Sabahattin Ali (1907 - 1948)

Sabahattin Ali

• Hikâye ve roman yazarı, şair. 
• 1907'de babasının görevi nedeniyle gittikleri Gümülcine'de doğdu. Çocukluk dönemi, savaş yıllarının güç koşulları içinde geçer. 
• 1927'de İstanbul Muallim Mektebinden mezun olur. Öğretmeni Ali Canip'in yüreklendirmesiyle şiir ve öyküler yazıp yayımlar. 
• Yozgat'ta bir yıl öğretmenlik yaptıktan sonra yurt dışı sınavını kazanarak Almanya'ya gider (1928). Almanya'da Batı edebiyatını tanır. Şiir ve öyküler yazmaya devam edip Almanca öğrenir.
• Dönüşte Aydın ve Konya'da Almanca öğretmenliği yapar. 
• Bir toplantıda okuduğu iddia edilen hiciv nedeniyle on ay kadar hapis yatar.
• 1934'te Milli Eğitim Bakanlığı Yayın Müdürlüğünde memur, Devlet Konservatuvarında dramaturg olarak çalışır.
• 4 Aralık 1945 günü "Tan Olayı" diye bilinen baskında Tan gazetesi ile Sabahattin Ali'nin kurucu ortağı olduğu Yeni Dünya gazetesi matbaaları bir grup üniversite öğrencisi tarafından kullanılamaz hale getirilir.
• Sabahattin Ali; Aziz Nesin ve Rıfat Ilgaz ile Markopaşa adıyla bir siyasi-mizah dergisi çıkarmıştır.
• 1948'de bir yazısı nedeniyle üç ay hapis yatar. Sürekli izlendiğini düşünen yazar, yurt dışına çıkmak ister ancak kendisine pasaport verilmez. 
• Bulgaristan'a kaçmaya karar veren yazar, sınırı geçemeden öldürülmüştür. Kimler tarafından ya da neden öldürüldüğü tam olarak aydınlatılmış değildir.

Markopaşa: 1946 yılında yayın hayatına başlayan Markopaşa, basın tarihimizin en yüksek tirajlı yayınlarından biridir. Tek partili yıllarda etkin bir muhalefet gösteren derginin yazarlarına karşı birçok dava açılmış, kimi sayılar toplatılmış hatta dergi sık sık kapatılmıştır. Dergi kapatılınca sırasıyla; Merhumpaşa, Malumpaşa, Yedi-Sekiz Hasan Paşa, Hür Marko Paşa, Bizim Paşa, Ali Baba adları altında yeniden çıkartılmıştır.

Sanat Anlayışı 

Şiir 

• Sabahattin Ali, birçok edebiyat adamı gibi sanat hayatına şiirle girer. 
• Bireysel temaları öne çıkaran şiir anlayışı zamanla toplumcu gerçekçi bir çizgiye ulaşmıştır. Şiirlerini hece ve aruz ölçüsüyle yazdı. 
• Toplumcu gerçekçi anlayışı sadece içerik olarak takip etmiştir.
• Sanatçının birçok şiiri bestelenmiştir. 
• Bestelenen şiirlerinden bazıları şöyledir: Aldırma Gönül, Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz, Geçmiyor Günler, Leylim Ley, Göklerde Kartal Gibiydim, Ben Sana Vurgunum, Çocuklar Gibi...

Roman ve Hikaye

• Olay hikâyesi olarak da bilinen Mauppasant tarzı hikâye anlayışını sürdürmüştür.
• Köy ve kasaba hikâyecisi olarak tanınmıştır.
• Köy hayatı ve köylüler, hapishane yaşamı ve mahkûmlar, işçilerin sorunları, kadın ve aşk; hikayelerinin başlıca konularıdır. 
• Köyü konu alan hikayelerinde okul, yol ve doktordan yoksun, ağa baskısı altında ezilen ve topraksız bırakılan köylünün dramı işlenir. Bu tür öykülerde tarla, su, eğlence, kadın gibi nedenlerle işlenen cinayetler de önemli yer tutar. 
• Sabahattin Ali; yalın, duru ama yoğun bir anlatımı seçmiştir. 
• Kahramanlarını ağız özelliklerine göre konuşturmayı tercih etmemiştir.
• Roman türünde üç eser veren yazarın romanları Kuyucaklı Yusuf, İçimizdeki Şeytan  ve Kürk Mantolu Madonna'dır.
• Romanlarında aşk, evlilik, sosyal yaşamla uyuşamama, iletişimsizlik, yalnızlık, toplumdan kaçış gibi bireysel temaların ön plana çıktığı görülür. 
• Yazar bu temaları sosyal adaletsizlik, bürokrasinin işlemeyişi ve her alanda görülen yozlaşmalar eşliğinde ele alır.

Eserleri 

• Roman: Kuyucaklı Yusuf, İçimizdeki Şeytan, Kürk Mantolu Madonna 
• Hikaye: Değirmen, Kağnı, Ses, Yeni Dünya, Sırça Köşk
• Tiyatro: Esirler
• Şiir: Dağlar ve Rüzgar, Kurbağaların Serenadı

Roman Konuları

Kuyucaklı Yusuf: İlk romanıdır. Roman, ailesi eşkıyalarca öldürülen Yusuf'un çevresinde gelişir. Kaymakam dokuz yaşındaki Yusuf'u evlat edinir. Kaymakam, karısı Şahinde'nin yüzünden kendisini içkiye ve kumara vermiştir. Yusuf, kaymakamın kızı Muazzez ile beraber büyür ve Şahinde Hanım'a rağmen bir süre sonra evlenirler. Kaymakam, Yusuf'u Edremit'e tahrirat katibi yapar. Yeni gelen kaymakam Yusuf'u görevden alır ve süvari tahsildarı yapar. Yusuf artık sürekli dışarıdadır. Bu arada Şahinde Hanım'ın evi kaymakam ve ileri gelenlerin çalgı çengi yeri olmuştur. Muazzez de iffetini yitirmek üzeredir. Bir akşam Yusuf eve gelir, evdeki herkesi öldürür. Karısını gömen Yusuf, atına atlayıp dağlara doğru gider.

İçimizdeki Şeytan: Otobiyografik özellikler de gösteren roman, İstanbul'da geçmektedir. Felsefe öğrencisi bir gencin (Ömer) kendini bulma sürecindeki bunalımları, yalnızlığı ve harekete geçme konusundaki kararsızlıkları bir aşk hikâyesi üzerinden anlatılır.

Kürk Mantolu Madonna: Kürk Mantolu Madonna, iki farklı anlatıcının bakış açısıyla kaleme alınmıştır. Romanda, kahraman anlatıcı (ismi verilmez) iş yerinde herkesin sıradan ve sıkıcı olarak gördüğü Raif Efendi’nin iç dünyasını Raif Efendi’ye ait bir hatıra defteri aracılığıyla keşfeder. Romanın bundan sonrasını ise Raif Efendi'nin hatıra defterine yazdıkları oluşturur.

İlgili Sayfa 

• Toplumcu Gerçekçi Roman ve Hikaye

• Kürk Mantolu Madonna Özet

Yararlanılan Kaynaklar

• Sabahattin Ali'nin Yaşamı ve Yapıtlarına Genel Bir Bakış, Bedri Aydoğan