Anonim halk edebiyatındaki mani nazım şeklinden yola çıkılarak oluşturulmuştur.
Genel olarak "fâ’ilâtün, fâ’ilâtün, fâ’ilün" kalıbıyla yazılır ki bu da 11'li hece ölçüsüne denktir.
Genelde "aaba"şeklinde kafiyelenir. Bunun yanında "aaaa" ve "xaxa" şeklinde kafiyelenmiş tuyuğlar da vardır.
Kafiyeleri genelde cinaslı kelimelerden seçilmiş olmakla beraber, cinassız tuyuğlar da yazılmıştır.
Tuyuğlarda mahlas kullanılmaz.
Konu bakımından çeşitlidir. Aşk, şarap, kadın, güzellik gibi bireysel konular yanında din, tasavvuf ve sosyal konularda da önemli bir fikir söylenmeye çalışılır.
14. yüzyıl Azerî şairi Kadı Burhanettin bu türün kurucusu sayılır.
14.yüzyıl Azerî şairi Nesimi ve 15. yüzyıl Çağatay şairi Ali Şir Nevai de bu türde çokça ürün vermişlerdir.
Tuyuğ, sonraki yüzyıllarda, özellikle de klasik dönem sayılan 16.yüzyılda pek tercih edilmemiş ve bu nedenle de kuralları tam oturmamıştır.
Cinaslı Örnekler
Ey yanağı al ve giydiği al Ala gözlüm etme can almağa al Al ile buseni aldım dostum Ger peşiman oldun ise yine al
Açıklama: Şair "al" kelimesini üç ayrı anlamda kullanarak cinas yapmıştır. ilk mısrada renk, ikinci ve üçüncü mısralarda hile son mısrada ise eylem anlamıyla kullanmıştır.
Merkeb üzre yükledirler tenbelit Eyler âsâyişle av av tenbel it İstirâhat çünki tenbellikdedir Sen beni yâ Rab hemişe tenbel it
Açıklama: Dörtlüğün ilk dizesindeki tenbelit, "hayvan yükü"; ikinci dizedeki, tenbel it, "tembel köpek"; son dizedeki tenbel it ise "tembel et/eyle" anlamındadır.
Cinassız Örnek
Dilberin haddi gül-i handan durur Şol mutarra sünbülü reyhan durur Can eger tenden revan olsa ne gam Ehl-i aşkın canı çün canan durur
Tuyuğ — Rubai Karşılaştırması
Ortak Yönleri:
Tek dörtlükten oluşan divan şiiri nazım şekilleridir.
Kafiye düzenleri aynıdır, aaba
Her ikisinde de mahlas bulunmaz.
Farkları:
Tuyuğ 11'li hece ölçüsüne denk gelen tek aruz kalıbı ile yazılırken rubainin kendine özgü 24 ayrı aruz kalıbı vardır.
Tuyuğlar genelde cinaslı söylenirken rubailerde böyle bir durum yoktur.
Tuyuğlar her konuda yazılırken rubailerin felsefi yönü ağır basar.
Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretebilmemiz için hem "Takip Et" butonuna tıklayarak hem de yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretebilmemiz için hem "Takip Et" butonuna tıklayarak hem de yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.