Karıştırılan Ekler

Türkçede bazı eklerin sesleri aynı olsa da işlevleri farklıdır. 
Bu tür durumlarda ilgili ekin sözcükte ya da cümlede nasıl kullanıldığını doğru saptamak gerekir. Örnek olarak “ -ı, -i, -u -ü ” cümlede karşımıza yapım, iyelik ya da durum eki olarak çıkabilir.

Sesleri benzeyen işlevleri farklı olan bu tür eklere örnekler:

1. "– ım, – im, – um, – üm "
Seç-im sonuçları ekonomi kötü etkiledi. (fiilden isim y.e)
Gözlerin gözler-im-e değince (iyelik eki)
Yemek sevisi başlamadan gelir-im. (1.tekil kişi eki)
Ben-im derdim bana yeter. (tamlayan eki)
İki yıldır evli-y-im. (ek eylemin geniş zamanı)

2. " - ı, -i, -u, -ü "
Ruhum-u eritip de kalıpta dondurmuşlar. (adın durum eki, belirtme)
Ev-i gerçekten çok güzel olmuş. (iyelik eki)
Güneş doğudan doğar ama doğ-u hala karanlıktır (fiilden isim y.e)
Ağaca adımı kaz-ı-mış. (fiilden fiil y.e)

3. "-ın, -in, -un, -ün"
El el-in eşeğini türkü söyleyerek arar. (tamlayan eki)
Bir ad-ın kalmalı geriye / bir de o kahreden gurbet (iyelik eki)
Korkma-y-ın, ben buradayım. (emir kipi, ikinci çoğul şahıs eki)
Yolunu duman kaplamış ek-in zamanı (fiilden isim y.e)
Sınıfta bir anahtar bul-un-du. (fiilden fiil y.e)

4. "-dan, -den"
Çaycı getir ilaç kokulu çay-dan (adın durum eki, ayrılma)
Yolcular-dan biri ayağa kalkıp itiraz etti. (tamlayan eki, yolcular-ın biri)
Sıra-dan bir insanın yapabileceği bir iş değil. (isimden isim y.e)

5. " -ar, -er"
Gitgide bir-er ayet gibi derinleştiler. (isimden isim y.e)
Soğuktan elleri mor-ar-mış. (isimden fiil y.e)
Küçücük bir şapkadan tavşan çık-ar-dı. (fiilden fiil y.e)
Çık-ar bir yol bulamadık. (sıfat-fiil eki, fiilden isim y.e)
Küçük bir çocukken kelebekten kork-ar-dım. (geniş zaman kip eki)

6. "-ma, -me"
Uzat-ma dünya sürgünümü benim (olumsuzluk eki)
Maçın uzat-ma dakikalarında gelen gol her şeyi zora soktu. (fiilden isim y.e)

7. "-a, -e "
Sen ban-a ışık ver, yeter; bende filiz çok ( adın durum eki, yönelme)
Sev-e-lim, sevil-e-lim; bu dünya kimseye kalmaz (istek kipi kip eki)
Yaş-a-mak bir ağaç gibi tek ve hür (isimden fiil y.e)
Lafı ağzımıza tık-a-dı (fiilden fiil y.e)
Burada doğ-a kavramı insan doğası anlamında kullanılmış. (fiilden isim y.e)


8. " -lar, -ler"
Bilmez ki giden sevgililer dönmeyecek-ler (şahıs eki)
Kaldırım-lar, içimde yaşamış bir insandır (çokluk eki)

9. "-miş, -miş, -muş, -müş"
Ruhumu eritip de kalıpta dondur-muş-lar (kip eki)
Susa-mış toprağa bir gün yine yağacak yağmur (sıfat-fiil eki)
En güzel duygu aşk-mış, bu alemde (ek-eylem)

10. "-acak, -ecek"
Siparişlerimiz yarın gel-ecek (kip eki)
Ak-acak kan damarda durmaz (sıfat-fiil eki)

11. "-dık, -dik, -duk, -dük"
Tanı-dık bir sima yoktu (sıfat-fiil eki)
Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şen-di-k (ek-eylem + şahıs eki)
Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yen-di-k (kip eki + şahıs eki)

12. "-maz, -mez"
Görün-mez kaza dediğin senin görmediğindir (sıfat-fiil eki)
Babam pek ortalıklarda görün-mez (geniş zamanı olumsuzu)

13. "-ay, -ey"
Olay, yapay, yatay... (fiilden isim y.e)
Güney, dikey, düzey.. (isimden isim y.e)

14. "-sal, -sel"
Uysal, görsel, işitsel... (fiilden isim y.e)
Kumsal, bilimsel, geleneksel... (isimden isim y.e)

15. "-sa, -se"
Bana kal-sa onu seçmezdim. (şart kipi)
Paran var-sa bunu al. (ek eylemin şartı)
Susa-, umursa-, önemse-... (isimden fiil y.e)

İlgili Sayfalar

Sözcükte Yapıya Giriş

2 yorum:

  1. Bayıldımmmmm mükemmel ötesi abi her şey o kadar güzel sınıflandırılmıs ki asık oldum 💗💗

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. :)) Beğenmiş olmana sevindim. Samimi yorumun için teşekkür ederim.

      Sil

Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretebilmemiz için hem "Takip Et" butonuna tıklayarak hem de yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.