Müstezat

• Gazelden türeyen bir nazım şeklidir. 
• Müstezat; artırılmış, eklenmiş demektir.
• Her dizenin sonuna eklenen kısa bir dizeyle yapılır.
• Sayıları az da olsa rubai, kıta ya da kasideye mısra eklenmesiyle yapılan müstezat örnekleri de vardır.
• Eklenen kısa mısralara ziyade (artık) denir.
• Kısa mısralar okunmasa bile beytin anlamı bir bütün oluşturur.
• Çoğunlukla aruzun "mefûlü mefâîlü mefâîlü feûlün" kalıbıyla yazılır.
• Her mısradan sonra "mefûlü feûlün" kalıbında kısa bir mısra eklenir.

Serbest Müstezat

• Müstezata ait kuralların gevşetilmesi ile ortaya çıkmıştır.
• İlk olarak Tevfik Fikret tarafından kullanılmıştır.
• Serbest müstezat, iki noktada klasik müstezattan ayrılır: 

1. Bütün aruz kalıplarıyla yazılabilmesi
2. Uzun ve kısa mısraların bir düzene bağlı kalınmadan kullanılması.

Müstezat örneği 1 

Ey şûh-ı kerem-pîşe dil-i zâr senindir

Yok minnetin aslâ

V'ey kân-ı güher anda ne kim var senindir

Pinhân u hüveydâ

Sen kim gelesin meclise bir yer mi bulunmaz

Baş üzre yerin var

Gül goncasısın gûşe-i destâr senindir

Gel ey gül-i ra‘nâ

Neylersen edüp bir iki gün bâr-ı cefâya

Sabreyle de sonra

Peymâne senin hâne senin yâr senindir

Ey dil tek ü tenhâ

Bir bûse-i can-bahşına ver nakd-i hayâtı

Ger kâ'il olursa

Senden yanadır söz yine bâzâr senindir

Ey âşık-ı şeydâ

Çeşmânı siyeh-mest-i sitem kâküli pür-ham

Ebrûları pür-çîn

Benzer ki bu dildâr-ı cefâkâr senindir

Bî-şüphe Nedîmâ   

Müstezat örneği 2

Âhum dir isen heft semâya gider olsun
Olsun begüm olsun
Tek derd-i dilümden size dostlar haber olsun
Olsun begüm olsun 

Şevk ile ruhuñ şem‘ine olursa îcâzet
Cânum ile gönlüm
Yanmaklıga pervâne gibi bâl ü per olsun
Olsun begüm olsun 

Hicrüñde gice vaslunı rüyada görüp de
Baña geleceksin
Sabrum gider elden bu gönül de gider olsun
Olsun begüm olsun 

Haddüñde hatun hasret ile ey yüzi gülşen
Çün bülbül-i pür-zâr
Feryâd u figânum giceler tâ seher olsun
Olsun begüm olsun 

Zamm eyledügi vaslına kesr itme kerem kıl
Feth it dil evini
Tâ fazl-ı Hudâ kalbüne çün cürm der olsun
Olsun begüm olsun 

Renc ile muhabbet yakuban nâr-ı firâka
Hâk oldı bu Mâhfî
Dil teşneyi vaslun ile sor huşk-ter olsun
Olsun begüm olsun

 İlgili Sayfa

• Divan Şiiri Nazım Şekillerine Giriş