Hezliyât

  • Alay, latife, şaka yollu yazılan şiirlerin genel adıdır. 
  • Hezl ya da hezel diye de bilinir. 
  • Bu tür şiirlerde amaç muhatabı incitmek değildir. Bu yönüyle hicivden ayrılır. 
  • Hezelde mübalağa (abartma) sanatı esastır.
  • Hezliyât türü özellikle Cumhuriyet döneminde popüler olmuş ve devrin Akbaba, Karagöz gibi mizah dergilerinin vazgeçilmez şiirleri olmuştur.
  • Hezliyâtın şiir şeklinde olması bir kural ise de bazen nükteli bir düz yazı da hezliyât özelliği gösterir.
  • Eski edebiyatımızda hezliyâtları bilinen şairimiz şunlardır: Nevizâde Ataî (öl.1635), Hevâyî (öl.1715), Kânî (öl.1791), Süleyman Fâik (öl.1837), Bayburtlu Zihnî (öl.1858)
Tehzil - Hezl Karşılaştırması
  • Ünlü bir şiirin ölçü ve kafiyesi taklit edilerek mizah yapmak amacıyla yazılan şiirlere tehzil denir. 
  • Tehzil, Arapça “hezl” kökünden türetilmiş bir kelimedir ve tehzil yerine hezl dendiği de olur. 
  • Ancak tehzil aslında kapsam olarak hezlden daha dar bir anlama sahiptir. Çünkü hezliyât anlam olarak mizah yapmak amacıyla yazılan tüm şiirlerin ortak adıdır.
Hezliyât Örneği
Şair Mantıkî (öl. 1635) Şam'daki müderrislik görevinden alınınca Halep'e giderek Serdar Öküz Mehmet Paşa'ya sığınması üzerine söylediği kıta güzel bir hezl örneğidir:
Şam'da bilmediler kıymetimi
Hicret ettim Halebü'ş-şehbâya
 
Harların çifte-i iz'âcından
İlticâ eyledim Öküz Paşa'ya
Bilinmeyen Sözcükler 
Şehbâ: Kır ve akçıl görünen atların sıfatı olarak kullanılan “şehbâ”, Halep’in uzaktan kırçıl görünmesinden dolayı bu şehre ünvan olmuş ve “Halebü’ş-şehbâ” şeklinde ifade edilmiştir.
Har: Eşek
Çifte: Eşek ve katırın art ayaklarının ikisini birlikte kullanarak vurdukları tekme.
İz'âc: Rahatsız etmek, bunaltmak
İlticâ: Sığınma
Yararlanılan Kaynaklar
  • Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İskender Pala
  • Yeni Türk Edebiyatında Tehzil, Ali Şükrü Çoruk

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretebilmemiz için hem "Takip Et" butonuna tıklayarak hem de yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.