Badeli Aşık

• Hak âşıkları da denir. Bunlar rüya motifi sonucunda âşık olmuşlar ve tasavvufi konuların ağırlıkta olduğu şiirler söylemişlerdir.
• "Bâde"nin sözlük anlamı şaraptır.
• Ancak halk biliminde bâde; şerbet ya da su olabildiği gibi elma, hurma, nar, ekmek, üzüm gibi bir yiyecek de olabilir.
• Âşık edebiyatında rüyada bâde içme bir gelenektir.
• Pîr elinden bâde içen halk şairlerine bâdeli âşık denir.
• Gelenekteki inanca göre pirlerden biri (Hızır, İlyas, üçler, beşler, yediler vs.) âşığın rüyasına girerek âşığa bâde sunar.
• Bâde, "er dolusu" ve "pîr dolusu" olmak üzere iki türlüdür. Er dolusu içen âşık kahraman ve yiğit olur, sevdiği için ölüme meydan okur. Pir dolusu içen âşık ise cefa çeker, sevdaya düşer.
• İnanışa göre âşık olmak için ya usta yanında yetişmek ya da mutlaka “pîr” elinden bade içmek gerekirdi. 
• Rüyada pîr elinde bâde içmek, kişinin âşıklık özellikleri (saz çalma, doğaçlama şiir söyleme) kazanmasında önemli bir etkendir. 
• Âşık gördüğü rüya sayesinde aynı zamanda manevi bir değişime de uğrar.
• Pîr, rüyada âşığa şiirlerinde kullanacağı bir mahlas da verir.
• Âşık, badeyi içtikten sonra vücudunu bir ateş sarar. Düşer bayılır, ağzından kanlı köpük gelir. Bu halde 3-6 gün kalır. 
• Herkes o kişinin deli olduğunu düşünürken yaşlı bir kadın veya erkek sazın teline dokunur. Saz sesiyle kahraman gözlerini açar. Sazı eline alır, kendine verilen mahlâsla irticalen şiirler söylemeye başlar.
• Rüya genellikle çocukluk ve gençlik çağında görülür.
• Bâdeli âşıklar daha çok şehir ve cemiyet hayatına uzak kalanlar arasında görülür.

Ben değilim Hak söyletir dilimi
Bâde içtim kimse bilmez hâlimi (Ruhsati, 19.yy)

• Gerçekte ise âşığın geleneğe uygun şekilde yetişmesi için bâde içmesi ya da doğuştan şiir söyleme kudretine sahip olması yeterli olmaz.
• Usta bir âşığın çırağı olarak yıllarca onun yanında bulunup tecrübelerinden yararlanabilmek çok daha önemlidir.
• Bu süre içinde çırak durumundaki âşık; usta malı şiirleri söylemeyi, hikaye anlatmayı, doğaçlama şiir söylemeyi, iyi saz çalmayı, atışma yapmayı, dinleyicinin gönlünü hoş tutmayı ve diğer incelikleri öğrenir.
• Çıraklık devrini tamamlayan âşığa ustası tarafından bir de mahlas verilerek ustalığı tescil edilmiş olur. 

Yararlanılan Kaynak

• Aşık Edebiyatında Rüya Sonrası Âşık Olma, Mehmet Yardımcı

İlgili Sayfa

👉 Aşık Edebiyatı