Besa yahut Ahde Vefa

Şemsettin Sami

Şemsettin Sami'nin 1874 tarihli oyunu.
Eser, aynı yıl Güllü Agop'un Osmanlı Tiyatrosunda oynanmış ve hemen ardından da yasaklanmıştır.
Eserde Müslüman Arnavutların kültürel değerlere olan bağlılığı ele alınır.
Dönemin birçok eserinde görüldüğü gibi bu eser de iki isimlidir. Besa, "sözünü tutmak" ve "şeref sözü" ; ahde vefa ise "verilen sözde durma" anlamındadır.
Eserde birbirini izleyen sahneler boyunca dramatik bir hâl alan ve giderek trajediye dönüşen bir olay örgüsü söz konusudur.
Töre, vatan sevgisi, hürriyet, sosyal adaletsizlik ve sömürü düzenine karşı direniş eserde dikkat çeken temalardır.

Kısa Özet

Uzun yıllar cepheden cepheye dolaşıp sonrasında vatanına dönen Fettah Ağa, bir hasmı tarafından pusuya düşürülür. Onu son anda Vahide adında bir kadın kurtarır. Silah kuşanıp yollara düşen Vahide Hanım aslında hem kocasının katili hem de kızını kaçıran bir adamın peşindedir. Hayatını Vahide Hanım'a borçlu olan Fettah Ağa, kadının hikâyesini dinledikten sonra intikamını bizzat kendisinin alacağına dair yemin eder. Ancak Fettah Ağa'nın kadına şeref sözü verirken bilmediği bir şey vardır: Vahide Hanım'ın kocasını öldürüp kızını kaçıran kişi Fettah'ın öz oğlu Selfo'dur.

Uzun Özet

Bir çoban olan Zübeyr, eşi Vahide, kızı Meruşe ve küçük yaşta öksüz-yetim kalan yeğeni Recep ile aynı çatı altında yaşamaktadır. Amca çocukları olan Meruşe ile Recep birbirlerini sevmektedir ancak kardeş gibi büyüdükleri için duygularını birbirlerine açmaya cesaret edemezler. Başkalarıyla evlendirilecekleri endişesine kapılan iki genç bir gün nihayet birbirlerine açılır. Durumdan haberdar olan Zübeyr de iki sevgiliyi birbirlerine nişanlar.
Bu arada Demir Bey’in adamlarından biri olan Selfo da Meruşe’yi sevmektedir. Selfo, haber göndererek kızı istetir. Ancak Meruşe’nin nişanlandığını ve yakında evleneceğini öğrenince durumu Demir Bey’e aksettirir. Demir Bey, oğlu gibi sevdiği Selfo’nun bir çobanın kızıyla evlenmesine önce razı olmasa da Selfo’nun Meruşe’yi çok sevdiğini anlayınca Zübeyr’i çağırtır ve kızını Selfo’ya vermesini ister.
Zübeyr ise kızının nişanlı olduğunu söyleyerek Demir Bey’in isteğini geri çevirir. Bir çoban tarafından reddedilmeyi hazmedemeyen Demir Bey, Zübeyr’in hapse attırılmasını ve Meruşe’nin de kaçırılmasını emreder. Bunun üzerine arkadaşlarıyla Meruşe’yi kaçırmaya giden Selfo, kendisini engellemeye çalışan Zübeyr’i öldürüp Meruşe’yi kaçırır. Zübeyr, ölmeden önce karısı Vahide'den Meruşe’yi Selfo’nun elinden kurtarıp Recep’le evlendirmesini vasiyet eder.
Vahide de kocasını henüz toprağa vermeden silahlarını kuşanarak yola çıkar.
Bu arada yirmi yıl boyunca cepheden cepheye dolaştıktan sonra köyüne dönmekte olan Fettah Ağa, köyün yakınlarında bir yerde eski hasımlarından Salman Ağa tarafından pusuya düşürülür. Selfo’nun peşine düşen Vahide, olayı tesadüfen görür ve Salman Ağa’yı öldürerek Fettah Ağa’yı kurtarır.
Vahide’nin başına gelenleri öğrenen Fettah Ağa, Zübeyr’in intikamını bizzat kendisinin alacağına dair yemin eder. Bu arada katilin, oğlu Selfo olduğunu da öğrenir. Fettah Ağa, ettiği yemin ile oğlu arasında hayli bocalasa da yeminine sadık kalmayı seçer. Oğlu Selfo’yu öldüren Fettah Ağa sonrasında intihar edecektir.

İlgili Sayfalar

👉 Şemsettin Sami

👉 Tanzimat Dönemi Tiyatro Özetleri

Konu Anlatımı İndir 👇

Yararlanılan Kaynaklar

Şemseddin Sami’nin Besa yahut Ahde Vefa Adlı Piyesinde Etnosentrik Söylem ya da Vatan yahut Arnavutluk, Nuri Sağlam
Şemseddin Sami’nin Edebiyatla İlgili Eserleri ve Görüşleri, A. Azmi Bilgin
Şemsettin Sami'nin Besa ve Gave Adlı Piyeslerinde Sömürüye Karşı Politik Eleştiri, Kamil Erol