Muhayyelat

Giritli Aziz Efendi

• Giritli Aziz Ali Efendi’nin 1796’da yazdığı hikaye kitabı. İlk olarak 1852'de basılabilmiştir.
• Eser, modern hikayeye geçiş için bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir.
• Hikayelerde, masallarda görülen olağanüstü varlık (cin, peri gibi) ve olaylar yanında gerçekçi unsurlar da yer almaktadır.
• Eser bir yanıyla çeviri / uyarlama iken diğer yanıyla özgün bir eserdir.
• Ön sözde belirttiğine göre yazar, eserini kaleme alırken Hulasatü'l-Hayal, İbretnüma adlı eserlerle Binbir Gece Masalları'ndan etkilenmiştir.
• Eser, "hayal" adı verilen üç hikayeden ibarettir.
• İlk hikayede Asıl ve Nesil adlı iki şehzadenin olağanüstü mahlûklar arasında başlarından geçen olaylar anlatılır.
• İkinci hikayede bir bezirgânın oğlu olan Cevad’ın hikâyesi işlenir.
• Üçüncü hikaye ise daha çok Şeyh İzzeddin adlı büyük bir mutasavvıfın çevresinde geçer.
• Hikâyeler değişik zaman ve mekânlarda geçse de büyük ölçüde 18. yüzyıl İstanbul’undan ve saray hayatından izler taşımaktadır.
• Eserin dili dönemine göre sadedir.
• Eser, özellikle Tanzimat yazarları üzerinde etkili olmuştur.

Muhayyelat'ın modern hikaye geçişte bir dönüm noktası kabul edilmesinin nedenleri şunlardır:

• Sade bir dille yazılması,
• Üslupta yer yer basmakalıplıktan kurtulma gayreti,
• Kahramanların yer yer olsa da sosyal durumlarına uygun şekilde konuşturulması,
• 18. yüzyıl İstanbul'una ait yerli çizgilerin işlenmesi.

İlgili Sayfa

👉 Tanzimat Edebiyatı Ana Sayfa

Yararlanılan Kaynaklar

• Giritli Aziz Efendi'nin Divanı, Güler Aydın
• Osmanlı Dönemi Türk Romanının Başlangıcında Beş Eser, G. Gonca Gökalp
• 19. yüzyıl Osmanlı-Türk Edebiyatında Öykü, Hilal Aydın