Refik Halit Karay (1888 - 1965)

Refik Halit Karay

• Gazeteci, millî edebiyat hikâye, roman ve mizah yazarı.
• 15 Mart 1888'de İstanbul'da doğdu. 
• Maliye Başveznedarı Mehmet Halit Bey'in oğludur. 
• Galatasaray Lisesinden sonra Hukuk Fakültesine geçti. Maliyede memurluk da yapan Karay, ikinci sınıfındayken hem okulu hem de memuriyeti bırakıp gazeteciliğe başlar (1908). 
• Servet-i Fünun ve Tercüman-ı Hakikat'te çalışır. 
• Son Havadis adıyla bir de gazete çıkarır ancak gazete tutmaz. 
• Kalem ve Cem dergilerinde Kirpi adıyla yazdığı mizahî yazıları ile tanınır. 
• 1909'da Fecriati'ye katılır. 
• İttihat ve Terakki Partisini eleştiren yazıları nedeniyle 1913 yılında Sinop'a sürgüne gönderilmiş ve beş yıl Anadolu'nun farklı yerlerinde sürgünde kalmıştır. Memleket Hikayeleri adıyla kitaplaşacak olan hikayelerini bu sürgün yıllarında yazar. 
• Sürgünden döndükten sonra çeşitli gazete ve dergilerde çalışır. İktidarda olan Hürriyet ve İtilaf Partisine girer. Bir süre sonra Damat Ferit Paşa hükumeti tarafından Posta ve Telgraf Genel Müdürü olarak atanır. 
• Yunanlıların 15 Mayıs 1919'da İzmir'i işgal etmesi Anadolu'da büyük tepkilere neden olur. Havza’da bulunan Mustafa Kemal Paşa'nın bütün memlekete, direnişi telkin eden telgraflarıyla başlayan krizde Karay, İstanbul hükumetini tutar. 
• Altı ay süren ilk müdürlüğünden sonra 1920'de bir kez daha Posta ve Telgraf Genel Müdürü olur ancak Damat Ferit Paşa'nın aleyhinde konuştuğu gerekçesiyle görevden alınır. 
• Tekrar gazeteciliğe dönen Karay, yazılarıyla Millî Mücadele'ye karşı çıkmıştır. 
• 1922’de Aydede adıyla bir mizah dergisi çıkarır. Milli Mücadele aleyhindeki yazılarına burada da devam eder. 
• İstanbul’un düşman işgalinden kurtuluşunu takip eden günlerde tutuklanacağı korkusuyla Beyrut’a gider. 
• Gurbet Hikayeleri adıyla basılacak hikayeler bu dönemin eseridir. İkinci sürgün yılları 1938'e kadar sürer. Geçen zaman içinde yaptığı hatanın farkına varan yazar, Beyrut dönüşünde politikadan uzak durmuştur. 
• Sürgün döndükten sonra ticari kaygılarla sanatsal yönden zayıf birçok roman kaleme almıştır.

Sanat Anlayışı

• Edebiyata Fecriati edebiyatında başlayan Refik Halit, 1917’de Milli Edebiyata katılır. 
• Anadolu hikayeciliğinin ilk örneklerini veren Karay, realist bir hikayecidir. 
• İlk sürgün yıllarında yazdığı Memleket Hikayeleri, edebiyatımızda Anadolu'yu realist tarzda ele alan ilk hikayelerdir. 
• Hikayelerini olay hikayesi (Maupassant tarzı) tarzında yazar. 
• En güçlü özelliklerinden biri de gözlem yeteneğidir. Sosyal çevreleri içinde ele aldığı kahramanlarını en ince ayrıntısına kadar tasvir etmiştir. 
• Sade Türkçesi, doğal ve canlı anlatımıyla Türkçenin önemli ustalarından biri kabul edilir. 
• Yazılarında öne çıkan diğer bir özelliği esprili anlatımıdır.

Minelbab İlelmihrab

• Refik Halit'in hatıra türündeki bu eseri, Millî Mücadele Dönemi'nin bir tarihçesi gibidir. 
• Yazar, mütareke devrinden İstanbul’un düşman işgalinden kurtulmasına kadar geçen süredeki siyasi ve sosyal olayları gördüklerine ve duyduklarına sadık kalarak anlatmaktadır. 
• Eser, Refik Halit gibi Millî Mücadele’ye muhalif kişilerin bakış açılarını göstermesi açısından da önemlidir.

Eserleri

Hikaye:

• Memleket Hikayeleri
• Gurbet Hikayeleri

Roman:

• İstanbul'un Bir Yüzü (İstanbul'un İç Yüzü)
• Yezidin Kızı
• Çete
• Sürgün
• Anahtar
• Bu Bizim Hayatımız
• Nilgün
• Yer Altında Dünya Var
• Dişi Örümcek
• Bugünün Saraylısı
• İki Cisimli Kadın
• 2000 Yılın Sevgilisi
• Kadınlar Tekkesi
• Karlı Dağdaki Ateş
• Dört Yapraklı Yonca
• Sonuncu Kadeh
• Yerini Seven Fidan
• Yüzen Bahçe

Mizah ve Hiciv:

• Kirpinin Dedikleri
• Ago Paşa'nın Hatıraları
• Sakın Aldanma İnanma Kanma
• Guguklu Saat
• Tanıdıklarım
• Ay Peşinde

Tiyatro:

• Deli
• Tiryaki Hasan Paşa ve Kanije Müdafaası (Basılmamış) 

Günce:

• Bir İçim Su
• Bir Avuç Saçma
• İlk Adım
• Makyajlı Kadın
• Tanrıya ·Şikayet
• Üç Nesil Üç Hayat

Hatıralar:

• Minelbab İlelmihrab
• Bir Ömür Boyunca

İlgili Sayfalar

• Bugünün Saraylısı Özet

• Milli Edebiyat Dönemine Giriş

• Milli Edebiyat Konu Testi 1

Yararlanılan Kaynaklar

• Bir Dil Ustası: Refik Halit Karay, Üslubuna Dair Bazı Dikkatler, Mehmet Törenek
• RefikHalit Karay ve Millî Mücadele, Dr. Yenal Ünal
• RefikHalit Karay, Doç.Dr.Şerif Aktaş