Dini ve Tasavvufi Halk Şairleri Özet
Hacı Bektaş-ı Veli (1178? - 1270)
- Bektaşi Tarikatının kurucusu ve Türk-İslam mutasavvıfı.
- Anadolu aydınlanma felsefesinin önde gelen isimlerindendir.
- Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında büyük katkıları olmuştur.
- Hacı Bektaş Veli Taptuk Emre'nin, Taptuk Emre de Yunus Emre'nin mürşididir.
- En önemli eseri Makalat'tır. Tasavvufi nitelikli bir eserdir. Aslı Arapça olan eserdeki ana konu dört kapı ve kırk makamdır. Bektaşi inancında dört kapı - kırk makam tarikat mensubunun geçeceği maddi ve manevi aşamalardır.
➤ Hacı Bektaş-i Veli hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Yunus Emre (1241? - 1320?)
- Türk - İslam mutasavvıfı.
- Yunus Emre; Mevlana, Hacı Bektaşi Veli ve Nasreddin Hoca ile çağdaştır.
- İlahi aşkı ve güzel ahlâkı coşkulu şiirleri ile açık ve samimi bir şekilde dile getirmiştir.
- Türkçenin edebî bir dil haline gelmesinde önemli bir rol oynamıştır.
- Bilinen iki eseri bulunmaktadır. "Risalet-ün Nushiyye", mesnevi tarzında, aruz vezniyle yazılmış tasavvufi, ahlakî ve dinî bir eserdir.
- Diğer eseri "Divan" ise ona asıl ününü sağlayan ve daha çok hece ölçüsü ile yazdığı şiirlerden oluşan eserdir. (357 şiir)
- 1991 yılı, UNESCO tarafından "Yunus Emre Sevgi Yılı" olarak ilan edilmiştir.
- Kolay görünen, ancak benzeri söylenmeye kalkılınca zor olduğu anlaşılan, özlü söz söyleme sanatı olan sehl-i mümteni hemen her şiirinde görülür. Bu tür sözler, derin anlamlıdır. (örn: Ete kemiğe büründüm, Yunus diye göründüm)
👉 Yunus Emre hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Abdal Musa (14.yy)
- Anadolu abdalı, Kaygusuz Abdal'ın mürşidi.
- Hayatı hakkındaki bilgiler menkıbelerle karışmıştır.
- Adı, Alevi-Bektaşi nefeslerinde sıkça geçmektedir.
- Söylentiye göre Horasan'dan gelmiştir.
- Kaynaklarda Ahmed Yesevi fukarasından ve Hacı Bektaş-ı Veli müritlerinden olduğu, Osmanlıların kuruluş devrinde kırk abdalla birlikte Buhara'dan Anadolu'ya geldiği, Orhan Gazi'yle Bursa'nın fethinde bulunduğu yazılıdır.
- Antalya'nın Elmalı ilçesindeki Abdal Musa Türbesi ve Tekkesi ise önemli Bektaşi ocaklarındandır.
Hacı Bayram Veli (1352 ? - 1430 ?)
- Bayramiyye tarikatının kurucusu, mutasavvıf.
- Ankara'nın Zülfazıl (Solfasol) köyünde doğdu.
- Asıl adı Numan’dır.
- Ankara'da kendi adıyla anılan tarikatı kurarak Anadolu'nun manevi ıslahında önemli bir rol oynamıştır.
- Yaşadığı dönemin aksine Farsça ve Arapçaya rağbet etmedi.
- Şiirlerini - biri hariç - hece ölçüsüyle yazdı.
- Şiirlerinde Yunus Emre etkisi açıktır.
- Şiirleri dışında bilinen bir eseri yoktur.
👉 Hacı Bayram Veli hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Eşrefoğlu Rumi (1377? - 1470?)
- Mutasavvıf - şair.
- Asıl adı Abdullah'tır.
- Hacı Bayram Veli'nin damadıdır.
- Kadiriyye tarikatının Eşrefiyye kolunun kurucusudur.
- Şiirlerinde Yunus Emre etkisi açıktır.
- Eserlerini sade bir Türkçe ile kaleme almıştır.
- Şiirlerinde hem hece hem aruz ölçüsünü başarıyla kullanmıştır.
- Lirik şiirler yanında didaktik manzumeler de yazmıştır.
- En önemli eseri dini-tasavvufi bir ahlak kitabı olan Müzekki'n-Nüfus'tur.
- Eserleri: Divan, Müzekki'n-Nüfus, Tarikatnâme
👉 Eşrefoğlu Rumi hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Kaygusuz Abdal ( ? - 1448)
- Türk mutasavvıf, Alevî - Bektaşi halk ozanı.
- Asıl adı Gaybi'dir.
- Hayatı hakkındaki bilgilerin çoğu Bektaşi menkıbelerine dayanır.
- Abdal Musa'ya bağlanarak tasavvuf yoluna girmiştir.
- Bektaşiler arasında büyük saygı ile anılır.
- Hece ve aruzla şiirler söyleyen şairin nesirle yazılmış eserleri de var.
- Tasavvuf kurallarını halkın anlayacağı biçimde basit ve yalın bir biçimde veren ozanda Yunus Emre etkisi de açıktır.
- Önemli Eserleri: Divan, Dolapname, Minbername, Budalaname
👉 Kaygusuz Abdal hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Pir Sultan Abdal ( ? - 1560?)
- 16.yüzyıl halk ozanı.
- Şiirlerinden adının Haydar olduğu anlaşılmaktadır.
- Şiirlerini coşkulu bir dille söylemesi ve halkı ilgilendiren konulara yer vermesi, inançlarını tavizsiz savunması, şiirlerinde konu bütünlüğünün bulunması Pir Sultan'ın en önemli özellikleridir.
- Pir Sultan, halk edebiyatı geleneklerinden hiç ayrılmamıştır.
- Şiirlerini hece ölçüsüyle ve sazıyla söylemiştir.
- Divan şiirinden etkilenmemiştir.
- Din dışı şiirler de söylemiş ancak daha çok nefesleriyle ün kazanmıştır.
- Pir Sultan Abdal, Alevilerce yedi ulu ozandan biridir.
- Şiirlerinde 16.yüzyılın konuşma dilini kullanır.
👉 Pir Sultan Abdal hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Kul Himmet (1550?-1620)
- Alevi-Bektaşi şairi.
- Şiirlerinde Safevi şahlarına duyduğu bağlılık dikkat çeker.
- Pir Sultan Abdal'ın asılmasından sonra hem şiirleriyle hem de mücadelesiyle Pir Sultan'ın bıraktığı yerden devam etmiştir.
- Alevilerce kabul edilen yedi ulu ozandan biridir.
- Şiirlerinde Pir Sultan'ın etkisi vardır.
- Nefesler, destanlar, Kerbela şehitleri için ağıtlar ve taşlamalar söylemiştir.
- Şiirlerinde Allah, Hz. Muhammet, Hz. Ali, on iki imam ve ehlibeyt sevgisini işler. Bunların yanında toplumsal sorunlar, dünya ve kadere isyan şiirlerinde öne çıkan diğer konulardır.
- Şiirlerini halkın anlayacağı bir Türkçeyle etkili şekilde ifade etmiştir.
İlgili Sayfalar
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretmemiz için yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.