Dönüşüm

Franz Kafka'nın en çok bilinen romanıdır.
Eser, kimi kaynaklarda uzun hikaye olarak geçmektedir.
Eser, Gregor Samsa'nın bir sabah uyandığında kendini hamam böceğine dönüşmüş olarak bulmasıyla başlar. Gregor’un fiziksel değişimi, onun yaşadığı topluma yabancılaşmasını simgelemektedir.
Kendi hayat hikayesi ile benzerlikler gösteren eserde yazar; burjuva toplumunu, bu toplumun gereklerini ve isteklerini eleştirmektedir. Para, toplumda etik kavramların önüne geçmiştir. Toplumun en küçük birimi olan aile kurumunda bile ilişkiler maddiyata dayalıdır.

Özet

Bir firmada pazarlamacı olarak çalışan Gregor Samsa, bir sabah uyandığında kendini büyük bir böceğe dönüşmüş olarak bulur. Bir süre ne olduğunu anlamaya çalışır. Kendisi dışında her şey normal gözükmektedir. Bunun bir düş olmasını ister ancak değildir.

Bu ilginç duruma rağmen yaptığı işi düşünür. Hemen her gün yoldadır. Yediği kötü yemekleri, görüşmek zorunda kaldığı insanları, patronunu, erken kalkmanın zorluğunu düşünür. Ailesini geçindirmek için tüm bunlara katlamak zorundadır. Durumuna aldırmadan beş trenine yetişmesi gerektiğini düşünür ancak saat neredeyse 6.45'tir.  

Evdekiler işe gitmediğini anlamış, kilitli kapıya vurup "Gregor" diye seslenmektedir. Yataktan kalkmaya çalışır ancak bu, o kadar da kolay değildir. Yataktan kalkmanın yollarını ararken evin kapısı çalınır. Gelen, çalıştığı firmanın temsilcisidir. Bütün gücünü toplayıp kendini yataktan atar. Düşerken kafasını vurmuştur. Düştüğü yerden konuşmaları duyabilmektedir. Temsilci, Gregor'un işe neden gelmediğini öğrenmeye çalışmaktadır.

Babası kapıyı tıklatırken annesi oğlunun mutlaka hasta olduğunu, yoksa işinden başka bir düşünmediğini firma temsilcisine anlatmaya çalışır. Kız kardeşi Grete yan odada ağlarken firma yetkilisi bu şekilde davranarak hem ailesini üzdüğünü hem de işini tehlikeye attığını söyler. 

Gregor, kalkmaya çalışırken saat sekiz treni ile işe geleceğini, kendisini beklemesine gerek olmadığını söyler, bu arada işinde nasıl başarılı olduğunu söylemeyi de ihmal etmez. Tüm bunları söylerken ayağa kalmayı başarmış, komodinin önünde durmaktadır. Kapıyı açıp kendini gösterebilse her şeyin yoluna gireceğini düşünür. Gregor, söylediklerinin anlaşıldığını sansa da dışarıdakiler garip seslerden başka bir şey duymaz. 

Kız kardeşi çilingir bulmak için dışarı çıkarken Gregor çenesiyle anahtarı çevirmeyi başarır. Kapının açılmasıyla kocaman bir böcekle göz göze gelen firma yetkilisi korkudan geri geri gider. Annesi bayılır, babası ise biraz utanç biraz da düşmanca bir ifadeyle böceğe dönüşmüş oğluna bakıp ağlamaya başlar.

Yetkili, evden kaçmaya çalışırken Gregor Samsa'nın tek düşündüğü yine işi olur. Yetkilinin gitmesini engellemelidir. Tırabzanlara iki eliyle sımsıkı sarılmış yetkiliye ulaşmak isterken düşer. Gregor durumu anlatarak özür dilemeye çalışır ancak kendisine dehşetle bakan yetkili; mantosunu, şapkasını ve bastonunu bırakıp büyük bir hızla merdivenlerden kaçıp gider.  Babası ise garip sesler çıkararak elindeki bastonla oğlunu odaya sokmaya çalışır. Kapının tek kanadı açık olduğu için Gregor kapıya sıkışıp kalmıştır. Sabredemeyen baba, oğlunun sırtına bastonla vurarak Gregor'u odaya sokar.

Gregor akşama doğru uyanır. Babasının vurduğu yer hâlâ sızlamaktadır. Kız kardeşi kendisi için bir şeyler hazırlamıştır. Sabah, Gregor’un yemeğe dokunmadığını gören Grete, bundan sonra kendisine yemek artıklarını getirmeye başlar.  

Babası beş yıl önce iflas ettiğinden ailenin geçimini Gregor üstlenmiştir ancak bu olay evdeki tüm dengeleri bozmuştur. Eve bir korku hakim olmuş, hizmetçi işten ayrılmış, ev işleri annesiyle Grete’ye kalmıştır. Anne ve baba Gregor’u görmeye dayanamamaktadır. Grete, Gregor’un bakımını üstlenmiş bu yüzden ailesinin takdirini kazanmıştır. Gregor’un tek eğlencesi odasının duvarlarında gezinmektir. Görme duyusu azaldığı halde camdan dışarıyı seyreder. Grete, duvarlarda daha rahat dolaşabilsin diye Gregor’un odasındaki eşyaları boşaltmaya karar verir. Eşyalar boşaltılırken aylar sonra Gregor’u karşısında gören annesi bayılıp düşer. O sırada eve gelen babasına durumu açıklamaya çalışan Gregor, babasının öfkeli bakışlarıyla karşılaşır. Babası öfkeyle masanın üzerindeki elmaları Gregor’a fırlatmaya başlar. Attığı elmalardan biri Gregor’un sırtına saplanır. Annesi, kocasına doğru koşarak evladını bağışlaması için yalvarır. Sırtındaki elmayı çıkarmaya kimse cesaret edemez. Sırtındaki yara hem acı vermekte hem de hareket etmesini güçleştirmektedir.

Aile maddi sıkıntı içine girince hepsi çalışmak zorunda kalır. Baba bankada, Grete mağazada çalışmakta anne ise evde dikiş dikmektedir. 

Gregor’a bakma görevi, kaçan hizmetçinin yerine alınan gündelikçi kadına kalır. Gündelikçi kadın, Gregor’a kötü davranmaktadır. Gregor yemeden içmeden kesilmiştir. Aile bir süre sonra evin odalarından birini kiraya verir. Kiracılar kendi odalarında yemek yerken Gregor’un odasının kapısı açık kalmakta bu sayede Gregor ailesini görebilmektedir. 

Bir akşam, Grete’nin kendilerine keman çalmasını isteyen kiracılar kısa sürede müzikten sıkılırlar. Kız kardeşini düştüğü durumdan kurtarmak isteyen Gregor, odasından çıkar. Gregor’u gören kiracılar evden ayrılır. Bu olay üzerine Grete ailesine artık Gregor’dan kurtulmaları gerektiğini söyler. Onlar da aynı fikirdedirler ancak bir çözüm yolu bulamazlar. Gregor odasına döner. Kımıldayacak hali kalmayan Gregor Samsa sabaha karşı ölür. 

Sabah odayı temizlemeye gelen gündelikçi kadın Gregor’un ölüm haberini aileye müjdeler. Aile rahat bir nefes almıştır. Gündelikçi kadın cesedi ortadan kaldırıp çöpe atarken anne, baba ve kız kardeş oturup amirlerine işten ayrılmak istediklerini belirten birer mektup yazarlar. Bütün bir günü dinlenerek geçirmeye karar verirler. Dışarı çıktıklarında anne ve baba, son aylarda iyice güzelleşen Grete’ye iyi bir koca bulmak zamanının geldiğini düşünmektedir.

İlgili Sayfa

Franz Kafka