Masumiyet Müzesi

Orhan Pamuk'un 2008'de yayımlanan romanı.
1974 ile 2000’lerin başı arasında geçen bu aşk romanı, biri zengin diğeri orta hâlli iki aile üzerinden geçmişe dönüşlerle 1950-2000 yılları arasındaki İstanbul hayatını anlatmaktadır.
Yazar aynı adla 2012'de Beyoğlu Çukurcuma'da bir de müze açmıştır. Müzede, romanda geçen yıllara uygun olarak kahramanların kullandığı, giydiği, gördüğü, işittiği, biriktirdiği ve hayal ettiği şeyler sergilenmektedir.
Masumiyet Müzesi; aşk, insan, yalnızlık ve yaşama sevinci; İstanbul’un sosyal hayatı, coğrafyası ve mekânları; Yeşilçam hayatı, eşya-hatıra ilişkisi, cinsellik, müzeler ve Batılılaşma” gibi pek çok konuyu içermektedir.

Özet

Romanda olaylar 1975 ve 2004 yılları arasında İstanbul’da geçmektedir. Romanda, birisi yazar Orhan Pamuk olmak üzere iki anlatıcı vardır. Romanın başında otuz yaşında olan kahraman anlatıcı Kemal Basmacı, İstanbul’un zengin ailelerinden birinin oğludur. Amerika’da okumuştur. Kemal’in uzak akrabası olan on sekiz yaşındaki Füsun Keskin ise bir mağazada tezgâhtarlık yapmaktadır. Füsun, öğretmen emeklisi bir baba ile evlere terziliğe giden bir annenin tek çocuğudur.

Kemal, çocukluğundan beridir görmediği Füsun'u, kendisiyle aynı sosyal zümreye mensup ve Avrupa’da okumuş olan müstakbel nişanlısı Sibel'e çanta almak için gittiği butikte görür. Kemal, Füsun'a o an âşık olur. Kemal, üniversite sınavlarına hazırlanan Füsun ile -ona matematik dersi vermek üzere- annesinin kullanmadığı eşyalarını koyduğu Merhamet Apartmanı'ndaki küçük dairede buluşur. Füsun da zamanla Kemal'e âşık olur. Bu arada Kemal’in Sibel ile yapacağı nişan merasiminin günü yaklaşmaktadır.

Kemal'in nişanı iptal edip Sibel'den ayrılmasını bekleyen Füsun, nişandan sonra Merhamet Apartmanı'na gelmeyi bırakır. Kemal’in Füsun'a olan tutkusu ise zamanla bir saplantıya dönüşür. Bu arada Füsun hem çalıştığı iş yerinden ayrılmış hem de ailesi ile başka bir yere taşınmıştır. Kemal, ulaşamadığı Füsun’un yerine onu hatırlatan, ondan izler ve kokular taşıyan eşyalara sığınır. Bu tutkusu da yıllar içinde artarak devam edecektir.

Sibel, nişandan sonra kendisinden daha da uzaklaşan Kemal’in içine düştüğü bunalımı fark etse de zamana bırakıp üstüne gitmez. İkili sadece nişanlı olmalarına rağmen Sibel'in ailesine ait olan ve kışın kullanılmayan yalıda yaşamaktadır. Buna rağmen Sibel'le birlikte olmaktan kaçınan Kemal, en sonunda Füsun'la yaşadıklarını Sibel'e itiraf eder. Bunun geçici bir heves olduğunu düşünen Sibel ise Kemal’i bu durumdan kurtarmak ister fakat gösterdiği çabalar sonuçsuz kalır. (Çünkü Kemal, Füsun'la yaşadıklarını itiraf etse de Füsun'a duyduğu büyük aşk ve özlemi Sibel'e anlatamamıştır.) Zamanla umudunu kaybeden Sibel, nişanı bozar.

Füsun'un yakın arkadaşı Ceyda'ya ulaşan Kemal, onun vasıtasıyla Füsun'a birçok mektup gönderir. Füsun, İstanbul'dadır ancak Ceyda birkaç ima dışında hiçbir şey söylemez. Bir süre mektuplarına cevap alamayan Kemal, en sonunda Füsun'dan kısa bir mektup alır. Füsun, adres vererek Kemal'i evlerine yemeğe çağırmaktadır. Büyük bir heyecanla mektupta yazan adrese giden Kemal'i evde bir sürpriz beklemektedir. 

Füsun; yakın bir zamanda genç, şişman ve parasız bir sinemacı olan Feridun ile evlenmiştir. İç güveyi olarak eve yerleşen Feridun, daha önce Kemal'le evlilik dışı bir ilişki yaşayan Füsun için bir kurtarıcıdır.

Kemal, Feridun'a çekmeyi hayal ettiği bir sanat filmi için maddi yardımda bulunacağını vadeder. Filmde, aktris olmayı hayal eden Füsun'da oynayacaktır. Hem "uzak bir akraba" sıfatı ile hem de iş bahanesiyle -aslında sırf Füsun'a yakın olabilmek için- Kemal, tam sekiz yıl boyunca Keskinleri sık sık ziyaret etmeye başlar. Zamanla aileden biri gibi olan Kemal, Füsun'a ait ya da onun elinin değdiği ufak tefek eşya ve nesneleri gizlice alarak biriktirmekte bunların yerine yenilerini getirmektedir!

Aslında Füsun'un annesi Nesibe Hanım hatta babası Tarık Bey bile Kemal'in neden bu kadar sık gelip gittiğinin farkındadır. Bu durum, çıkabilecek dedikodulara rağmen göz ardı edilir. Füsun'un Kemal'e mesafeli davranmasına rağmen Nesibe Hanım, kızının eninde sonunda Kemal'le evleneceğini ummaktadır. Kemal’in parasıyla kurulan Limon Film Şirketi, film hazırlıkları ve çekimleri sayesinde romanda İstanbul’un geçirdiği sosyal, kültürel, mimari değişimler ve Yeşilçam âlemi tasvir edilir.

Füsun’un zorlama belki de kâğıt üzerinde kalan evliliği, Feridun’un zamanla işlerini bahane ederek eve pek gelmemesi hem de çektiği bir piyasa filminde oynayan Papatya isimli bir kadınla birlikte olması nedeniyle boşanma ile sonuçlanır. Bunun için tam sekiz yıl bekleyen Kemal, kurduğu film şirketi üzerinden maaş verdiği Feridun'a Füsun'dan boşanması karşılığında Limon Film Şirketini verir.

Kemal’in annesi Vecihe Hanım, bu evliliğe karşı olsa da oğlunun ısrarı üzerine Keskinlere giderek uzun süredir görüşmediği Nesibe Hanım ile bir araya gelir. Sonrasında Füsun'un isteği üzerine evlilik öncesi bir Avrupa seyahati planlanır. Avrupa seyahati için gereken vize işlemlerinde Füsun sıkıntı yaşar. Hem genç bir dul hem de meslek sahibi olmaması sorun olur. Vize memurları neden boşandığını bile sorgular. Kemal, tanıdıklarını araya sokup vize işini halletse de Füsun, oldukça üzgündür. Hatta seyahate çıkmak istemez. Ancak Kemal'in Füsun'u ikna etmesiyle 1984 yılında Çukurcuma’dan başlayan yolculukta Çatalca çıkışında bir benzinlikte mola verilir. Akşam karanlığı basınca Nesibe Hanım'ın isteğiyle gecenin bir otelde geçirilmesi kararlaştırılır. Annesi ile aynı odada kalan Füsun, herkes odasına çekildikten sonra Kemal’in odasına gelir. İkili geceyi birlikte geçirir. 

Aktris olmayı hayal eden Füsun, çok dile getirmek istemese de Kemal'in kendisini belki koruma içgüdüsüyle belki de kıskandığı için engellediğini düşünmektedir. Kemal, uyandığında sevgilisini otelin bahçesinde içki içerken bulur. Füsun, sarhoştur. Konu yine Füsun'un yarım kalan hayallerine gelmiştir. Füsun sinirlenip yol boyunca yürümeye başlar. Bir süre sonra Füsun'un peşinden araba ile giden Kemal, sevgilisini otele dönmesi için ikna eder. 

Dönüş yolunda arabayı Füsun kullanmak ister. Kemal, Füsun'un ısrarlarına dayanamayıp kabul eder. Ehliyetini yakın zamanda -Kemal'in araya adam sokmasına izin vermeden- kendi becerisi ile alan Füsun, dönüş yolunda yüksek hızlara çıkar. Füsun'un sinirli olmasının bir başka nedeni de tüm gece kulağında olan küpeleri Kemal'in fark etmemesidir. (İkisinin ilişkisinde bir sembol hâline gelen ve bir teki uzun süre kayıp olan küpeler) "Küpelerimi bile fark etmedin!" diyen Füsun, önlerine çıkan bir köpekten kaçmak isterken büyük bir hızla bir çınar ağacına çarpar. Kazada Füsun ölürken Kemal kazadan yaralı olarak kurtulur.

Masumiyet Müzesi

Bir süre yoğun bakımda kalan Kemal, Füsun'un hatırasını yaşatmak amacıyla "Masumiyet Müzesi" adını vereceği bir müze kurmayı düşünür. Bunun için yurt dışında birçok müzeyi gezerek fikrini geliştirmeye çalışır. Sonrasında Nesibe Hanım'ı Çukurcuma’daki evlerinin müzeye dönüştürülmesi konusunda ikna eder. Evi satın alan Kemal, Füsun'un annesini bir apartman dairesine yerleştirir. Kemal, hikâyesini yazması için romancı Orhan Pamuk ile görüşür. Sonrasında hikâye ve müze ile ilgili ayrıntılar üzerine çalışmaya başlarlar. Bundan sonra sözü ikinci anlatıcı olan Orhan Pamuk alacaktır. 

Orhan Pamuk'un verdiği bilgiye göre Kemal Basmacı, 12 Nisan 2007 tarihinde, yani Füsun'un ellinci doğum gününde Milano'da sabaha karşı uykusunda geçirdiği kalp krizi nedeniyle ölecektir. Roman (Ya da Kemal Basmacı'nın Füsun'a duyduğu bu aşkın hikâyesi) Kemal Basmacı'nın ricası ile: "Herkes bilsin, çok mutlu bir hayat yaşadım." cümlesi ile bitecektir.

...

— Kitaptaki son sözüm şudur Orhan Bey, lütfen unutmayın! 

— Unutmam.

Füsun'un fotoğrafını aşkla öptü ve ceketinin göğüs cebine dikkatle yerleştirdi. Sonra bana zaferle gülümsedi. 

— Herkes bilsin, çok mutlu bir hayat yaşadım.

İlgili Sayfalar

👉 Modernizmi Esas Alan Eserler

👉 Eser Özetleri

👉 Eser Özetleri Konu Testi 1

Yararlanılan Kaynaklar

Masumiyet Müzesi, Orhan Pamuk, İletişim Yayınları

masumiyetmuzesi.org
Postmodernist Yapısal Eleştiri Bağlamında Orhan Pamuk’un Masumiyet Müzesi Adlı Romanı, Mahfuz Zariç