Bağdatlı Ruhi (?-1605)

• 16.yüzyıl şair ve düşünürü.
• Osmanlı ordusunda sipahi olan şairin asıl adı Osman'dır.
• Babası gibi asker olan şair, sipahilikte dirlik alacak dereceye yükselmiştir.
• Kanuni ordularıyla Bağdat'a giderek Bağdat Beylerbeyi Ayas Paşa'nın maiyetinde bulunmuştur.
• Başta Bağdat valileri, Sultan Üçüncü Mehmet ve Vezir İbrahim Paşa olmak üzere devletin ileri gelenlerine kasideler sunmuştur.
• Askerlik görevinden ayrılınca hayatını diyar diyar dolaşarak geçirmiştir.
• Hayatını çeşitli zorluklar içinde geçiren şair Şam'da ölmüştür (1605 ya da 1606).

Edebi Kişiliği

• Nüktedan, sanatkâr ve kudretli bir şairdir.
• Kalender bir yapıya sahip olan şair bir rinttir (rint; hayattan zevk almasını bilen, kaba sofu olmayan).
• Divan şiirinde az görülen sosyal eleştirinin en önemli ismidir.
• Şiirlerinde toplumun aksayan yönlerini ve çağının kusurlarını iğneleyici bir üslupla ortaya koymuştur.
• Mısralarına samimiyet, sadelik ve lirizm hakimdir.
• Şiirlerindeki dil, konuşma diline yakındır. Halk şairlerinin üslubunu andıran bir ifadesi vardır. Arapça ve Farsçayı şiir yazabilecek derecede bilmesine rağmen dil ve anlatımda sadeliği tercih etmiştir.
• En önemli eseri Terkibibent isimli manzumesidir. 17 bentlik bu uzun manzumede devrin kusurlu yanlarını işler.
• Şeyh Galip, Ziya Paşa ve Muallim Naci gibi bazı edebiyatçılar Bağdatlı Ruhi'nin bu eserine nazireler yazmıştır.
• Bağdatlı Ruhi'nin tek eseri Divan'ıdır. 
• Divan'ında yer alan Terkibibent, divandan ayrı olarak da birkaç defa basılmıştır.

Eserleri: Divan, Terkibibent

Terkibibent'ten seçme beyitler...

Dünya talebiyle kimisi halkın emekte
Kimi oturup zevk ile dünyayı yemekte 

Nâçâr çeker halk bu mihnetleri yohsa
Âdem kara dağ olsa getürmez buna tâkat 

Hâlün kime açsan sana der hikmeti vardur
Öldürdi bizi âh bilinmez mi bu hikmet

Didüm ne sayarsız ne alursız ne satarsız
Ki aslâ dilinüzde ne Nebî var ne hod Allâh

İlgili Sayfa

• 16.Yüzyıl Şairleri Özet

• Terkibibent Nazım Şeklinin Özellikleri

Yararlanılan Kaynaklar

• Bağdatlı Ruhi'nin Meşhur Terkibibendine Sosyal Psikoloji Açısından Bir Bakış, Zülfi Güler
• TDV İslam Ansiklopedisi, Ruhi-yi Bağdadi Maddesi, Coşkun Ak