Nazire

• Bir şiirin aynı ölçü, uyak ve redifle yazılan benzeri.
• Bu eyleme nazire söylemek/yazmak ya da tanzir etmek denir.
• Bu gelenek hem divan edebiyatında hem de halk edebiyatında görülen bir şiir yazma şeklidir.
• Bir şairin şiirlerine nazire yazılması o şairin beğenildiğini ve örnek alındığını gösterir.
• Nazire geleneği, özellikle şiire yeni başlayan bir şairin adını duyurabilmesine imkan verir.
• Nazire yazmada amaç, en az aslı kadar güzel bir şiir yazabilmektir. Ama kimi divan şairleri, nazireciliği bir biçim benzeyişi düzeyinden ileri götürememiş, taklitle sınırlı kalmışlardır.
• Nazire, çoklukla gazel ve kasidelerde görülse de mesnevi, müstezat ve musammat nazım şekilleriyle yazılan şiirlere de nazireler yazılmıştır.
• Nazire yapılacak şiire "model" veya "zemin-şiir" denir. 
• İlk şiir hangi nazım şekli ile yazılmışsa nazire yazan şairin de aynı nazım şeklini kullanması gerekir. Ancak bu kurala uymayan örnekler de mevcuttur. 

Nazire Örneği

• Necati, yaşadığı yüzyıldan başlayarak şiirlerine pek çok nazire yazılan şairlerden biridir. Aşağıda Necati'nin "döne döne" redifli şiiri ile 16.yüzyıl şairi Baki'nin bu şiire yazdığı nazire örnek olarak verilmiştir:

Necati'nin Gazeli (Zemin-şiir)

Çıkalı göklere âhum şereri döne döne
Yandı kandîl-i sipihrün ciğeri döne döne

Ayağı yir mi basar zülfüne berdâr olanun
Zevk u şevk ile virür cân u seri döne döne

Şâm-ı zülfünle gönül Mısrı harâb oldı diyü
Sana iletdi kebûter haberi döne döne

Sen durup raks idesin karşuna ben boynum eğem
İne zülfün kuça sen sîmberi döne döne

Ka‘be olmasa kapun ay ile gün ley ü nehâr
Eylemezlerdi tavâf ol güzeri döne döne

Sen olasın diyü yir yir asılup âyineler
Gelene gidene eyler nazarı döne döne

İy Necâtî yaraşur mutribi şeh meclisinün
Raks urup okıya bu şi‘r-i teri döne döne  

Baki'nin Naziresi

Çıkar eflâke derûnum şereri döne döne
Dökilür hâke yaşum katreleri döne döne

Âşık-ı haste-dilün niteki fânûs-ı hayâl
Nâr-ı ışkunla yanupdur cigeri döne döne 

Pister-i gamda gözüm giceler uyhu görimez
Eydürin subha degin nâleleri döne döne 

Zevrak-âsâ gam-ı ışkunla yaşum girdâbı
Gark idüpdür sanemâ çeşm-i teri döne döne 

İydgâhun göreyin inlesün ol dôlâbı
İle seyr itdürür ol sîmberi döne döne  

Dîde-i encüme kühl olmag içün eflâke
Gird-bâd ile çıkar hâk-i deri döne döne 

Tolaşaldan ruhı şem‘ine dil-i sergeşte
Yakdı pervâne-sıfat bâl ü peri döne döne 

Katre-i eşkine öykindi diyü Bâkî’nün
Çarh-ı hakkâk yonupdur güheri döne döne

İlgili Sayfa

• Tehzil

Yararlanılan Kaynaklar

• Türk Şiirinde Nazire, Kemal Yavuz
• Türk Şiirinde Nazire Geleneği ve Kul Himmet'in Şiirlerinde Nazirecilik, Muzaffer Çandır