Divan Şiiri Karma Test 2

(I) Klasik Türk edebiyatı; Osmanlı İmparatorluğu’nun coğrafyasında 13. yüzyıldan 18. yüzyılın ikinci yarısına kadar süren, (II) Osmanlı sarayında ve medrese çevresinde gelişen, (III) konularını daha çok İslami kültürden, (IV) edebî şekillerini Fars edebiyatından alan, (V) Arapça-Farsça sözcük ve tamlamalarla dolu karma bir dilin kullanıldığı bir edebiyattır.
1. Parçada numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?
A) I      B) II    C) III    D) IV    E) V

Divan edebiyatı her ne kadar Arap ve Fars edebiyatlarının etkisiyle gelişmiş ve bu kültürlerin ortak değerlerini işlemişse de Osmanlı coğrafyasının tarihî, toplumsal ve kültürel özelliklerinden yoksun bir edebiyat değildir. Geliştiği toplumun gerçeklerini, sosyal olaylarını, sorunlarını, kültürel değerlerini kimi zaman realist kimi zaman romantik bir biçimde mutlaka yansıtmıştır.
2. Aşağıdakilerden hangisi parçadaki düşünceyi desteklemek için örnek gösterilemez?
A) Şimdi at arpa diyü can virür
Evvel ata virürdi can arpa
B) Dünya talebiyle kimisi halkın emekte
Kimi oturup zevk ile dünyayı yemekte
C) Pilav ardınca sufiler dilerler
Börekle baklavalar tava tava
D) Dünyaya bu telâş nedir ey esir-i nefs
Rahat bulur mu avrat alan avrat üstüne
E) O sözü yazmış idim kalmış öbür entaride
Vaadiniz bûse mi vuslat mı efendim ne idi

15. yüzyılda, divan şiiri büyük ölçüde kuruluşunu tamamlamıştır. Fatih Sultan Mehmet'in ...; II. Bayezit ise ... mahlasıyla şiirler yazdığı bu yüzyılda Türkçe de bir kültür dili olarak gelişimini tamamlamıştır. Bu asırda yaşayan ... mesnevi, ... kaside, ... ise gazel alanlarının üstatlarıdır.
3. Parçada bırakılan boşluklara sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Avni, Adli, Şeyhi, Ahmet Paşa, Necati
B) Adli, Avni, Ahmet Paşa, Şeyhi, Necati
C) Avni, Adli, Necati, Şeyhi, Ahmet Paşa
D) Adli, Avni, Şeyhi, Necati, Ahmet Paşa
E) Avni, Adli, Necati, Ahmet Paşa, Şeyhi

4. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi ayraç içinde verilen türle ilgili değildir?
A) Bir şehrin güzellikleri ve güzelleri hakkında yazılan eserlerdir. (şehrengiz)
B) Osmanlı saray düğünleri ve şenlikleri hakkında yazılan eserlerin genel adıdır. (surname)
C) Hz. Peygamber'in doğumu, hayatı, gazaları, ahlakı, mucizelerini ve vefatını konu alan manzumelerdir. (mevlit)
D) Edebiyatta cevabı bir kişi adı olacak şekilde düzenlenmiş manzum bilmece. (muamma)
E) Divan şairinin kendisini dolayısıyla sanatını övdüğü şiir. (methiye)

5. Aşağıdaki dizelerin hangisinde didaktik bir tutum yoktur?  
A) Yanlış hayâl-ıla vatanın terk iden kişi
Ne dürlü kim cefâ görür ise cezâsıdır
B) Âdeme müşkül degül mâl u menâl eksikliği
Müşkül oldur ki ola fazl u kemâl eksikliği
C) Gözümden çıkma kim bu yir senündür
Benüm gözüm sana yahşı sarâydur
D) Başın gerekse göklere ersin güneş gibi
Dervişlik dilersen eger zerreden kem ol
E) Dane ekmezsen etme dahla tama
Amel etmezsen umma hiç sevâb

Döküldükçe kanımı okun ol âsitân içer
Bir yerdeyim esîr ki toprağı kan içer

Ehl-i zamâne kanına çok teşnedir zemîn
Kanın kimin dökerse felek ol zamân içer 
6. İlk iki beyti verilen bu şiirin nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) tuyuğ     B) rubai     C) mesnevi     D) gazel    E) müstezat

III. Ahmet ve Sadrazam Damat İbrahim Paşa tarafından da sevilip himaye edilen ... yaşadığı devrin bütün özelliklerini şiirlerine yansıtmıştır. Şiirleriyle olduğu kadar hoş sohbeti, zarif nükteleri, neşeli tabiatı ile devrinin aranan isimlerinden biridir. Onun şiirlerinde sanat ve kültür merkezi olan İstanbul; konuşma dili, mimarisi ve eğlence hayatıyla gözler önüne serilir. Bu bağlamda şair, 16. yüzyılda Kanuni Devri’nin bütün özelliklerini ve İstanbul yaşantısını şiirde dile getiren ... güncellemesi gibidir.
7. Parçada bırakılan boşluklara aşağıdakilerden hangisi sırayla getirilmelidir?
A) Necati - Fuzuli'nin
B) Nedim - Baki'nin
C) Şeyh Galip - Hayali'nin
D) Şeyhi - Ahmedi'nin
E) Ahmet Paşa - Zati'nin

I. Bir şiirin aynı ölçü, uyak ve redifle yazılan benzeri.
II. Klasik edebiyatta önemli kişilerin hayatı hakkında kısa bilgiler içeren çalışmaların genel adı.
III. Eski edebiyatta kitapların sayfa boşluklarına yazılan kısa açıklamalar.
IV. Eskiden şairlerin sundukları kasideler karşılığında aldıkları para ya da hediye.
8. Aşağıdakilerden hangisinin açıklaması yukarıda verilmemiştir?
A) hilye      B) nazire     C) tezkire    D) caize    E) haşiye

18. asrın sonlarına doğru eser vermeye başlayan şair, kimi açılardan Nedim'in devamı olarak kabul edilir. Şiirlerinde hem halk yaşantısını canlı örnekleriyle işlemesi hem de halk deyişlerine sıkça yer vermesi bakımından mahallileşme akımının önemli şairlerinden biridir. Şairin Divan’ından başka Defter-i Aşk, Zenânnâme, Hûbânnâme, Çenginâme (Rakkâsnâme) ve Sûrnâme-i Şehriyâr adlı eserleri vardır. Şair, özellikle mesnevilerinde ele aldığı konular nedeniyle kimi araştırmacılarca bayağılığa düşmekle eleştirilmiştir.
9. Parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir?
A) Şeyh Galip
B) Sünbülzade Vehbi    
C) Enderunlu Fazıl
D) Enderunlu Vasıf     
E) Bağdatlı Ruhi

Eser, 126 beyitlik küçük bir mesnevidir. II. Murat'a sunulan eser, sosyal hiciv bakımından Türk edebiyatının en güzel eserlerinden biri kabul edilmektedir. Eser, dilinin sadeliği yanında canlı tasvirleriyle dikkat çeker. Eserde, yük taşımaktan bir deri bir kemik kalan bir eşeğin acıklı hikayesi anlatılmaktadır.
10. Parçada sözü edilen eser ve bu eserin sahibi hangi şıkta doğru verilmiştir?
A) Şikayetname - Fuzuli     B) Harname - Şeyhi     C) Mesnevi - Mevlana
D) Hayriyye - Nabi              E) Garipname - Aşık Paşa

(I) Kıta, beyit sayısı 2 ile 12 arasında değişen divan şiiri nazım şeklidir. (II) Kafiye şeması xa / xa / xa... şeklindedir. (III) İki beyitten fazla söylenen kıtalara, büyük kıta (kıta-ı kebire) denir. (IV) Büyük kıtalar, kafiye şeması bakımından müstezata benzer. (V) Bu nazım şekli ile daha çok tarih düşürülür ya da hicviye yazılır.
11. Parçada numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?
A) I     B) II     C) III      D) IV     E) V

Divan şiirinde kafiye bulmada sağladığı kolaylık nedeniyle genellikle klasik aşk hikayeleri, cenk destanları ya da dini-tasavvufî eserler bu nazım şekliyle yazılmıştır. Türk edebiyatının mesnevi ile yazılan ilk eseri (I) Kutadgu Bilig'tir. Hamse ise bir şairin beş mesnevisinden oluşan yapıtına verilen isimdir. Farsça ve Türkçe hamselerde en çok tekrar edilen konu (II) "Leyla ve Mecnun" kıssasıdır. Türk edebiyatında hamse sahibi olan ilk şair ise (III) Ali Şir Nevai'dir. Anadolu’da yazılan ilk hamse ise (IV) Aşık Paşa'ya aittir. Öte yandan hamse sahibi şairlerimizden (V) Taşlıcalı Yahya tamamen yerli hayatı konu alan orijinal mesnevileri ile dikkat çekmiştir.
12. Numaralanmış yerlerden hangisi bir bilgi yanlışlığına neden olmuştur?
A) I     B) II    C) III    D) IV    E) V

Bârek-Allah zihî rahş-ı hümâyûn-simâ
Ki komuş nâmını sultân-ı cihân Bâd- Sabâ

Ne sabâ sâika dirsem yaraşur süratde  
Ki seğirdirken ana sâyesi olmaz hem-pâ

(Allah mübarek etsin! Ne de mübarek simalı at / Ki adını cihan padişahı Bâd-ı Sabâ koymuş / Sabâ rüzgarı da ne, o kadar hızlı ki yıldırım desem yaraşır / Öyle ki koşarken gölgesi bile ona ayak uyduramaz.)

13. Nefi tarafından IV. Murat’ın atları için yazılan bu beyitler aşağıdaki nazım türlerinden hangisine örnektir?
A) ıydiye    B) rahşiye    C) cülusiye   D) surname    E) fahriye

14. Aşağıda verilen beyitlerden hangisi bir gazelin matla ya da makta beyti değildir?
A) Aşiyan-i mürg-i dil zülf-i perişanındadır  
Kanda olsam ey peri gönlüm senin yanındadır
B) Reh-i Mevlevide Gâlib bu sıfatla kaldı hayrân
Kimi terk-i nâm u şâna kimi itibâra düşdü
C) Cihân-ârâ cihân içindedir ârâyı bilmezler  
O mâhîler ki deryâ içredir deryâyı bilmezler
D) Begüm Dehhani'ye ölmezden öndin
Topuna ermeğe imkânı yok mu
E) Eyvah o üçte çifte kayık aldı karârım
Şarkı okuyup geçti bir âfet var içinde

18.asrın başında ... tarafından yedi yaşındaki oğlu için yazılan ..., Türk kültür tarihinde çocuk edebiyatı ve eğitimi alanında yazılan ilk eserlerden biri olarak kabul edilmektedir. Taşranın cahilliği, askerlerin ve yöneticilerin zulmü, rüşvet meselesi, ekonominin bozulması, liyakat ilkesinin çiğnenmesi, ilim adamının hak ettiği değeri görmemesi gibi konularda da eleştiriler içeren eser, aynı zamanda çok ciddi bir siyasi ve sosyal eleştiridir.
15. Parçada bırakılan boşluğa aşağıdakilerden hangisi sırayla getirilmelidir?
A) Nabi — Hayriyye 
B) Taşlıcalı Yahya — Gencine-i Raz
C) Sünbülzade Vehbi — Lutfiyye
D) Gülşehri — Mantıkut-Tayr
E) Hamdullah Hamdi — Ahmediyye


Cevaplar

1.A  2.E  3.A  4.E  5.C  6.D  7.B  8.A  9.C  10.B  11.D  12.D  13.B  14.E  15.A

5 yorum:

  1. 13. sorunun cevabı B olmalı bakar mısınız?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. fahriye şairin kendini övdüğü kısım değil mi ben soru da kendini övdüğü bi kısım göremedim 13. soru B şıkkı olması gerekmiyor mu

      Sil
    2. Sehven yapılan hata düzeltildi.

      Sil
  2. Bu arada gerçekten çok teşekkür ederim sayfanızdan hem öğrencilerim hem de ben çok faydalanıyoruz.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. İlginiz ve desteğiniz için teşekkür ederim.

      Sil

Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretebilmemiz için hem "Takip Et" butonuna tıklayarak hem de yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.