Modernizmi Esas Alan Eserler

Modernizmin Ortaya Çıkışı
  • Modernizm; geleneksele bağlı olmayan, insan-merkezci dünya görüşüdür.
  • Modern insanın geleneksel roman teknikleriyle anlatılamayacağı gerçeği, sanatçıları yeni arayışlara yöneltmiştir. Bu arayışın sonucunda öznesi birey olan, modernist bir edebiyat anlayışı ortaya çıkmıştır. 
  • 19. yüzyılın sonlarından 20. yüzyılın ortalarına kadar etkisini sürdüren modernizm, “biçim, yapı ve diğer ögeler” yönünden farklılık gösterir. 

  • Özellikleri

  • Bu tür eserlerde genelde hayata tutunamamış, varoluşsal sıkıntılar çeken, kendine ve topluma yabancılaşmış, asosyal ve cinsel problemleri olan bireyler ele alınır.
  • Geleneksel roman anlayışından uzaklaşılır. Bu sayede romanın yapı unsurları farklı şekillerde ele alınır.
  • Estetiğin ön plana alındığı bu tür romanlarda biçime oldukça önem verilir. 
  • Geleneksel romanda önemli rol oynayan olay/olay örgüsü, modernist romanda ikinci plana geriler.
  • Eserlerde zaman, doğrusal bir çizgi izlemez. Başka bir ifadeyle yazar, anlatıda kronolojik bir sıra takip etmez. Roman, içinde bulunduğu zaman diliminden herhangi bir çağrışımla geçmişe veya geleceğe uzanır.
  • Bilinç akışı, iç monolog, montaj, kolaj ve serbest çağrışım gibi anlatım teknikleri sıkça kullanılır. 
  • Yalın anlatımdan uzak duran yazarlar, anlaşılması zor eserler meydana getirmiştir. 
  • Seçkinci bir edebiyat anlayışıdır. Modernist eserleri anlayabilmek için okuyucunun belli bir bilinç düzeyine ve bilgiye sahip olması gerekmektedir.
  • Şiire has özelliklerden yararlanan sanatçılar, çağrışımlardan yararlanır.
  • Psikoloji ve psikiyatrideki gelişmelerden yararlanılır.
  • Eserdeki kişilerin toplumsal statüleri, kim oldukları önemsenmez. Kişiler, toplumdaki benzerlerinin bunalım ve psikolojilerini anlatmak için araçtır.
  • Bu anlayışta hem sürrealizm hem de egzistansiyalizmin etkileri görülür.
  • Albert Camus, Franz Kafka ve Jean Paul Sarte gibi egzistansiyalizmin (varoluşçuluk) önemli isimlerinden etkilenilmiştir.
Modernizm Sonrası
Postmodernizm ve Özellikleri
  • Postmodernizm, modernizm sonrası ve ötesi anlamında kullanılmaktadır.
  • 20.yüzyılın ikinci yarısında özellikle 1960 sonrasında modernizmin bir sanat anlayışı olarak tıkandığı düşüncesiyle ortaya atılmıştır.
  • Bu roman anlayışında yazar, okuru yazma sürecinin tanığı haline getirir. Hatta eserin yazılma süreci romanın ana konusu haline gelir (üst-kurmaca tekniği).
  • Üstkurmacametnin yazım sürecinin yazımı, anlatının nasıl kurgulandığının anlatısıdır.
  • Eserlerde edebi eserin kurgu olduğunun altını çizilir. Bu nedenle eserlerde hayal ile hakikat birbirinden ayrılmaz durumdadır. Postmodern anlatı, romana "gerçekçi olma" endişesi ile değil de "kurmaca metin" olarak bakar.
  • Efsane, tarihe tercih edilir. Bu sayede eserde anlatılanların kurmaca olduğu güçlü vurgularla okuyucuya gösterilir.
  • Romanın akışına müdahale eden yazar, kendi varlığını kurguya dahil eder. Bu, bir anlamda romantizme dönüştür.
  • Yazar, eserinde başka bir metinden / eserden aldığı unsurları kullanılır. Bu tekniğe metinlerarasılık denir. Başka bir ifade ile bir yazarın başka bir yazarın metninden aldığı parçaları kendi metninin içinde eriterek yeniden yazmasıdır.
  • Bilinen kalıpların dışında kullanılan dil, araçtan çok amaç haline gelir.
  • Postmodern romanda önemli olan hangi konunun anlatıldığı değil ele alınan konunun nasıl anlatıldığıdır.
  • Seçkinci olan modernizmin aksine çoğulcudur.
  • Entrika ve gizem ön plandadır.
  • Eserlerde birden fazla bakış açısı kullanılır.
  • Bilinç akışı, iç monolog, montaj, üstkurmaca, kolaj, pastiş, parodi ve serbest çağrışım gibi teknikler kullanılır.
  • Bunların yanında anlatıyı bitirmeme, romana birden fazla son yazma, boş ve kara sayfalar kullanma, okura sorular yöneltme de postmodern anlatının var olan diğer özelliklerindendir. 
  • Bu tarz romanın edebiyatımızdaki ilk örneği Oğuz Atay'ın Tutunamayanlar adlı eseridir.
Uyarı
  • Son dönem yazarlarımız genel olarak iki anlayıştan da belli ölçülerde etkilendikleri için yazarlarımızı modernist ve postmodernist olarak kesin çizgilerle ayırmak pek mümkün değildir. 
  • Bu bağlamda modernist roman ile postmodern romanın edebiyatımızda birlikte geliştiğini söyleyebiliriz. Postmodern roman Oğuz Atay’ın Tutunamayanlar’ından başlayarak hızlı bir ivme kazanmıştır.
Yazarlar
Edebiyatımızda modernizme / postmodernizme uygun eser veren sanatçılardan öne çıkanlar:
👉 Modernizmi Esas Alan Yazarlar Konu Testi 1
İlgili Sayfalar 
Yararlanılan Kaynaklar
  • Türk Romanında Postmodernist Açılımlar, Yıldız Ecevit
  • Türk Romanında Modernist Etkinin Boyutları, 
  • Modernizmi Esas Alan Bir Yazar: Bilge Karasu, Kamil Yeşil

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretmemiz için yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.