Orhan Asena (1922 - 2001)

Orhan Asena

• Cumhuriyet Dönemi oyun yazarı.
• 7 Ocak 1922’de Diyarbakır’da doğdu.
• 1945'te İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesinden mezun oldu.
• Ankara Çocuk Hastanesinde stajını yaparak çocuk hastalıkları uzmanı oldu (1952-1954).
• 15 Şubat 2001'de öldü.

Sanat Anlayışı

• Edebiyata şiirle başlayan Asena, daha sonra öykü ve tiyatro türünde de yapıtlar verdi.
• Edebiyattaki ününü tiyatrolarıyla kazanmıştır.
• Oyunlarında tarihten ve mitolojiden yararlanmıştır.
• Kadının toplumdaki yerini ve yaşadığı sorunları da işleyen yazarın bu konudaki en önemli eseri Fadik Kız'dır.
• Eserlerinde kahramanlarını erdem ve zayıflıklarıyla bir bütün olarak ele almıştır.
• Tanınmasını sağlayan yapıtı, konusunu Gılgamış destanından alan "Gılgamış / Tanrılar ve İnsanlar" adlı oyunudur. 
• Kanuni Sultan Süleyman Dörtlemesi olarak geçen oyunları şunlardır: İlk Yıllar  (Roksolan), Hürrem Sultan, Ya Devlet Başa Ya Kuzgun Leşe, Sığıntı.

Oyunları

• Gılgamış / Tanrılar ve İnsanlar (1960 Türk Dil Kurumu Tiyatro Ödülü)
• İlk Yıllar / Roksolan
• Hürrem Sultan
• Ya Devlet Başa Kuzgun Leşe (Türkiye İş Bankası Tiyatro Büyük Ödülü)
• Sığıntı
• Simavnalı Şeyh Bedreddin 
• Atçalı Kel Mehmet (1971 TRT Başarı Ödülü)
• Tohum ve Toprak / Alemdar Mustafa Paşa
• Fadik Kız
• Ölü Kentin Nabzı (İsmet Küntay Tiyatro Ödülü)
• Ölümü Yaşamak (1983 Avni Dilligil Ödülü)
• Korku 
• Kocaoğlan 
• Yalan 
• Gecenin Sonu 
• Kapılar 
• Toroslardan Öteye
• Satrançtaki Şah 
• Öç 
• Yalnız Tanrının Eli Titremez 
• Sağırlar Söğüşmesi 
• Korkunç Oyun 
• Geçkin Kız 
• El Kapısı 
• İkili Yaşam 
• Adamın Biri 
• Sıfırın Ötesi 
• Kurtlar Kuşlar Uyanınca 
• 16 Mart 1920 
• Şili'de Av 
• Bir Başkan Ağıt 
• Ak Kartalın Oğlu 
• Seyisbaşı Konağı 
• Yıldız Yargılaması 
• Ankara 1920
• Ayla Öğretmen 
• Candan Can Koparmak
• Ana Baba Günleri 
• Cehennemde Bir Ay 
• Nazım Üçlemesi (Arayan Adam / İçerdeki Adam / Dünya Yurttaşı)

Diğer Oyunları

• Karagöz Oyunları: Karagöz Emekli, Büyük Curcuna, Hacivat Politikacı
• Çocuk Oyunları: Mustafa, Ali, Dede Torun
• Müzikaller: Bir Küçük Gece Müziği, Yunus Emre, Hünkar Bektaş Veli
• Otobiyografik Oyun: Bir Ömrün Akşamında
• Uyarlama: Dayım Evleniyor, Murtaza
• Opera: Van Gogh
• Monodram: Ana

Fadik Kız (Özet)

Köyde tek göz bir evde yaşayan Fadik, babası tarafından zengin bir adamla evlendirilmek istenince annesinin de teşvikiyle Ankara'ya kaçar. Gecekondu mahallesinde İpsiz Ali'nin tek göz evinde Fadime olmuştur. Hizmetçilik eder, kazancını İpsiz Ali'ye yedirir, gene de yaranamaz ona. Nüfus kağıdı yoktur, nikahsızdır. Kocası, komşu kızı tarafından ayartılınca Fadik evden atılır. Evli bir avukatın evine besleme olarak girer, adı Fatma olur. Avukat Fadik'ten hevesini alınca dört yüz lira verip kovar. Bir muhabbet tellalı kadının yanında şimdi de Fatoş olmuş, geneleve düşmüştür. Günün birinde İpsiz Ali, o eve çıkagelir. Fadik, kurtulduğunu düşünüp kendini tanıtınca namusuna düşkün (!) Ali, Fadik'i öldürür.

Tanrılar ve İnsanlar / Gılgamış (Özet)

Dört perdelik dram, konusunu Sümer destanı Gılgamış'tan alır. Zalim Kral En-Me-Kar, yurdunu harabeye çevirmiştir. Güçlü Gılgamış halkı kurtarmak için tanrılarla mücadeleye girişir. Tanrılara adanmış kutsal ağaçları kestirip ölülere mezar, dirilere ev yapar. Tanrılar ise Gılgamış'ı tuzağa düşürmek için güzellik tanrıçası İştar'ı gönderirler. Gılgamış, İştar'ı reddederek beşerî zaaflara sahip olmadığını gösterir. Tanrılar bu defa da orman adamı Engidu'yu yollar. Gılgamış yendiği Engidu ile dost olarak tanrılara karşı mücadelesinde onu da yanına çeker. Tanrılar bu sefer de Engidu'yu İştar'a öldürterek Gılgamış'ı çaresiz bırakmak isterler. Dostunu kaybeden Gılgamış yaşadıkları sonucunda ölümlü bir insan olduğunu kabul eder. Yenilemeyeceğini zanneden Gılgamış daha önce aşkını reddettiği İştar'ın aşkını kabul ederek onun öpücüğü ile ölür. Sonuç olarak eserde iktidar ile başkaldırı, ölümsüzlük ile ölümlü olmanın çaresizliği, güç tutkusu ve özgürlük gibi insanlığın bütününü kapsayan bir konu ele alınmıştır.

Çıkmış Soru

Cumhuriyet Dönemi oyun yazarlarındandır. Edebiyata şiirle başlamış, daha sonra öykü ve tiyatro türünde de yapıtlar vermiştir. Edebiyattaki ününü tiyatrolarıyla kazanmıştır. Tiyatro alanında tanınmasını sağlayan yapıtı, konusunu Babil efsanesi Gılgamış’tan alan Tanrılar ve İnsanlar piyesidir. Tiyatro yapıtları arasında Hürrem Sultan, Karacaoğlan, Atçalı Kel Mehmet ve Ölü Kentin Nabzı da sayılabilir.
Bu parçada tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir? (2007)
A) Recep Bilginer
B) Orhan Asena
C) Necati Cumalı
D) Refik Erduran
E) Haldun Taner

 İlgili Sayfalar  

• Cumhuriyet Dönemi Tiyatro Özetleri


• Turan Oflazoğlu

• Necati Cumalı

• Refik Erduran

Yararlanılan Kaynaklar

• Orhan Asena'nın Tarihsel Olmayan Piyeslerinde Kadın, Esra Şen
• Cumhuriyet Kuşağının Not Karnesi, Taha Toros Arşivi
• Orhan Asena'nın Tanrılar ve İnsanlar Tiyatrosunda İktidar ve Güç Tutkusu, Turan Güler