Cevat Fehmi Başkut (1905-1971)

Cevat Fehmi Başkut

• Oyun yazarı, gazeteci.
• 1905'te Edirne'de doğdu.
• 1921'de İstanbul Lisesinden mezun oldu.
• Çevirmen ve yazar Binbaşı Ömer Seyfi Bey'in oğludur.
• Milli Mücadele'ye katılan babasıyla Anadolu'ya geçti.
• TBMM matbaasında düzeltmen, Mecliste de zabıt kâtibi olarak çalıştı.
• 1928'de İstanbul'a dönerek gazetelerde muhabir, yazar, yazı işleri müdürü olarak çalıştı. 1963'te emekli oldu.
• "Perde ve Sahne" adıyla bir sinema-tiyatro dergisi çıkardı (1941- 45).
• Gazetecilik Enstitüsünde "Gazetecilik Tekniği" dersleri verdi.
• 15 Mart 1971'de İstanbul'da öldü.

Sanat Anlayışı

• Cumhuriyet döneminin önemli oyun yazarlarından biridir.
• Komedi türünde yazdığı oyunlarıyla tanındı.
• Aile içi sorunlar, kuşak çatışmaları, yanlış Batılılaşma ile köylü-kentli, okumuş-cahil, sosyete-halk arasındaki çatışmalar eserlerinde öne çıkan konulardır.
• Eserlerinde Türk toplumunun gelenek ve değerlerine bağlı kalmaktan yana bir tavır sergiler.
• "Paydos" adlı oyunu, yurt dışında sahnelenen ilk Türk tiyatro eseridir. 
• İki kez filme alınan "Buzlar Çözülmeden" adlı oyunu en çok bilinen eseridir. 

Paydos

Murtaza Bey, tek odalı bir evde oturan, elli beş yaşlarında bir ilkokul öğretmenidir. Karısı Hatice Hanım, oğulları Rıdvan'ı, bakkal Hacı Hüsamettin'in konağına iç güveysi vererek rahata kavuşma hayalleri kurmaktadır. Ancak bakkal, kızını ancak bir bakkal oğluna verme kararındadır. Murtaza Bey’i, oyuna getirip öğretmenlikten istifa ettirirler. Bu arada oğlu Rıdvan da Hacı Bey’in kızıyla değil, sevdiği bir kızla evlenmeye karar verir. Murtaza Bey’in bir komploya kurban gittiği anlaşılsa da karısının bakkal için aldığı borç nedeniyle görevine dönemez. Oyun Murtaza Bey’in, kendisini okulda ders verirken hayal etmesiyle sona erer.

Harput'ta Bir Amerikalı 

Oyunda Harput'ta doğmuş, Amerika'da milyoner olmuş ve Harput'a kardeşini aramaya gelmiş bir milyonerin öyküsü ekseninde, dönemin Amerikan hayranlığını çarpıcı bir dille alaya alır.

Buzlar Çözülmeden

1960 darbesi sonrasında kışın çevresi ile tüm ilişkisi kesilen bir Doğu Anadolu kasabasına, kaymakam olduğunu iddia eden bir adam ile birkaç arkadaşı gelir. Sözde kaymakam ve arkadaşları, sorumluluk alarak kötülüklerle mücadele eder. Kaymakam kısa bir süre içinde kasabadaki karaborsaya dayalı düzene ve zorbalığa son verir. Dürüst ve cesur bir yönetime susamış olan halk, yeni kaymakamın yanında yer alır. Sömürü düzeninden beslenenler ise sinip pusuya yatarlar. Oyun buruk bir ironi ile son bulur. Kaymakam ve arkadaşlarının akıl hastahanesinden kaçan hastalar oldukları ve ulaşımın kesilmesinden yararlanarak kendilerini bir süre Devrim Hükumetinin yetkili kişileri gibi gösterdikleri anlaşılır. Kaymakamın, zorbaların baskısından kurtardığı halk ise üzgündür.

Eserleri

• Oyunları: Büyük Şehir, Ayarsızlar, Hacı Kaptan, Küçük Şehir, Koca Bebek, Paydos, Sana Rey Veriyorum, Soygun, Kadıköy İskelesi, Makina, Harput'ta Bir Amerikalı, Kleopatra'nın Mezarı, Tablodaki Adam, Öbür Gelişte, Hacıyatmaz, Göç, Buzlar Çözülmeden, Hepimiz Birimiz İçin, Üzüntüyü Bırak, Emekli, Ölen Hangisi
• Roman: Valide Sultan'ın Gerdanlığı
• Röportaj: Geceleri Bizi Kimler Bekliyor

İlgili Sayfalar

• Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı

• Cumhuriyet Dönemi Tiyatro Özetleri

• Eser Özetleri

Yararlanılan Kaynaklar

• Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi
• Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü, Behçet Necatigil