Cülusiye

Cülus Töreni

• Divan edebiyatında şehzadelerin tahta çıkmaları üzerine yazılan manzum ya da mensur eser.
• Cülûsiyeler, padişahların tahta çıkışlarının yıl dönümünü kutlamak için de yazılmıştır.
• Genellikle kaside nazım şekliyle yazılır.
• Şairler tebrik ve temennilerini kasidelerin nesip bölümünde dile getirmişlerdir.
• Bu tür eserler genelde bahşiş alabilmek ya da makam elde edebilmek için sunulmuştur. 
• Kaside dışında terkibibent, terciibent, kıta gibi farklı nazım şekilleri de kullanılmıştır.
• Bu kasidelerde başta padişahın cömertliği olmak üzere adaleti ve saltanatı övülerek ideal bir sultanın nasıl olması gerektiği tasvir edilmiştir.
• Bu türün en meşhur örneklerini Baki ve Nefi vermiştir.
• Aşağıda Baki'nin II. Selim'in tahta çıkması nedeniyle yazdığı kasidenin (cülusiyenin) ilk iki beyti verilmiştir.

Örnek Beyitler

Der-cülûs-ı Sultan Selim Hân

Bi-hamdi’llâh şeref buldı yine mülk-i Süleymânî
Cülûs itdi saâdet tahtına İskender-i sânî

Açıklama: Allah'a şükürler olsun şeref buldu yine Süleyman'ın ülkesi / cülus etti saadet tahtına İkinci İskender. Baki; Kanuni Sultan Süleyman'ı zamanın İskender'i, oğlu Sultan Selim'i de İskender-i Sânî yani “İkinci İskender” diye adlandırmıştır.

Togup gün gibi zerrîn tâc ile burc-ı saâdetden
Yitişdi şarkdan garba ziyâ-yı adl u ihsânı

Açıklama: Mutluluk burcu ile altın taç gün gibi doğdu / İyilik ve adaletinin ışığı şarktan garba güneş gibi ulaştı. Şair, II. Selim'in güneş gibi dünyayı kuşattığını ifade etmektedir. Sultanın adaleti ve iyilikleri dünyanın dört bir tarafına yayılmıştır.

İlgili Sayfa

👉 Divan Şiiri Nazım Türleri

Yararlanılan Kaynak

• Üsküdarlı Hakkı’nın Devlet Arşivlerinde Kayıtlı Sultan Abdülaziz Cülûsiyesi, İlyas Kayaokay
• Baki Divanı, Hazırlayan Sabahattin Küçük