
31. Bu cümledeki ögelerin doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?  (2018 TYT)
A) Belirtisiz nesne - özne - zarf tümleci - yüklem 
B) Zarf tümleci - belirtili nesne - yüklem 
C) Özne - belirtili nesne - zarf tümleci - yüklem 
D) Özne - zarf tümleci - yüklem 
E) Belirtisiz nesne - zarf tümleci - yüklem 

Çözümü

Sırf kendi için okuyan, gezen, eğlenen bir aydın / kendini / yaşarken / öldürmüyor mu?
Öge sıralaması: özne / belirtili nesne / zarf tümleci / yüklem
Cevap C

Modern şehir hayatının gün içerisinde onlarca kişiyle iletişime geçmeyi zorunlu kılan ve kişileri binlerce mesaja maruz bırakan yapısı, insana daha önce deneyimlemediği bir uyum sürecini dayatıyor.
32. Bu cümledeki ögelerin doğru sıralanışı, aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? (2019 TYT)
A) Özne - zarf tümleci - belirtisiz nesne - yüklem
B) Belirtisiz nesne - özne - belirtili nesne - yüklem
C) Zarf tümleci - yer tamlayıcısı (dolaylı tümleç) - özne - yüklem
D) Özne - yer tamlayıcısı (dolaylı tümleç) - belirtili nesne - yüklem
E) Belirtili nesne - zarf tümleci - özne - yüklem

Çözümü

dayatıyor: yüklem
Modern şehir hayatının gün içerisinde onlarca kişiyle iletişime geçmeyi zorunlu kılan ve kişileri binlerce mesaja maruz bırakan yapısı: özne (dayatan ne)
insana: dolaylı tümleç (kime dayatıyor)
daha önce deneyimlemediği bir uyum sürecini: belirtili nesne (neyi dayatıyor)
Cevap D

Kromofor adı verilen pigment molekülleri fotosentez sırasında güneş enerjisini tepkime merkezlerine hızlı taşıdığından güneş enerjisinin hemen hepsi arada hiç ısı kaybı olmadan kimyasal enerjiye dönüşür.
33. Bu cümledeki ögelerin doğru sıralanışı aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? (2020 TYT)
A) Belirtisiz nesne - zarf tümleci - zarf tümleci - özne - yer tamlayıcısı - yüklem
B) Belirtili nesne - zarf tümleci - zarf tümleci - özne - yer tamlayıcısı - yüklem
C) Özne - zarf tümleci - yer tamlayıcısı - zarf tümleci - yüklem
D) Zarf tümleci - özne - zarf tümleci - yüklem
E) Zarf tümleci - özne - zarf tümleci - yer tamlayıcısı - yüklem

Çözümü

Kromofor adı verilen pigment molekülleri fotosentez sırasında güneş enerjisini tepkime merkezlerine hızlı taşıdığından / güneş enerjisinin hemen hepsi / arada hiç ısı kaybı olmadan / kimyasal enerjiye / dönüşür.
👇
dönüşür: yüklem
güneş enerjisinin hemen hepsi: özne (dönüşen ne)
kimyasal enerjiye: dolaylı tümleç (neye dönüşür)
arada hiç ısı kaybı olmadan: zarf tümleci (nasıl dönüşür)
Kromofor adı verilen pigment molekülleri fotosentez sırasında güneş enerjisini tepkime merkezlerine hızlı taşıdığından: zarf tümleci (neden dönüşür)
Cevap E

(I) Süper kahramanların çizgi romanlarda güçlerine kavuşmaları, genellikle belli başlı şekillerde olmaktadır. (II) Bilinmeyen bir dünyadan ya da doğrudan uzaydan gelen insanüstü güçlere sahip süper kahramanlar, en yaygın bilinen örneklerdendir. (III) İkinci sıradakiler radyoaktif etki sonucu güçlerine kavuşan süper kahramanlardır. (IV) Radyoaktif bir hayvan tarafından ısırılan karakter, bir süper kahramana dönüşüp onu ısıran hayvanın özelliklerine sahip olur. (V) Başvurulan yöntemlerden bir diğeri de deney kazaları sonucu ortaya çıkan kahramanlardır.
34. Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? (2021)
A) I. cümlenin öznesi, belirtili isim tamlamasıdır.
B) II. cümlenin öznesi, sıfat tamlamasıdır.
C) III. cümlenin yüklemi, sıfat tamlamasıdır.
D) IV. cümlenin öznesi, belirtisiz isim tamlamasıdır.
E) V. cümlenin yüklemi, sıfat tamlamasıdır.

Çözümü

"Radyoaktif bir hayvan tarafından ısırılan / karakter" bu sözcük grubunun tamlayanı bir sıfat-fiil grubu. "Nasıl karakter" ya da "Hangi karakter" diye sorduğumuzda sözcük grubunun tamamının bir "sıfat tamlaması" olduğu açıktır.
Cevap D

Vücudumuzdaki proteinlerin üçte birini oluşturan kolajen ----.
35. Bu cümle aşağıdakilerden hangisiyle tamamlanırsa öge dizilişi "özne - zarf tümleci - belirtisiz nesne - yüklem" şeklinde olur? (2022)
A) aynı zamanda bilinen en sağlam malzemelerden biridir
B) başta kemik ve deri olmak üzere tüm dokularda bulunur
C) genç ve pürüzsüz bir cilde sahip olmamıza yardımcı olur
D) bulunduğu dokudaki işlevine göre karmaşık yapılar ortaya çıkarır
E) hayli uzun ömürlü olmakla birlikte belli bir yaşam süresine sahiptir

Çözümü

Vücudumuzdaki proteinlerin üçte birini oluşturan kolajen / bulunduğu dokudaki işlevine göre / karmaşık yapılar / ortaya çıkarır.
👇
ortaya çıkarır: yüklem
Vücudumuzdaki proteinlerin üçte birini oluşturan kolajen: özne (ortaya çıkaran ne?)
bulunduğu dokudaki işlevine göre: zarf tümleci (nasıl ortaya çıkar?)
karmaşık yapılar: nesne (ortaya çıkan ne?)
Cevap D

I. İnsan, doğumundan itibaren bir geleneğin içinde yer alır.
II. Yağmurdan sonra ormanın nemli zemininden yüzlerce mantar fışkırmış.
III. Arabalar, yağmurdan kayganlaşan yolda güçlükle ilerliyordu.
IV. Konak, büyükçe bir gölün kıyısına inşa edilmişti.
V. Rengârenk kamyon kasalarından buğday taneleri dökülüyor.
36. Numaralanmış cümlelerin yer tamlayıcılarıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? (2023)
A) I. cümlenin yer tamlayıcısında belirtili isim tamlaması vardır.
B) II. cümlenin yer tamlayıcısında edat vardır.
C) III. cümlenin yer tamlayıcısında sıfat-fiil vardır.
D) IV. cümlenin yer tamlayıcısında sıfat tamlaması vardır.
E) V. cümlenin yer tamlayıcısında belirtisiz isim tamlaması vardır.

Çözümü

A - geleneğin / içi → belirtili isim tamlaması
B - Burada yer tamlayıcısı "ormanın nemli zemininden" sözcük grubu ancak burada edat yok.
C - "yağmurdan kayganlaşan yolda" → altı çizili sözcük sıfat-fiil
D - "büyükçe bir gölün kıyısına" → altı çizili bölüm sıfat tamlaması
E - "Rengârenk kamyon kasalarından" → altı çizili bölüm belirtisiz isim tamlaması

9 yorum:

  1. Sayın Metin Çakır, 33. sorunun çözümü için çok teşekkür ederim.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Hocamız bunu yazmak için ödev verdi çok uzun biraz kısa olsaydı keşke ama emeği geçenlerin ellerine sağlık

      Sil
  2. Efenim uzun olması hiç sorun değildir ben açıkçası beğendim güzel olmuş,emeğinize sağlık.

    YanıtlaSil
  3. 21. soru 1. öncülde cümle özne ve yüklemden oluşmaktadır yazmışsınız,bu yanlış! özne -zarf tümleci-dolaylı tümleç-yüklem olmalı

    YanıtlaSil
  4. TEŞEKKÜR EDERİZ EMEĞİNİZ İÇİN.

    YanıtlaSil
  5. 24.soru da bir problem var çözümünde tynı fiilimsi olunca isim tamlaması alınmıyordu sanırsam

    YanıtlaSil

Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretebilmemiz için hem "Takip Et" butonuna tıklayarak hem de yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.