Nesimi (?-1404)

Nesimi

• 14. yüzyıl divan şairi, Hurufi şeyhi.
• Doğum yeri ve tarihi hakkındaki bilgiler çelişkilidir.
• Bütün kaynaklarda "Seyyid" ünvanıyla anılmaktadır.
• Şiirlerinden anlaşıldığı üzere iyi bir eğitim almıştır.
• Azerbaycan, İran, Irak ve Anadolu'da yayılan Hurufi tarikatine mensuptur.
• Hurufilik'in kurucusu Fazlullah-ı Hurufi'nin Timur tarafından idam edilmesi üzerine Azerbaycan’dan ayrılıp Anadolu’ya gelir. 
• Anadolu'da fikirlerini yayabilecek ortamı bulamayan Nesimi, Halep'e gider. Burada Hurufi şeyhi olarak çeşitli faaliyetlerde bulunur.
• Şeriate aykırı bulunan sözleri bahane edilerek Halep'te derisi yüzülerek öldürülmüştür. 
• Ölümü halk arasında büyük bir tepkiye neden olmuş, özellikle Doğu Anadolu ve Azerbaycan'da hakkında birçok menkıbe meydana gelmiştir. Nesimi'nin yüzülen derisini omzuna atarak Halep'in on iki kapısından birden çıkıp kayıplara karıştığı rivayeti bunlardan biridir.
• Özellikle Bektaşi tekkelerinde derin bir sevgi ve saygı ile yaşatılan Nesimi, Alevi geleneğindeki "Yedi Ulu Ozan"dan biridir.

Edebi Kişiliği

• Azeri Türk edebiyatının önde gelen şairlerindendir.
• İnandığı şeyleri büyük bir coşku ve heyecanla ifade eden şair, taşkın bir üsluba sahiptir. 
• En güzel şiirleri, ilahi aşkı konu ettiği lirik gazelleridir.
• Dönemine göre sade bir dile sahiptir. Sade Türkçe ile yazdığı şiirler, geniş kitleler tarafından sevilmesini sağlamıştır.
• Eserleri: Türkçe Divan, Farsça Divan, Mukaddimetü’l-Hakâyık

Hurufilik

14. asırda İran’da kurulan mistik ve felsefî akım. Hurufiler, kutsal metinlerdeki harf ve sözcüklerin sayısı, sırası ve diziliminin belirli şifreler barındırdığı iddiasındadır. 

Şiirlerinden... 

Tuyuğ

Bir acayip şâha düşdi gönlümüz
Bedr yüzli mâha düşdi gönlümüz
Tâ ki Fazlullâh'a düşdi gönlümüz
Uş hakîkî râha düşdi gönlümüz

Tuyuğ

Dalmışam şol bahre kim pâyânı yoh
Düşmişem şol rence kim hüsrânı yoh
Görmişem şol bedri kim noksânı yoh
Bulmışam şol genci kim virânı yoh

Gazel

Bir cefâkeş âşıkum ey yâr senden dönmezem
Hançer ile yüregümi yar senden dönmezem

Aşkunun yolında ey meh kâmetün teg doğruyum
Olurum Mansûr-veş berdâr senden dönmezem

Mushaf-ı hüsnün hakıyçün ey dil-ârâmum benüm
Ança kim bu tende cânum var senden dönmezem

Bülbül-i şeydâ idüm sayduna düşdüm ey nigâr
Yanarum Mecnûn kimi pür-nâr senden dönmezem

Rind-i rüsvâyî benüm başumdadur sevdâ-yı aşk
Nâm u nengi koymuşum bâ-âr senden dönmezem

Âşıkum aşkun yolında hasta gönlüm sırrını
Eylesen bin kez cefâ dil-dâr senden dönmezem

Günde bin kez ta'nesin nûş eylerüm nâ-keslerin
Çün Nesîmîyüm belî zinhâr senden dönmezem

İlgili Sayfa

• Divan Şiiri 13 ve 14.yy. Şairleri Özet

Yararlanılan Kaynaklar

• TDV İslam Ansiklopedisi, Nesimi Maddesi, A.Azmi Bilgin
• Klâsik Türk Şiirinde Bir Efsânevî Kahraman Olarak Seyyid Nesimi, İlyas Kayaokay