1. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) I. cümlede zarf-fiil grubu, zarf tümleci görevindedir.
B) II. cümle, dolaylı tümleç ve yüklemden oluşmuştur.
C) III. cümlede yüklem, yardımcı eylemle kurulan birleşik eylemdir.
D) IV. cümle, içinde belirtisiz nesne olan bir isim cümlesidir.
E) V. cümlede yüklem, türemiş eylemdir.
1 / Çözümü
A — Zarf-fiil grubu: "Taş çemberin üzerinde oyulmuş birkaç ayak merdiveni çıkarak" Zarf-fiil grubu bu cümlede yükleme sorulan "nasıl" sorusunun cevabıdır.
B — Yaslandım (yüklem), Nereye yaslandım: Senelerden beri insan eli dokunmamış gibi duran, çürümeye yüz tutmuş tahtalara (dolaylı tümleç)
C — seyir etmek (isim + yardımcı eylem) → seyretmek
D — IV. cümle bir isim cümlesidir ve isim cümlelerinde nesne bulunmaz. Bu cümlede "ne yoktu" sorusunun cevabı olan "hiçbir hareket" nesne değil öznedir.
E — "ileri" sözcüğü isimden fiil yapan bir yapım eki (-le) almış. Bu nedenle türemiş eylemdir. Eylemin (ilerle-) sonundaki düz-geniş ünlünün şimdiki zaman kip ekiyle daraldığını da görmek önemli tabii: ilerli-yor- lar- dı
Cevap D
Güneş, yüzüne yeşil yelpaze tutan mahcup bir kadın gibi iri yapraklı ağaçların arkasına saklanırken muhtelif milletlere mensup bir seyyah kafilesi sarı otlardan yapılmış evleri arı kovanına benzeyen bir köye girdiler.
2. Bu cümledeki ögelerin doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
A) Özne - zarf tümleci - nesne - dolaylı tümleç - yüklem
B) Zarf tümleci - özne - dolaylı tümleç - yüklem
C) Özne - zarf tümleci - dolaylı tümleç - yüklem
D) Zarf tümleci - özne - nesne - dolaylı tümleç - yüklem
E) Zarf tümleci - belirtili nesne - dolaylı tümleç - yüklem
2. Bu cümledeki ögelerin doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
A) Özne - zarf tümleci - nesne - dolaylı tümleç - yüklem
B) Zarf tümleci - özne - dolaylı tümleç - yüklem
C) Özne - zarf tümleci - dolaylı tümleç - yüklem
D) Zarf tümleci - özne - nesne - dolaylı tümleç - yüklem
E) Zarf tümleci - belirtili nesne - dolaylı tümleç - yüklem
2 / Çözümü
Girdiler: yüklem
Kim girdi → muhtelif milletlere mensup bir seyyah kafilesi: özne
Nasıl girdiler → Güneş, yüzüne yeşil yelpaze tutan mahcup bir kadın gibi iri yapraklı ağaçların arkasına saklanırken: zarf tümleci
Nereye girdiler: sarı otlardan yapılmış evleri arı kovanına benzeyen bir köye: dolaylı tümleç
Ögelerin cümledeki sırasına bakıldığında...
Cevap B
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, ögelere ayırmada yanlışlık yapılmıştır?
A) Beş aylık görevi sırasında başına gelenleri, neler çektiğini / bir bir / anlattı.
B) Resul Efendi'nin evi / yüksek duvarlı bir avlunun içindeydi.
C) Bu sıcakkanlı insanlara hizmet etme fırsatı yakaladığı için / çok / mutluydu.
D) Gözlerim karanlığa alışınca / odanın kenarında / yatağa benzer bir şey / gördüm.
E) Osman Ağa / kısa boylu, kırmızı yüzlü, süt beyaz saçlı, çelimsiz bir adamdı.
B) Resul Efendi'nin evi / yüksek duvarlı bir avlunun içindeydi.
C) Bu sıcakkanlı insanlara hizmet etme fırsatı yakaladığı için / çok / mutluydu.
D) Gözlerim karanlığa alışınca / odanın kenarında / yatağa benzer bir şey / gördüm.
E) Osman Ağa / kısa boylu, kırmızı yüzlü, süt beyaz saçlı, çelimsiz bir adamdı.
3 / Çözümü
İsim cümlelerinde yüklemden hemen önce gelen ve nicelik bildiren "az, çok, pek, daha" gibi sözcükler yüklemle birlikte kabul edilmelidir. Buna göre C şıkkındaki cümlede yüklem "mutluydu" değil "çok mutluydu" olmalıdır.
Cevap C
Süleymaniye Camii, büyük orta kubbesi ve bunun iki yanında, giriş ve mihrap taraflarındaki iki yarım kubbesiyle Ayasofya’yı hatırlatacak bir biçimde tasarlanmıştır.
4. Bu cümledeki ögelerin doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
A) Özne - zarf tümleci - yüklem
B) Özne - zarf tümleci - dolaylı tümleç - yüklem
C) Nesne - dolaylı tümleç - zarf tümleci - yüklem
D) Özne - dolaylı tümleç - yüklem
E) Nesne - zarf tümleci - yüklem
4. Bu cümledeki ögelerin doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
A) Özne - zarf tümleci - yüklem
B) Özne - zarf tümleci - dolaylı tümleç - yüklem
C) Nesne - dolaylı tümleç - zarf tümleci - yüklem
D) Özne - dolaylı tümleç - yüklem
E) Nesne - zarf tümleci - yüklem
4 / Çözümü
Tasarlanmıştır: yüklem
Tasarlanan ne → Süleymaniye Camii: özne
Süleymaniye Camii nasıl tasarlanmış → büyük orta kubbesi ve bunun iki yanında, giriş ve mihrap taraflarındaki iki yarım kubbesiyle Ayasofya’yı hatırlatacak bir biçimde: zarf tümleci
Ögelerin cümledeki sırasına bakıldığında...
Cevap A
Tepelerinde beyaz kar yığınları duran kırmızı topraklı dağlar, Rahmi'nin gözüne, iltihaplı kan çıbanları gibi görünüyordu.
5. Bu cümlede aşağıdaki ögelerden hangisi bulunmamaktadır?
A) Özne
5 / Çözümü
görünüyordu: yüklem
Görünen ne → Tepelerinde beyaz kar yığınları duran kırmızı topraklı dağlar: özne
Neye görünüyordu → Rahmi'nin gözüne: dolaylı tümleç
Nasıl görünüyordu → iltihaplı kan çıbanları gibi: zarf tümleci
Cevap C
12 Temmuz 1982 günü Türk Dil Kurumunun 18. Genel Kurul Toplantısı'nda elli yıllık kurum üyelerini onurlandıran belgeler verildi.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ögelerin dizilişi bu cümleninkiyle aynıdır?
A) Can sıkan ve bize hiç uymayan bir kıştan sonra ısıtıcı güneş ve yeni belirmeye başlayan yeşillikler hepimize tuhaf bir oynaklık vermişti.
B) Biçilmiş tarlaların ortasında ıslak bir halat gibi parlayarak uzanan patikaya giderken karşı tepelerin birinde yüksek bir taş bina gözüme ilişti.
C) Yanına yaklaştıkça insana sebepsiz bir ürkeklik veren binanın hiçbir mimariye uymayan acayip bir tarzı vardı.
D) Başındaki yamalı ve kirli örtünün altından fırlayan kınası solmuş kır saçlarını yüzünden ve ıslak yanaklarından çekti.
E) Fırından yeni çıkmış ekmek kadar yumuşak kalpli zavallı bir taşra kızının sıradan hayallerini anlatan basit bir öykü bu.
6 / Çözümü
verildi: yüklem
Verilen ne → elli yıllık kurum üyelerini onurlandıran belgeler: özne
Belgeler ne zaman verildi → 12 Temmuz 1982 günü: zarf tümleci
Nerede verildi → Türk Dil Kurumunun 18. Genel Kurul Toplantısı'nda: dolaylı tümleç
Sıralama: zarf tümleci - dolaylı tümleç - özne - yüklem
Aynı sıralama B şıkkında görülmektedir:
gözüme ilişti → yüklem (anlamca kaynaşmış birleşik eylem)
Gözüme ilişen ne → yüksek bir taş bina: özne
Gözüme ne zaman ilişti → Biçilmiş tarlaların ortasında ıslak bir halat gibi parlayarak uzanan patikaya giderken: zarf tümleci
Gözüme nerede ilişti → karşı tepelerin birinde: dolaylı tümleç
Sıralama: zarf tümleci - dolaylı tümleç - özne - yüklem
Cevap B
Bir felakete sükûn ve itidalle tahammül edenlerin manzarası, o felaket için ağlayıp çırpınanların manzarasından çok daha korkunçtur.
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ögelerin dizilişi bu cümleninkiyle aynıdır?
A) Ankara Kalesi, çeşitli zanaat atölyelerine ev sahipliği yapan sayılı yerleşkelerden biridir.
B) Modern olimpiyat oyunlarının mimarı Baron Pierre de Coubertin, bu şehirde doğmuştur.
7 / Çözümü
çok daha korkunçtur → yüklem (Hatırlatma: İsim cümlelerinde yüklemden hemen önce gelen ve nicelik bildiren "az, çok, pek, daha" gibi sözcükler yüklemle birlikte kabul edilmelidir.
Çok daha korkunç olan ne → Bir felakete sükûn ve itidalle tahammül edenlerin manzarası: özne
Neyden çok daha korkunçtur → o felaket için ağlayıp çırpınanların manzarasından: dolaylı tümleç
Sıralama: özne - dolaylı tümleç - yüklem
Aynı sıralama B şıkkında görülmektedir:
doğmuştur: yüklem
Doğan kim → Modern olimpiyat oyunlarının mimarı Baron Pierre de Coubertin: özne
Nerede doğmuştur → bu şehirde: dolaylı tümleç
Sıralama: özne - dolaylı tümleç - yüklem
Cevap B
8. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin öge dizilişi diğerlerinden farklıdır?
A) 90’lı yıllar, Türk sinemasının yeniden güç kazanmaya başladığı yıllardı.
B) Yusuf’un mahalledeki diğer bir arkadaşı, Alanyalı Rüştü Efendi’nin oğlu Kâzım idi.
C) 1950’li yılların İstanbul'u, avareliği ve sevdaları tohumlayan yosun kokulu bir şehirdi.
D) Bu cuma gezintileri, mahalledeki çocukların pek mühim eğlencelerinden biri idi.
E) Bu miskin bakkalın kendisi gibi bir fabrikatör oğluna üstün tutulmasına aklı ermiyordu.
8 / Çözümü
E şıkkı dışındaki tüm cümleler özne ve yüklemden oluşmaktadır.
Dikkat: D'deki cümlede "eğlencelerinden" sözcüğündeki "den" eki bu örnekte tamlayan eki
Tepelerinde beyaz kar yığınları duran kırmızı topraklı dağlar, Rahmi'nin gözüne, iltihaplı kan çıbanları gibi görünüyordu.
5. Bu cümlede aşağıdaki ögelerden hangisi bulunmamaktadır?
A) Özne
B) Dolaylı tümleç
C) Nesne
D) Zarf tümleci
E) Yüklem
5 / Çözümü
görünüyordu: yüklem
Görünen ne → Tepelerinde beyaz kar yığınları duran kırmızı topraklı dağlar: özne
Neye görünüyordu → Rahmi'nin gözüne: dolaylı tümleç
Nasıl görünüyordu → iltihaplı kan çıbanları gibi: zarf tümleci
Cevap C
12 Temmuz 1982 günü Türk Dil Kurumunun 18. Genel Kurul Toplantısı'nda elli yıllık kurum üyelerini onurlandıran belgeler verildi.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ögelerin dizilişi bu cümleninkiyle aynıdır?
A) Can sıkan ve bize hiç uymayan bir kıştan sonra ısıtıcı güneş ve yeni belirmeye başlayan yeşillikler hepimize tuhaf bir oynaklık vermişti.
B) Biçilmiş tarlaların ortasında ıslak bir halat gibi parlayarak uzanan patikaya giderken karşı tepelerin birinde yüksek bir taş bina gözüme ilişti.
C) Yanına yaklaştıkça insana sebepsiz bir ürkeklik veren binanın hiçbir mimariye uymayan acayip bir tarzı vardı.
D) Başındaki yamalı ve kirli örtünün altından fırlayan kınası solmuş kır saçlarını yüzünden ve ıslak yanaklarından çekti.
E) Fırından yeni çıkmış ekmek kadar yumuşak kalpli zavallı bir taşra kızının sıradan hayallerini anlatan basit bir öykü bu.
6 / Çözümü
verildi: yüklem
Verilen ne → elli yıllık kurum üyelerini onurlandıran belgeler: özne
Belgeler ne zaman verildi → 12 Temmuz 1982 günü: zarf tümleci
Nerede verildi → Türk Dil Kurumunun 18. Genel Kurul Toplantısı'nda: dolaylı tümleç
Sıralama: zarf tümleci - dolaylı tümleç - özne - yüklem
Aynı sıralama B şıkkında görülmektedir:
gözüme ilişti → yüklem (anlamca kaynaşmış birleşik eylem)
Gözüme ilişen ne → yüksek bir taş bina: özne
Gözüme ne zaman ilişti → Biçilmiş tarlaların ortasında ıslak bir halat gibi parlayarak uzanan patikaya giderken: zarf tümleci
Gözüme nerede ilişti → karşı tepelerin birinde: dolaylı tümleç
Sıralama: zarf tümleci - dolaylı tümleç - özne - yüklem
Cevap B
Bir felakete sükûn ve itidalle tahammül edenlerin manzarası, o felaket için ağlayıp çırpınanların manzarasından çok daha korkunçtur.
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ögelerin dizilişi bu cümleninkiyle aynıdır?
A) Ankara Kalesi, çeşitli zanaat atölyelerine ev sahipliği yapan sayılı yerleşkelerden biridir.
B) Modern olimpiyat oyunlarının mimarı Baron Pierre de Coubertin, bu şehirde doğmuştur.
C) Bu küçük şehirlerin yeknesaklığını değiştiren nadir hadiselerden biri de bayramlardı.
D) Ben merakla yüzüne bakarken o, bahçenin kenarındaki kuru ayva ağacına doğru yürüdü.
E) Türkiye’de kadınların kariyerlerinde ilerlemelerini engelleyen bir çok önyargı var.
D) Ben merakla yüzüne bakarken o, bahçenin kenarındaki kuru ayva ağacına doğru yürüdü.
E) Türkiye’de kadınların kariyerlerinde ilerlemelerini engelleyen bir çok önyargı var.
çok daha korkunçtur → yüklem (Hatırlatma: İsim cümlelerinde yüklemden hemen önce gelen ve nicelik bildiren "az, çok, pek, daha" gibi sözcükler yüklemle birlikte kabul edilmelidir.
Çok daha korkunç olan ne → Bir felakete sükûn ve itidalle tahammül edenlerin manzarası: özne
Neyden çok daha korkunçtur → o felaket için ağlayıp çırpınanların manzarasından: dolaylı tümleç
Sıralama: özne - dolaylı tümleç - yüklem
Aynı sıralama B şıkkında görülmektedir:
doğmuştur: yüklem
Doğan kim → Modern olimpiyat oyunlarının mimarı Baron Pierre de Coubertin: özne
Nerede doğmuştur → bu şehirde: dolaylı tümleç
Sıralama: özne - dolaylı tümleç - yüklem
Cevap B
8. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin öge dizilişi diğerlerinden farklıdır?
A) 90’lı yıllar, Türk sinemasının yeniden güç kazanmaya başladığı yıllardı.
B) Yusuf’un mahalledeki diğer bir arkadaşı, Alanyalı Rüştü Efendi’nin oğlu Kâzım idi.
C) 1950’li yılların İstanbul'u, avareliği ve sevdaları tohumlayan yosun kokulu bir şehirdi.
D) Bu cuma gezintileri, mahalledeki çocukların pek mühim eğlencelerinden biri idi.
E) Bu miskin bakkalın kendisi gibi bir fabrikatör oğluna üstün tutulmasına aklı ermiyordu.
8 / Çözümü
E şıkkı dışındaki tüm cümleler özne ve yüklemden oluşmaktadır.
Dikkat: D'deki cümlede "eğlencelerinden" sözcüğündeki "den" eki bu örnekte tamlayan eki
(-in) görevindedir!
E'ye bakalım:
aklı ermiyordu: yüklem (anlamca kaynaşmış birleşik eylem)
Neye aklı ermiyordu → Bu miskin bakkalın kendisi gibi bir fabrikatör oğluna üstün tutulmasına: dolaylı tümleç
Cevap E
Elinde kalan ufak tefek mallara, şube reisliği yaptığı zamanlarda yanında yazıcılık yapan ve buranın büyükçe tüccarlarından sayılan bir gençten veresiye aldığı şeyleri de katarak pazarın bir bir köşesinde haftanın üç günü sergi açıyordu.
9 / Çözümü
sergi açıyordu: yüklem
Sergiyi nasıl açıyordu → Elinde kalan ufak tefek mallara, şube reisliği yaptığı zamanlarda yanında yazıcılık yapan ve buranın büyükçe tüccarlarından sayılan bir gençten veresiye aldığı şeyleri de katarak: zarf tümleci
Sergiyi nerede açıyordu → pazarın bir bir köşesinde: dolaylı tümleç
Sergiyi ne zaman açıyordu → haftanın üç günü: zarf tümleci
Cevap D
Galilei’nin bilimsel düşünmeyi bulması, insanın düşünce tarihindeki en önemli başarılarından biridir.
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisi, ögelerin dizilişi bakımından bu cümleyle aynıdır?
A) Güzeli sezme, insan ruhunun derinliklerinde yaşayan ölmez bir içgüdüdür.
B) Yeşim Ustaoğlu’nun dördüncü kurmaca filmi Araf, 2012 yılında vizyona girmiştir.
C) Hareket eden bir cisim, kendisini iten kuvvet artık onu itemeyecek duruma gelince durur.
D) Halktan toplanan yüksek vergiler, halkın İngiliz Kralı’na olan öfkesini artırmaktaydı.
E) Leonardo, 1452’de Floransa yakınlarındaki Vinci köyünde doğmuştur.
10 / Çözümü
insanın düşünce tarihindeki en önemli başarılarından biridir: yüklem
insanın düşünce tarihindeki en önemli başarılarından biri ne → Galilei’nin bilimsel düşünmeyi bulması: özne
E'ye bakalım:
aklı ermiyordu: yüklem (anlamca kaynaşmış birleşik eylem)
Neye aklı ermiyordu → Bu miskin bakkalın kendisi gibi bir fabrikatör oğluna üstün tutulmasına: dolaylı tümleç
Cevap E
Elinde kalan ufak tefek mallara, şube reisliği yaptığı zamanlarda yanında yazıcılık yapan ve buranın büyükçe tüccarlarından sayılan bir gençten veresiye aldığı şeyleri de katarak pazarın bir bir köşesinde haftanın üç günü sergi açıyordu.
9. Bu cümledeki ögelerin doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
A) Dolaylı tümleç - dolaylı tümleç - zarf tümleci - zarf tümleci - yüklem
B) Zarf tümleci - dolaylı tümleç - nesne - yüklem
C) Dolaylı tümleç - zarf tümleci - dolaylı tümleç - zarf tümleci - yüklem
D) Zarf tümleci - dolaylı tümleç - zarf tümleci - yüklem
E) Zarf tümleci - dolaylı tümleç - zarf tümleci - nesne - yüklem
A) Dolaylı tümleç - dolaylı tümleç - zarf tümleci - zarf tümleci - yüklem
B) Zarf tümleci - dolaylı tümleç - nesne - yüklem
C) Dolaylı tümleç - zarf tümleci - dolaylı tümleç - zarf tümleci - yüklem
D) Zarf tümleci - dolaylı tümleç - zarf tümleci - yüklem
E) Zarf tümleci - dolaylı tümleç - zarf tümleci - nesne - yüklem
sergi açıyordu: yüklem
Sergiyi nasıl açıyordu → Elinde kalan ufak tefek mallara, şube reisliği yaptığı zamanlarda yanında yazıcılık yapan ve buranın büyükçe tüccarlarından sayılan bir gençten veresiye aldığı şeyleri de katarak: zarf tümleci
Sergiyi nerede açıyordu → pazarın bir bir köşesinde: dolaylı tümleç
Sergiyi ne zaman açıyordu → haftanın üç günü: zarf tümleci
Cevap D
Galilei’nin bilimsel düşünmeyi bulması, insanın düşünce tarihindeki en önemli başarılarından biridir.
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisi, ögelerin dizilişi bakımından bu cümleyle aynıdır?
A) Güzeli sezme, insan ruhunun derinliklerinde yaşayan ölmez bir içgüdüdür.
B) Yeşim Ustaoğlu’nun dördüncü kurmaca filmi Araf, 2012 yılında vizyona girmiştir.
C) Hareket eden bir cisim, kendisini iten kuvvet artık onu itemeyecek duruma gelince durur.
D) Halktan toplanan yüksek vergiler, halkın İngiliz Kralı’na olan öfkesini artırmaktaydı.
E) Leonardo, 1452’de Floransa yakınlarındaki Vinci köyünde doğmuştur.
insanın düşünce tarihindeki en önemli başarılarından biridir: yüklem
insanın düşünce tarihindeki en önemli başarılarından biri ne → Galilei’nin bilimsel düşünmeyi bulması: özne
Verilen cümlelerde sırasıyla özne ve yüklemden oluşan cümle A şıkkındadır:
insan ruhunun derinliklerinde yaşayan ölmez bir içgüdüdür. yüklem
insan ruhunun derinliklerinde yaşayan ölmez bir içgüdü ne → Güzeli sezme: özne
Cevap A
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, öğelere ayırmada yanlışlık yapılmıştır?
A) Ülkeme dönünce / bana bu kadar benzemesine rağmen bu benzerlikten hiç söz etmeyen bu adamı / herkese / anlatacaktım.
B) Merdiveni inip çay ocağının bulunduğu düzlüğe vardığında / kapı dibinde / başını yana eğmiş kendini gizlemek ister gibi duran bir kadın / gördü.
C) Vitrinlerin önünde duraklarda günün olup biten eğri büğrü çizgileri arasında / birdenbire / Kerim / aklına geliveriyordu.
D) Merdivenlerden çıkarken / kapıların ardından / hiç tanımadığı insanların çatal, bıçak gürültüsünü, muslukları açıp kapayışlarını / duyuyordu.
E) Köşkün bitişiğine sonradan eklenen bu kitaplık / beyefendinin ölmeden önce titizlikle koruduğu / sevdiği bir köşeydi.
11 / Çözümü
E'de yüklemin tamamı bir sıfat tamlamasıdır:
→ beyefendinin ölmeden önce titizlikle koruduğu, sevdiği bir köşeydi: yüklem
Cevap E
(I) 19. yüzyıl pek çok gelişmenin, toplumsal olayın ve savaşların yaşandığı bir asırdır. (II) Çarlık Rusya'sında da bu asır boyunca pek çok önemli olay meydana gelmiştir. (III) Özellikle edebiyat alanında herkesçe bilinen birçok isim bu yüzyılda yaşamıştır. (IV) Bu isimlerden biri de Lev Nikolayeviç Tolstoy’dur. (V) Aristokrat yaşam tarzını reddederek bedensel işlerde de çalışan Tolstoy, hayatı boyunca savaş karşıtı bir tutum izlemiştir.
12. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) I. cümle, özne ve yüklemden oluşmaktadır.
B) II. cümlede bağlaç, cümle dışı unsurdur.
C) III. cümle; özne, zarf tümleci ve yüklemden oluşmaktadır.
D) IV. cümlede özne, tamlayanı sıfat almış bir isim tamlamasıdır.
E) V. cümlede yüklem, birleşik zaman çekimli bir eylemdir.
12 / Çözümü
E — "izlemiştir" eylemi basit zaman çekimidir. Başka bir deyişle tek kip eki almıştır: -miş
Eylemin sonundaki "-tir" eki ise bildirme ekidir (-dir). Bu ek, Türkçede yükleme kesinlik, belirsizlik, ihtimal gibi anlamlar katmaktadır.
Cevap E
Pazardan yeni aldığı güzel atını beslerken ona ileride yaptıracağı işleri düşünerek keyiflenen köylü gibi bakıyordu bana.
13. Bu cümledeki ögelerin doğru sıralanışı, aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
A) Zarf tümleci - yüklem - dolaylı tümleç
B) Zarf tümleci - zarf tümleci - yüklem - dolaylı tümleç
C) Özne - zarf tümleci - yüklem - dolaylı tümleç
D) Zarf tümleci - dolaylı tümleç - zarf tümleci - yüklem - özne
E) Özne - yüklem - dolaylı tümleç
13 / Çözümü
bakıyordu: yüklem
Nasıl bakıyordu → Pazardan yeni aldığı güzel atını beslerken ona ileride yaptıracağı işleri düşünerek keyiflenen köylü gibi: zarf tümleci
Kime bakıyordu → bana: dolaylı tümleç
Cevap A
Küçük bir soruna takıldığı için yardım isteyen bir öğrencinin alçak gönüllü utangaçlığıyla beni içeri çağırdı.
14. Bu cümledeki ögelerin doğru sıralanışı, aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
A) Zarf tümleci - nesne - dolaylı tümleç - yüklem
B) Dolaylı tümleç - nesne - zarf tümleci - yüklem
C) Zarf tümleci - nesne - zarf tümleci - yüklem
D) Zarf tümleci - zarf tümleci - özne - dolaylı tümleç - yüklem
E) Dolaylı tümleç - nesne - dolaylı tümleç - yüklem
14 / Çözümü
Çağırdı: yüklem
Kimi çağırdı → beni: belirtili nesne
Beni nasıl çağırdı → Küçük bir soruna takıldığı için yardım isteyen bir öğrencinin alçak gönüllü utangaçlığıyla: zarf tümleci
Nereye çağırdı → içeri: zarf tümleci
Hatırlatma: "Aşağı, yukarı, içeri, dışarı, ileri, geri" gibi yer-yön bildiren sözcüklerin zarf tümleci olabilmesi için yalın halde olması gerekir. Bu sözcükler adın durum eklerini aldıklarında dolaylı tümleç olur.
Cevap C
insan ruhunun derinliklerinde yaşayan ölmez bir içgüdüdür. yüklem
insan ruhunun derinliklerinde yaşayan ölmez bir içgüdü ne → Güzeli sezme: özne
Cevap A
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, öğelere ayırmada yanlışlık yapılmıştır?
A) Ülkeme dönünce / bana bu kadar benzemesine rağmen bu benzerlikten hiç söz etmeyen bu adamı / herkese / anlatacaktım.
B) Merdiveni inip çay ocağının bulunduğu düzlüğe vardığında / kapı dibinde / başını yana eğmiş kendini gizlemek ister gibi duran bir kadın / gördü.
C) Vitrinlerin önünde duraklarda günün olup biten eğri büğrü çizgileri arasında / birdenbire / Kerim / aklına geliveriyordu.
D) Merdivenlerden çıkarken / kapıların ardından / hiç tanımadığı insanların çatal, bıçak gürültüsünü, muslukları açıp kapayışlarını / duyuyordu.
E) Köşkün bitişiğine sonradan eklenen bu kitaplık / beyefendinin ölmeden önce titizlikle koruduğu / sevdiği bir köşeydi.
E'de yüklemin tamamı bir sıfat tamlamasıdır:
→ beyefendinin ölmeden önce titizlikle koruduğu, sevdiği bir köşeydi: yüklem
Cevap E
(I) 19. yüzyıl pek çok gelişmenin, toplumsal olayın ve savaşların yaşandığı bir asırdır. (II) Çarlık Rusya'sında da bu asır boyunca pek çok önemli olay meydana gelmiştir. (III) Özellikle edebiyat alanında herkesçe bilinen birçok isim bu yüzyılda yaşamıştır. (IV) Bu isimlerden biri de Lev Nikolayeviç Tolstoy’dur. (V) Aristokrat yaşam tarzını reddederek bedensel işlerde de çalışan Tolstoy, hayatı boyunca savaş karşıtı bir tutum izlemiştir.
12. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) I. cümle, özne ve yüklemden oluşmaktadır.
B) II. cümlede bağlaç, cümle dışı unsurdur.
C) III. cümle; özne, zarf tümleci ve yüklemden oluşmaktadır.
D) IV. cümlede özne, tamlayanı sıfat almış bir isim tamlamasıdır.
E) V. cümlede yüklem, birleşik zaman çekimli bir eylemdir.
E — "izlemiştir" eylemi basit zaman çekimidir. Başka bir deyişle tek kip eki almıştır: -miş
Eylemin sonundaki "-tir" eki ise bildirme ekidir (-dir). Bu ek, Türkçede yükleme kesinlik, belirsizlik, ihtimal gibi anlamlar katmaktadır.
Cevap E
Pazardan yeni aldığı güzel atını beslerken ona ileride yaptıracağı işleri düşünerek keyiflenen köylü gibi bakıyordu bana.
13. Bu cümledeki ögelerin doğru sıralanışı, aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
A) Zarf tümleci - yüklem - dolaylı tümleç
B) Zarf tümleci - zarf tümleci - yüklem - dolaylı tümleç
C) Özne - zarf tümleci - yüklem - dolaylı tümleç
D) Zarf tümleci - dolaylı tümleç - zarf tümleci - yüklem - özne
E) Özne - yüklem - dolaylı tümleç
bakıyordu: yüklem
Nasıl bakıyordu → Pazardan yeni aldığı güzel atını beslerken ona ileride yaptıracağı işleri düşünerek keyiflenen köylü gibi: zarf tümleci
Kime bakıyordu → bana: dolaylı tümleç
Cevap A
Küçük bir soruna takıldığı için yardım isteyen bir öğrencinin alçak gönüllü utangaçlığıyla beni içeri çağırdı.
14. Bu cümledeki ögelerin doğru sıralanışı, aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
A) Zarf tümleci - nesne - dolaylı tümleç - yüklem
B) Dolaylı tümleç - nesne - zarf tümleci - yüklem
C) Zarf tümleci - nesne - zarf tümleci - yüklem
D) Zarf tümleci - zarf tümleci - özne - dolaylı tümleç - yüklem
E) Dolaylı tümleç - nesne - dolaylı tümleç - yüklem
Çağırdı: yüklem
Kimi çağırdı → beni: belirtili nesne
Beni nasıl çağırdı → Küçük bir soruna takıldığı için yardım isteyen bir öğrencinin alçak gönüllü utangaçlığıyla: zarf tümleci
Nereye çağırdı → içeri: zarf tümleci
Hatırlatma: "Aşağı, yukarı, içeri, dışarı, ileri, geri" gibi yer-yön bildiren sözcüklerin zarf tümleci olabilmesi için yalın halde olması gerekir. Bu sözcükler adın durum eklerini aldıklarında dolaylı tümleç olur.
Cevap C
15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "açıklamalı dolaylı tümleç" kullanılmıştır?
A) Herkes ona, daha şimdiden, büyük bir adam gibi bakıyordu.
B) Babasının yarı açık gözlerinden yanaklarına doğru yaşlar süzülüyordu.
C) Yusuf'u fazla üzmemek için kendine hâkim olmaya çalışıyordu.
D) Orada, o kanlı çukurda, bütün hayatını görüyor gibiydi.
E) Ertesi sabah Kaymakam'ın evinin önü mahşer gibi kalabalıktı.
A) Herkes ona, daha şimdiden, büyük bir adam gibi bakıyordu.
B) Babasının yarı açık gözlerinden yanaklarına doğru yaşlar süzülüyordu.
C) Yusuf'u fazla üzmemek için kendine hâkim olmaya çalışıyordu.
D) Orada, o kanlı çukurda, bütün hayatını görüyor gibiydi.
E) Ertesi sabah Kaymakam'ın evinin önü mahşer gibi kalabalıktı.
D'de dolaylı tümleç görevindeki "orada" sözcüğünün hemen ardından iki virgül arasında sözcüğün açıklamasına yer verilmiştir: "o kanlı çukurda"
Cevap D
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretebilmemiz için hem "Takip Et" butonuna tıklayarak hem de yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.