Bugünün Saraylısı

Refik Halit

Refik Halit Karay’ın romanı. 
Romanda, küçük bir şehirden gelen Ayşen’in İstanbul'a gelişi ile geçirdiği dönüşüm ele alınır. Birinci bölümde, İkinci Dünya Savaşı yıllarında Gedikpaşa'da maddi zorluklar içinde yaşayan Ata Efendi’nin ailesi ve geçmişi tanıtılır. Ata Efendi; sonradan zengin olmuş, uzak akrabası Yaşar'dan bir mektup alır. Mektupta Yaşar'ın, bir süre için kızı Ayşen’i Ata Efendi'nin yanına gönderdiği yazmaktadır. Küçük bir çocuk bekleyen Ata Efendi, çok güzel bir genç kız ile karşılaşır. Ata Efendi'nin ailesi evde bir genç kız bulunmasına sıcak bakmazken Ayşen'in babası tarafından gönderilen para ile Ayşen el üstünde tutulmaya başlanır. Ata Efendi bu durumdan memnun olmasa da Ayşen'in gelmesiyle evdekiler lüks bir yaşam sürmeye başlamıştır.

İkinci bölümde, Ayşen güzelliği ve maddi imkanları sayesinde İstanbul sosyetesine karışmaya başlar. Ata Efendi, eşiyle birlikte koruyucusu oldukları Ayşen’in babasının tuttuğu apartmanda yaşamaya başlar. Ata Efendi, kızı ve damadı da durumdan yararlanır. Yaşar'ın yardımıyla iş sahibi olan damat da karısıyla başka bir apartman dairesine taşınır. Ayşen, İstanbul'a geldiği ilk andan itibaren gösterişe, giyim kuşama ve lükse olan merakı ile dikkat çeker. Sürekli süslenip güzel giyinen bu güzel kız, İstanbul’un sosyetik mekânlarında ve eğlence yerlerinde görünür. Ata Efendi’nin patronunun oğlu Rüştü, Amerikan elçiliğinde memur olan Mister Tomas ve kendisinden yirmi yaş büyük ve elçilik görevi bekleyen Faruk Bey Ayşen'e aşıktır. Ata Efendi ile Ayşen arasında da duygusal yakınlaşmalar olur. 
Bir gün bir davette yaşanan bir karışıklık sonucunda Ata Efendi başkasının paltosunu giyer. Paltonun sahibi için ilan verilince Mısırlı Ruveyha Paşa ile tanışırlar. Ruveyha Paşa da Ayşen'e âşık olur. Ayşen, Rüştü Bey ile nişan hazırlıkları yaptığı bir sırada karşısına çıkan Ruveyha Paşa’yla yurt dışında evlenir.

Dördüncü bölümde Ayşen, artık Ata Efendi tarafından "beklenen kadın"dır. Kısmetleri arasından en zenginiyle evlenen ve Mısır'a yerleşen Ayşen'e, garda ilk gördüğü andan beri âşık olan Ata Efendi, onun yokluğunda acı çeker. Ayşen, gönderdiği mektuplarda İstanbul'u çok özlediğini, ilk fırsatta geri döneceğini yazar. Ata Efendi Ayşen'in geri dönecek olmasına sevinse de Ayşen İstanbul'a dönmez. Ata Efendi, Mısır’dan gelen bir kişi aracılığıyla Ayşen’in Ruveyha Paşa ile yurt dışına seyahate çıktığını ve bu mektupları kullandığı morfinin etkisiyle yazdığını öğrenir. Romanın sonunda Ata Efendi, evine dönerken olduğu yere yığılır ve ölür.

Ayşen, Refik Halit Karay’ın sağlam bir duruşu olmayan, erkekleri isteklerine göre oynatan, zayıf karakterli kadın karakterlerinden biri olarak yozlaşmayı, yabancılaşmayı ve içsel sürgünlüğü temsil eder.

İlgili Sayfalar

Eser Özetleri

Eser Özetleri Konu Testi 1

Milli Edebiyat Dönemi Roman Özetleri

Milli Edebiyat Dönemine Giriş

Refik Halit Karay

Yararlanılan Kaynaklar

Sürgünlük Edebiyatı Bağlamında Refik Halit Karay'ın Yapıtları, Demet Karabulut
Farklı Yaşama Tarzlarının Bovarizmde Buluşturduğu İki Roman Kahramanı Ankara'daki Selma ile Bugünün Saraylısı'ndaki Ayşen, Mehmet Çelik