YKS Edebiyat Türkçe: Aganta Burina Burinata

Cevat Şakir Kabaağaçlı'nın romanı.
Bir denizcilik terimi olan Aganta Burina Burinata "Serenlerin üstündeki üst ve alt yelkenleri tut" demektir.
Roman, deniz merkezli olarak ele alınmıştır. Yazara göre, doğanın iki yüzü vardır: deniz ve toprak. Yazar için toprak doğanın hayran olunacak değil belki de kaçınılacak yüzüdür. Hatta yazar bu yaklaşımını roman kahramanlarının kişiliklerine de yansıtır.
Eser, kahraman anlatıcı olan Mahmut'un anıları şeklinde yazılmıştır.
Romanda Mahmut adlı bir denizcinin çocukluğundan itibaren etrafındaki insanların denize ya da karaya bağlı yaşamlarına ilişkin gözlemleri ele alınır. Mahmut'un denize olan sevgisi yavaş yavaş, vazgeçilemez ve ölümcül bir tutkuya dönüşecektir. Mahmut'un babası ve amcaları tıpkı kendi babaları gibi denizcidir. Annesinin ve babasının birinci dereceden tüm akrabaları denizde boğularak ölmüşlerdir. Mahmut'un denizden uzak kalması ve denizci olmaması için babası çok çaba sarf eder. Ne var ki Mahmut, sanki doğuştan gelen bir tutkuyla denize bağlıdır. Ailesinin ve hatta bazen Mahmut'un bizzat kendi kendini denizden uzak tutma çabaları başarısız olacaktır.
Mahmut, çocukluğundan itibaren Fatma'ya sevdalıdır. Onun çocukluğuna dair Fatma hakkında söylediği her şey okuyucuya bir gün ikisi arasında bir aşkın ortaya çıkacağını düşündürür. Mahmut denizci olduktan uzun bir süre sonra memleketine döner. Babası da annesi de ölmüştür. Evi harap durumdadır. Ama onun büyük bir umudu ve heyecanı vardır: Fatma'ya kavuşmak.
Evlenmeyi istediği Fatma'yı bıraktığı gibi bulamaz. Çiftlik sahibi İsmail Çavuş Fatma’ya sarkıntılık etmiş, dize getiremeyince de tüfekle onu yaralamıştır. Fatma, Mahmut’un kendisine acıdığını düşünerek Mahmut’un evlenme teklifine cevap vermeden köyü terk eder. Bunu öğrenen Mahmut hayal kırıklığına uğrar. Haftalarca ondan bir iz arar ama bulamaz.
Mahmut sonrasında Ayşe ile evlendirilir. Ayşe'nin babası zengindir. Ailenin tek kızı olduğundan ailenin tüm varlığı Ayşe'nindir. En önemlisi ise Mahmut, Ayşe'yle denizcilikten vazgeçme uğruna evlenir. Mahmut'un sevmeye ve sevilmeye muhtaç kalbini Ayşe sadece bir süreliğine dolduracaktır.
Aslında Mahmut'un Ayşe ile olan ilişkisi toprakla olan ilişkisine bağlı olarak değişir. Toprak bereketsiz ve kuraksa Ayşe ile Mahmut arasında da öylesine kırıcı bir ilişki vardır. Toprak iyi ve bereketliyse Ayşe ile Mahmut da mutludurlar. Ancak ne Ayşe'nin ne de toprağın güzel, güvenli ya da zengin oluşu Mahmut'un denize olan aşkının bitiremeyecektir.