Kabusname

• Nasihatname-siyasetname türünde yazılmış mensur eser.
• Eser, Keykavus bin İskender tarafından oğlu Gilan Şah için 1082 yılında yazılmıştır. Keykavus, İran'ın Taberistan ve Gürgân eyaletlerinde hüküm sürmüş bir hükümdardır.
• Eserin orijinal dili Farsçadır.
• Eser, Eski Anadolu Türkçesi Döneminde (13.-15.yy) altı kez Türkçeye tercüme edilmiştir.
• Bu tercümelerin en ünlüsü Mercimek Ahmet'e aittir. Mercimek Ahmet, eseri II. Murat'ın isteğiyle tercüme etmiştir.
• Mercimek Ahmet, çevirisini 1431-32'de tamamlamıştır.
• Eser, bir ön söz ile 44 bölümden oluşmaktadır. 
• Bu bölümler yemek öğünleri, meclis ve işret adabı, satranç oynamak, latife yapmak, konuk olmak ve konuk ağırlamak, yıkanmak, avlanmak, top oynamak, cariye ve köle almak; tıp, astroloji ve geometri gibi ilimlere vakıf olmak, hükümdarlık, vezirlik vb. makamlara hazır olmak gibi hayatın her alanından bilgileri içermektedir.

Eserden Alıntılar (Günümüz Türkçesi)

On İkinci Bab - Konuk Olmayı ve Konuk Ağırlamayı Bildirir

...Ey oğul. Eğer konuk olursan her bir kişiye konuk olma ki hürmete ziyandır. Toksan yememek yaramaz, ev sahibi incinir. Ve eğer aç olup çok yersen çirkin olur. Konuk olduğun yere varınca kendi yerinde otur ya da gösterdikleri yere otur. Yemeğe hırsla oturma. Evdeki kullara iş buyurup "Çanağı buraya koy" veya "Şöyle et" deme. Boş şeylerle uğraşma. Kendi hizmetkarına nevale verme. Nitekim demişlerdir: Hata, hatadır. Sarhoş olup harap olma... 

On Yedinci Bab — Yatmak ve Uyumanın Faydası ve Zararını Bildirir

...Hekimler uykuya "küçük ölüm" derler. Ve demişlerdir ki: Uyur ile ölü birdir. Zira ikisinin de dünyadan haberi yoktur. Biri nefes alan ölüdür. Ve çok uyumak kötü adettir, vücudu tembel eder ve yüzün rengini giderir. Beş nesnedir ki kişiye eriştiğinde derhal yüz rengi değişime uğrar: Bir, ansızın gelen mutluluk; ikincisi ansızın gelen keder; üçüncüsü çok uyumak; dördüncüsü sarhoşluk; beşincisi de ihtiyarlıktır. Çünkü kişi ihtiyarlayınca şekli döner. Kişi ne zaman uyursa ne diri hükmündedir ne de ölü.

Yirmi Altıncı Bab — Avrat Almayı ve Avrat ile Yaşamayı Bildirir

... Evlendiğin zaman, avrat malını isteme ve avrat güzel olsun ki güzel avrat âşık ister. Avrat temiz yüzlü, temiz dinli, evcimen, evi idare edebilen, helal seven, nimetin hakkını bilen, dili kısa, eli kısa, kendi adını koruyucu ola. Ama senden ulu kişilerin kızını alma ki kendini avrat eline vermiş olma.

Yirmi Yedinci Bab —  Oğlan Beslemeyi Bildirir

Bil ki ey oğul! Eğer Hak Teala sana oğul kısmet ederse öyle gerek ki ona güzel ad veresin. Oğlun atası üzerinde birkaç hakkı vardır. Biri şudur ki akıllı bakıcılara ve şefkatli insanlara emanet edesin. Dahi sünnet edesin. Ve gücün yettiği kadar düğün eyleyesin. Ve Kur'an öğretesin. Eğer sipahi olacaksa ata binmeyi ve silah tutmayı öğretesin. Ve bile ki her bir silah nasıl tutulmalıdır. Bir de yüzme öğretesin. Nitekim ben on yaşımda öğrendim.

İlgili Sayfalar

• Divan Edebiyatı Nesir Yazarları


• Şair ve Yazarlar


• Eser Özetleri


• Konularına Göre Çıkmış Sorular


• Konu Testleri


• Yıllara Göre Tüm Sınavlar