Badeli Aşık
- Hak âşıkları da denir. Bunlar rüya motifi sonucunda âşık olmuşlar ve tasavvufi konuların ağırlıkta olduğu şiirler söylemişlerdir.
- "Bâde"nin sözlük anlamı şaraptır.
- Ancak halk biliminde bâde; şerbet ya da su olabildiği gibi elma, hurma, nar, ekmek, üzüm gibi bir yiyecek de olabilir.
- Âşık edebiyatında rüyada bâde içme bir gelenektir.
- Pîr elinden bâde içen halk şairlerine bâdeli âşık denir.
- Gelenekteki inanca göre pirlerden biri (Hızır, İlyas, üçler, beşler, yediler vs.) âşığın rüyasına girerek âşığa bâde sunar.
- Bâde, "er dolusu" ve "pîr dolusu" olmak üzere iki türlüdür. Er dolusu içen âşık kahraman ve yiğit olur, sevdiği için ölüme meydan okur. Pir dolusu içen âşık ise cefa çeker, sevdaya düşer.
- İnanışa göre âşık olmak için ya usta yanında yetişmek ya da mutlaka “pîr” elinden bade içmek gerekirdi.
- Rüyada pîr elinde bâde içmek, kişinin âşıklık özellikleri (saz çalma, doğaçlama şiir söyleme) kazanmasında önemli bir etkendir.
- Âşık gördüğü rüya sayesinde aynı zamanda manevi bir değişime de uğrar.
- Pîr, rüyada âşığa şiirlerinde kullanacağı bir mahlas da verir.
- Âşık, badeyi içtikten sonra vücudunu bir ateş sarar. Düşer bayılır, ağzından kanlı köpük gelir. Bu halde 3-6 gün kalır.
- Herkes o kişinin deli olduğunu düşünürken yaşlı bir kadın veya erkek sazın teline dokunur. Saz sesiyle kahraman gözlerini açar. Sazı eline alır, kendine verilen mahlâsla irticalen şiirler söylemeye başlar.
- Rüya genellikle çocukluk ve gençlik çağında görülür.
- Bâdeli âşıklar daha çok şehir ve cemiyet hayatına uzak kalanlar arasında görülür.
Ben değilim Hak söyletir dilimi
Bâde içtim kimse bilmez hâlimi (Ruhsati, 19.yy)
- Gerçekte ise âşığın geleneğe uygun şekilde yetişmesi için bâde içmesi ya da doğuştan şiir söyleme kudretine sahip olması yeterli olmaz.
- Usta bir âşığın çırağı olarak yıllarca onun yanında bulunup tecrübelerinden yararlanabilmek çok daha önemlidir.
- Bu süre içinde çırak durumundaki âşık; usta malı şiirleri söylemeyi, hikaye anlatmayı, doğaçlama şiir söylemeyi, iyi saz çalmayı, atışma yapmayı, dinleyicinin gönlünü hoş tutmayı ve diğer incelikleri öğrenir.
- Çıraklık devrini tamamlayan âşığa ustası tarafından bir de mahlas verilerek ustalığı tescil edilmiş olur.
Yararlanılan Kaynak
- Aşık Edebiyatında Rüya Sonrası Âşık Olma, Mehmet Yardımcı
İlgili Sayfa
👉 Aşık Edebiyatı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretmemiz için yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.