Tecrid (Tecrit)

• Tecrit; Türkçede ayırma, ayrı bir tarafta tutma, soyutlama gibi anlamlarda kullanılmaktadır.
• Söz sanatı olarak ise şairin kendisini ayrı bir kişi yerine koyarak ona hitap etmesidir.
• Divan şairlerinin çok sık başvurduğu sanatlardandır.
• Şair, şiirde kendini ifadeden soyutlayarak kendisine başka biriymiş gibi hitap eder.
• Özellikle mahlas beyitlerinde görülür.
• Şairin dil, gönül, can, ruh gibi kendine ait bir şeyi kendinden soyutlaması yoluyla kullanması da tecrit sanatı olarak sayılabilmektedir. 

Örnek 1

Eserim kalmadı alemde dime ey Ruhi
Sözden ala dahı olur mı eser dünyada

Günümüz Türkçesi: Ey Ruhi! Alemde eserim kalmadı deme / Dünyada sözden daha kıymetli eser olur mu?

Örnek 2

Benden Fuzuli isteme eşâr-i medh ü zem
Ben âşıkım hemîşe sözüm âşıkânedir

Günümüz Türkçesi: Ey Fuzuli benden övme ve yerme şiirleri isteme / Ben âşığım, sözüm daima âşıkanedir.

Örnek 3

Bu şikâyet nedür insâf idelüm ey Bâkî
Sen safasın süresin il mi çeker ya gamını

Günümüz Türkçesi: Ey Baki! Bu şikayet nedir? İnsaf edelim. Sen zevkini süreceksin de sıkıntısını eller mi çekecek?

Örnek 4

Güzeller mihribân olmaz dimek yanlışdur ey Bâkî
Olur vallâhi billâhi hemân yalvarı görsünler

Günümüz Türkçesi: Ey Baki! Güzeller acımaz, şefkat göstermez demek yanlıştır, vallahi billahi gösterirler hele biraz yalvarı görsünler. Baki, "yalvar" sözcüğünü şiirde tevriyeli kullanmıştır. (Yalvar: yalvarma eylemi, İran'da kullanılan eski bir para)

Örnek 5

Yok bu şehr içre senin vasf ettiğin dilber Nedim
Bir peri-suret görünmüş bir hayâl olmuş sana

Günümüz Türkçesi: Nedim, senin anlattığın (kadar) güzel (bir kadın) bu şehirde yok / Sana hayalinde bir peri görünmüş (böyle bir güzellik gerçek olamaz)

Örnek 6   

Etse Nefi n’ola ger gönlüyle dâim bezm-i hâs

Hem kadeh hem bâde hem bir şûh sâkîdir gönül

Günümüz Türkçesi: Nefi eğer gönlü ile bir meclis (eğlence, içki meclisi) tertip etse ne olur ki? Onun gönlü hem şuh bir saki hem kadeh hem de şaraptır. (Bu durumda da başka bir şeye gerek yoktur.)

Örnek 7

İy Âşık sen ömrüni Hak ışkına sarf eylegil 

Tâ iresin hazrete bir göz yumup açmış gibi

Günümüz Türkçesi: Ey Âşık (Garip), sen ömrünü Tanrı aşkına sarf eyle ki, bir göz yumup açmış gibi huzuruna ulaşasın.

İlgili Sayfalar

👉 Söz Sanatları Ana Sayfa

👉 Edebi Sanatlar Çıkmış Sorular