Bülbül

Bütün dünyaya küskündüm, dün akşam pek bunalmıştım;
Nihayet, bir zaman kırlarda gezmiş, köyde kalmıştım.
Şehirden kaçmak isterken sular zaten kararmıştı;
Pek ıssız bir karanlık sonradan vadiyi sarmıştı.
Işık yok, yolcu yok, ses yok, bütün hilkat kesilmiş lâl...
Bu istiğrakı tek bir nefha olsun etmiyor ihlâl.
Muhitin hali insaniyetin timsalidir, sandım;
Dönüp maziye tırmandım, ne hicranlar, neden andım!
Taşarken haşrolup beynimden artık bin müselsel yâd,
Zalâmın sinesinden fışkıran memdud bir feryad,
O müstağrak, o durgun vecdi nâgâh öyle coşturdu:
Ki vadiden bütün, yer yer, eninler çağlayıp durdu.
Ne muhrik nağmeler, yâ Rab, ne mevcâmevc demlerdi:
Ağaçlar, taşlar ürpermişti, gûya Sûr-i Mahşerdi!

— Eşin var âşiyânın var, baharın var, ki beklerdin
Kıyâmetler koparmak neydi, ey bülbül, nedir derdin?
O zümrüt tahta kondun, bir semavi bir saltanat kurdun;
Cihânın yurdu çiğnense çiğnenmez senin yurdun
Bugün bir yemyeşil vâdi, yarın kıpkızıl gülşen
Gezersin, hânümanın şen, için şen, kâinâtın şen
Hazansız bir zemin isterse, şâyet ruh-i ser-bâzın
Ufuklar, bu'd-i mutlaklar bütün mahkum-i pervâzın
Değil bir kayda, sığmazsın - kanatlandın mı - ebâda;
Hayatın en muhayyel gâyedir ahrâra dünyada
Neden öyleyse mâtemlerle eyyâmın perişandır?
Niçin bir damlacık göğsünde bir umman hurûşandır?
Hayır, mâtem senin hakkın değil... Mâtem benim hakkım:
Asırlar var ki, aydınlık nedir, hiç bilmez âfâkım!
Teselliden nasibim yok, hazan ağlar baharımda;
Bugün bir hânümansız serseriyim öz diyarımda!
Ne hüsrandır ki: Şark'ın ben vefasız, kansız evladı,
Serâpâ Garb'a çiğnettim de çıktım hâk-i ecdadı!
Hayalimden geçerken şimdi; fikrim hercümerc oldu,
Salâhaddin-i Eyyubilerin, Fatihlerin yurdu.
Ne zillettir ki: Nâkûs inlesin beyninde Osman'ın;
Ezan sussun, fezâlardan silinsin yâdı Mevlâ'nın
Ne hicrandır ki: En şevketli bir mâzi serâb olsun;
O kudretler, o satvetler harâb olsun, türâb olsun!
Çökük bir kubbe kalsın mabedinden kabri Orhan'ın
Ne haybettir ki: Vahdetgâhı dinin devrilip taş taş,
Sürünsün şimdi milyonlarca mevâsız kalan dindaş!
Yıkılmış hanümanlar yerde işkenceyle kıvransın;
Serilmiş gövdeler, binlerce, yüz binlerce doğransın!
Dolaşsın, sonra, İslam'ın harem-gâhında nâ-mahrem...
Benim hakkım, sus ey bülbül, senin hakkın değil mâtem!

7 Mayıs 1921

Mehmet Akif Ersoy

Şairin Notu: Bu manzume yazılırken Yunan istilası altındaki topraklarımıza, özellikle Bursa'ya dair acı haberler geliyordu; bunların doğru olup olmadığını araştırmak da mümkün değildi.

Bilinmeyen Sözcükler (şiirdeki sırasıyla)

hilkat: yaratılmışlar (şiirdeki anlam)
lâl: dilsiz, suskunluk
istiğrak: gark olmak, dalgın duruş
nefha: esinti
muhit: ortam, çevre
hicran: ayrılık
haşr olmak: toplanmak
zalâm: karanlıklar 
müselsel: zincirleme
memdud: uzun, uzatılmış
müstağrak: dalgın
nagâh: birden, ansızın
enin: inilti
muhrik: yanık
mevcâmevc: dalga dalga
demler: zamanlar, çağlar
Sûr-i Mahşer: Dünyanın sonu (şiirdeki anlam) 

âşiyân: yuva

semavî: göksel, gökle ilgili

gülşen: gül bahçesi

hânüman: ev bark

hazan: güz, sonbahar

ruh-i ser-bâzın: korkusuz ruhun

bu'd-i mutlak: sonsuz mesafe

mahkum-i pervâzın: kanatlarının hükmü altında

ebâd: mesafeler

muhayyel: düşsel, hayal edilen

ahrâr: özgür olanlar

eyyâm: günler

umman: okyanus

hurûşan: çağlamak, coşmak

âfâk: ufuklar

şark: doğu

serâpâ: baştan ayağa

garp: batı

hâk-i ecdad: atalar toprağı

hercümerc: alt üst

satvet: üstünlük, sindirici güç

türâb: toprak

haybet: yoksunluk

vahdet-gah: hilâfet merkezi (şiirdeki anlam)

mevâ: sığınak

harem-gâh: kutsal yer

nâ-mahrem: yabancı

İlgili Sayfa

👉 Kıssadan Hisse