Rücu

• Sözlük anlamı "dönme" demektir. 
• Rücu sanatı ise bir sözü söyledikten sonra nükte için onu bozmaktır. 
• Başka bir deyişle bir fikrin daha etkili olması için söylenilen şeyden caymış gibi davranmaktır.

Örnekler

Makber mi, nedir şu gördüğüm yer?
Ya böyle revâ mı cây-ı dilber?
Bir tecrübedir bu, hiledir bu
Yok, mahvıma bir vesiledir bu

Açıklaması: Abdülhak Hamit, üçüncü dizede eşinin mezarına bakarak yaşadıklarını kendisi için bir tecrübe ya da kendisine karşı yapılan bir hile olarak tespit etmiş ancak hemen alt mısradaki “yok” sözüyle bu tespitten vazgeçerek yargısını değiştirmiş. 4.dizedeki tespit ve yargı ilkinden daha güçlüdür; bu ileri yargının etkisini ise ilk tespit hazırlamaktadır.

Zaman gelir ki cihân içre ins ü cân kalmaz
Degil degil yalınız ins ü cân cihân kalmaz

Açıklaması: Şair, "Öyle bir dönem gelir ki dünyada insanlar ve cinler kalmaz." dedikten sonra söylediğinin eksik olduğunun farkına varıp ikinci mısrada bu sözünden dönerek “Dünya da kalmaz.” demektedir.

Erbâb-ı teşâur çoğalıb şâir azaldı
Yok öyle değil, şâirin ancak adı kaldı

Açıklaması: Şair ilk dizede şairlik taslayan kişilerin (erbab-ı teşâur) çoğalıp şairlerin azaldığını, ikinci dizede ise bu fikrinden cayarak şairin kalmadığını söylemektedir.

İlgili Sayfalar

• Edebi Sanatlar 

• Edebi Sanatlar Çıkmış Sorular 

• Türk Edebiyatı Konuları