Akif Paşa (1787-1845)

• Devlet adamı, şair, yazar.

  

  Akif Paşa

• 1787'de Yozgat'ta doğdu.
• 1832 ile 1840 yılları arasında reisülküttâb, Hariciye Nâzırı (Dışişleri Bakanı), Dahiliye Nâzırı (İçişleri Bakanı) gibi önemli görevlerde bulunduktan sonra Kocaeli Mutasarrıflığına getirildi.
• Halkın şikayetleri ileri sürülerek bu görevinden de alınarak Edirne’ye sürüldü (1840). Bir süre sonra Bursa'da ikamet etmesine izin verildi. 1842'de Abdülmecit tarafından affedilerek İstanbul'a döndü.
• 1845'te hac dönüşü İskenderiye’de öldü.

Sanat Anlayışı

• 19.yüzyıl divan şairi ve nesir yazarıdır.
• Özellikle düz yazılarındaki sade dili ve kısa cümleleri ile dikkat çekti.
• Birkaç şiirinde hece ölçüsünü kullandı.
• Sosyal konulara değinmesi, nesirdeki sade dili ve hece ölçüsüyle de şiirler yazması nedeniyle Mahallileşme Akımı'nın temsilcilerinden biridir.
• "Adem Kasidesi", "Tabsıra" isimli risalesi ile küçük yaşta ölen torunu için yazdığı "Mersiye" ile ünlüdür.
• Eserleri: Tabsıra, Münşeat-ı Elhac Akif Efendi ve Divançe, Muharerat-ı Hususiye-i Akif Paşa

Adem Kasidesi

• "Adem", Arapça bir sözcük olup "yokluk" demektir.
• Bulunduğu görevlerden alınmasını kabul edemeyen bir devlet adamının yaşadığı yıkımı yansıtan karamsar bir şiirdir.
• 69 beyitten oluşan şiirde "yokluk" kavramına övgü vardır.
• Şiirde varlıktan nefret ve ondan kurtulma isteği yoğun bir şekilde ele alınmıştır. 

Tabsıra

• Mensur (düzyazı) olarak kaleme alınan küçük bir eserdir.
• Tabsıra, insanın gözünü açacak bilgi-açıklama anlamındadır.
• Eser; samimi üslubu, sade dili ve kısa cümleleriyle dikkat çeker.
• Akif Paşa eseri, Hariciye Nâzırlığından alınmasına neden olan olayın aslını ortaya koymak üzere yazmıştır.
• Olay, İngiliz gazeteci William Churchill ile ilgilidir. İleri derecede miyop olan Churchill, Kadıköy’de avlanırken yanlışlıkla bir çocuğu tüfekle vurup yaralayınca tutuklanır. İngiliz elçiliği kapitülasyon maddelerine göre vatandaşının tutuklanamayacağını öne sürer. Artan baskılar sonucunda İngiliz serbest kalırken Akif Paşa görevden alınır. 
• İşin ilginç yanı İngiliz gazeteciye pırlanta bir nişan ile gazete çıkartma imtiyazı verilir. Olaydan birkaç yıl sonra W. Churchill ilk yarı resmi gazete olarak bildiğimiz Ceride-i Havadis'i çıkaracaktır. 

Mersiye

• Küçük yaşta ölen torunu için yazdığı şiir. 
• Şair, torununun ölümü karşısındaki duyduğu acıyı, dönemine göre sade sayılacak bir dille ifade etmiştir. 
• Akif Paşa, şiirde ölüme realist bir dikkatle yaklaşarak ölümle insan bedeninde oluşan değişimleri de ele alır. 
• 11'li (6+5) hece ölçüsü ile yazılan şiirin nazım şekli koşmadır.

Mersiye

Tıfl-ı nâzeninim unutmam seni
Aylar günler değil geçse de yıllar
Telh-kâm eyledi firâkın beni
Çıkar mı hatırdan o tatlı diller

Kıyılamaz iken öpmeye tenin
Şimdi ne haldedir nazik bedenin
Andıkça gülşende gonca-dehenin
Yansın âhım ile kül olsun güller 

Tagayyürler gelip cism-i semine
Döküldü mü siyah ebru cebîne
Sırma saçlar yayıldı mı zemîne
Dağıldı mı kokladığım sünbüller 

Feleğin kînesi yerin buldu mu
Gül yanağın reng-i rûyun soldu mu
Acaba çürüyüp toprak oldu mu
Öpüp ohşadığım o pamuk eller

İlgili Sayfalar

• Divan Edebiyatı 19.Yüzyıl Şairleri

• Divan Edebiyatı Nesir Yazarları