Hacı Bayram Veli (1350? - 1430)

• Bayramiyye tarikatının kurucusu, mustasavvıf.
• 15. yüzyılın ilk yarısında Ankara'nın Zülfazıl (Solfasol) köyünde doğmuştur. Asıl adı Numan’dır. 
• Tasavvufa yoluna girmeden önce Ankara'daki Kara Medresede müderrislik yapan Hacı Bayram Veli, 1392 yılında Somuncu Baba olarak bilinen Şeyh Hamîdüddin Aksarâyî’nin daveti üzerine Kayseri’ye giderek onun müridi olmuştur. Kayseri'ye bir bayram günü varan Numan'a Bayram adı, Somuncu Baba tarafından verilmiştir.
• Daha sonra 1394-1397 yıllarında Şeyhi ile birlikte Bursa’ya yerleşmiş ve Çelebi Sultan Mehmet Medresesinde müderrislik yapmıştır. 
• 1400–1403 yılları arasında Şeyhi ile önce Şam’a sonra Medine ve Mekke’ye gidip hac vazifesini yapmıştır.1403 yılında Anadolu’ya geri dönen Somuncu Baba ve Hacı Bayram Aksaray'a yerleşir. Hacı Bayram Veli, şeyhi vefat edinceye kadar onun yanından ayrılmamış onun vefatından sonra irşat görevini devralmıştır. 1412 yılında Ankara’ya dönen Hacı Bayram Veli öldüğü tarih olan 1430 yılına kadar Ankara’dan ayrılmayıp irşat faaliyetlerinde bulunmuştur. 
• Hacı Bayram Veli, vefatından birkaç yıl önce yaptırılan ve kendi adıyla anılan caminin yanına defnedilmiştir. Kabrinin üzerine daha sonra inşa edilen türbe, Ankara'nın önemli ziyaret yerlerinden biridir.

Bayramiyye Tarikatı

• Hacı Bayram Veli, Ankara'da kendi adıyla anılacak olan Bayramiyye tarikatını kurarak Anadolu'nun manevi ıslahında önemli bir rol oynamıştır. 
• 1421 yılında II. Murat tarafından Edirne’ye davet edilen Hacı Bayram Veli, bu görüşmeden sonra Padişah'ın da takdirini kazanmış ve Osmanlı Devleti'nden destek görmüştür. Hacı Bayram Veli'nin İstanbul’un fethini Fatih’in babası II. Murat'a müjdelediği de söylenir.
• Anadolu’da Türk karakterli bir tasavvuf akımı olarak doğan Bayramiyye büyük halk kitlelerini dinî, ahlaki, siyasi, sosyal, kültürel ve ilmî bakımdan etkilemiştir.
• Hacı Bayram Veli, etrafında toplanan her kesimden insana çalışıp bir meslek sahibi olmalarının gereğini telkin ederek bunu tasavvufi öğretisinin bir ilkesi haline getirmiştir. 
• Sultan II. Murat'ın, henüz çocuk olan II. Mehmet’i (Fatih) eğitmesi amacıyla kendisinden birini istemesi üzerine halifesi Akşemseddin’i de bu iş için görevlendirmiştir. 

Şiirlerine Dair

• Yaşadığı dönemin aksine Farsça ve Arapçaya rağbet etmeyen Hacı Bayram Veli, Türkçenin kullanılmasına özen göstermiş, kendi şiirlerini de Türkçe kaleme almıştır.
• Şiirlerini -biri hariç- hece vezniyle yazmayı tercih eden Hacı Bayram Veli'de Yunus Emre etkisi açıktır.
• Hacı Bayram Veli'nin Yunus tarzında yazılmış şiirleri dışında herhangi bir eserinin varlığı bilinmemektedir.

Şiirlerinden...

Çalabım Şar Yaratmış 

Çalabım bir şar yaratmış
İki cihan aresinde
Bakıcak didar görünür
Ol şarın kenaresinde

Nagihan ol şara vardım
Anı ben yapılur gördüm
Ben dahi bile yapıldım
Taş u toprak aresinde

Şakirtleri taş yonarlar
Yonub üstada sunarlar
Tanrının adın anarlar
Her bir taşın paresinde

Ol şardan oklar atulur
Gelür sineme dokunur
Aşıklar canı satılur
Ol şarın bazaresinde

Şar dedikeri gönüldür
Ne âlimdir ne cahildür
Aşıklar kanı sebildür
Ol şarın kenaresinde

Bu sözümü ârif anlar
Cahiller bilmeyüp tanlar
Hacı Bayram kendi banlar
Ol şarın minaresinde 

Bilmek İstersen Seni

Bilmek istersen seni
Can içre ara canı
Geç canından bulanı
Sen seni bil sen seni 

Bayram özini bildi
Bileni anda buldu
Bulan ol kendi oldu
Sen seni bil sen seni

 İlgili Sayfalar

• Dini Tasavvufi Halk (Tekke) Edebiyatı


• Tasavvuf Terimleri


• Tekke Şairleri Özet

Yararlanılan Kaynaklar

• Osmanlılarda İlk Yerel Manevi Oluşum: Hacı Bayram Veli ve Bayramiyye Ekolünün Anadolu’ya Etkisi, Hamdi Kızıler
• İsmail Hakkı Bursevî’nin "Serh-İ Ebyât-I Hacı Bayram-ı Veli" Adlı Eseri, Arzu Polatoğlu