Divan Şiiri 13 ve 14.yy
 |
Mevlana |
Mevlana Celaleddin-i Rumî (1207 -1273)
- Düşünce adamı, mutasavvıf, şair.
- Adındaki "Mevlana" efendimiz anlamına gelmektedir. Ona Rumî denmesinin nedeni, hayatının o asırlarda diyar-ı Rum diye anılan Anadolu'da geçmiş olmasındandır.
- 1244'te Şems-i Tebrizî ile tanışması Mevlana için yeni bir başlangıç olur. Tebrizi sayesinde kitapların dışındaki sırların farkına varan Mevlana, ilahi aşkla şiirler söyleyip semâ etmeye başlayacaktır.
- Eserlerini Farsça kaleme almış, birkaç mısra dışında Türkçeyi kullanmamıştır.
- Mevlana; Yunus Emre, Nasrettin Hoca ve Hacı Bektaş-ı Veli ile çağdaştır.
- İnsan sevgisini, hoşgörüyü öne çıkaran bir anlayışla ele aldığı eserleriyle evrensel bir şairdir.
- Ölümü asıl sevgiliye kavuşma olarak görmüş bu nedenle öldüğü gün olan 17 Aralık Şeb-i Arus (düğün gecesi) olarak anılmaktadır.
- Mevlevi tarikatı o öldükten sonra onun öğretileri üzerine oğlu Sultan Veled tarafından kurulmuştur.
- Tüm Eserleri: Mesnevi, Divan-ı Kebir, Fihi Ma-Fih, Mecalis-i Seb’a, Mektubat
👉 Mevlana hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Sultan Veled (1226 - 1312)
- Mevlevi şeyhi, mutasavvıf şair.
- Mevlana'nın büyük oğludur.
- Mevlevi tarikatının kurucusudur.
- Eserlerini babası gibi Farsça yazdı. Eserlerinde sade ve akıcı bir Farsça kullanan Sultan Veled'in Divan'ında on dört Türkçe gazel vardır.
- Divandaki gazellerin çoğu Mevlânâ'nın gazellerine nazire olarak yazılmıştır.
- İbtidânâme, İntihânâme ve Rebâbnâme adıyla üç mesnevisi vardır.
- Mesnevileri arasında bir hâl tercümesi olan İbtidanâme öne çıkar.
- Eser, Velednâme olarak da bilinmektedir. Eser, Mevlânâ ve etrafındaki kişiler hakkında bilgi vermek için yazılmıştır.
- Eserleri: Divan, İbtidânâme (Velednâme), İntihânâme, Rebâbnâme, Maarif
👉 Sultan Veled hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Ahmet Fakîh (13.yy)
- Mutasavvıf şair.
- En önemli eseri Çarhname'dir.
- Dinî-ahlakî konularda halkı bilgilendirmek için yazılmış didaktik bir eserdir.
- 83 beyitlik eser, kaside nazım şekli ile yazılmıştır.
👉 Ahmet Fakih hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
- Uzun yıllar ilk divan şairi olarak kabul edildi. Ancak 14.yüzyılın ikinci yarısında hayatta olduğuna dair bulgular bu durumu tartışmalı hale getirmiştir.
- Türkçesi oldukça sade, işlek ve samimidir.
- Aşk ve tabiat şairi olarak kabul edilmektedir.
- Karamanoğlu Alâeddin Ali Bey, şaire bir Selçuklu Şehnâmesi (Selçuknâme) yazmasını emretmiş ancak şairin ömrü anılan eseri tamamlamaya yetmemiştir.
- Divanı, yakın zamanda Medine’de Arif Hikmet Bey Kütüphanesinde bir divan mecmuası içinde bulunmuştur. Ancak bu eser, mürettep (tertip edilmiş, düzenlenmiş) bir divan değildir.
Şeyyâd Hamza (? - ?)
- Anadolu sahası Türk edebiyatının ilk şairlerindendir.
- Şiirlerinin hemen hepsi dinî-tasavvufi içeriklidir.
- Hece ölçüsüyle yazdığı şiirler de vardır.
- Hz. Peygamber'e duyduğu sevgi, ölüm ve dönemin idarecilerine karşı takındığı eleştirel tutum şiirlerinde dikkat çeken temalardır.
- Şairin naat türünde beş kasidesi vardır.
- Yusuf ile Züleyha adlı mesnevi en ünlü eseridir.
- Eserleri: Yusuf ile Züleyha, Dasitan-ı Sultan Mahmut, Ahvâl-i Kıyâmet, Miraçname, Vefât-ı Hazret-i Muhammed aleyhi’s-selâm
👉 Şeyyad Hamza hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Ahmedî (1334? - 1413?)
- 14.yüzyıl divan şairi.
- Asıl adı Tâceddin İbrâhim'dir.
- Hayatı hakkında bilinenler sınırlıdır.
- 14.yüzyılın en önemli divan şairidir.
- Ahmedî divan tertip eden ilk şairimizdir.
- İskendernâme ve Cemşid u Hurşid olmak üzere iki mesnevisi vardır.
👉 Ahmedi hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Âşık Paşa (1272 - 1332)
- Mutasavvıf, divan şairi.
- Yaşadığı dönemde Türkçeye verdiği önemle öne çıkmıştır.
- Türkçenin Anadolu'da bir edebiyat dili olarak kabul edilmesinde en büyük pay onundur.
- Şiirlerinde hem hece hem de aruzu kullanmıştır.
- Sanat anlayışında Yunus Emre ve Mevlana etkisi görülür.
- En önemli eseri bir mesnevi olan Garipname'dir.
- Garipname, ahlak ve tasavvuf üzerine yazılmış bir nasihatnamedir.
- Yaklaşık 12000 beyitten meydana gelen didaktik bir eserdir.
- Eser açık ve sade bir Türkçe ile şekilde yazılmıştır.
👉 Aşık Paşa hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Kadı Burhaneddin (1345 - 1398)
- 14.yüzyıl devlet adamı, âlim, divan şairi.
- Tuyuğ şairi olarak tanınır.
- Daha çok beşeri aşkı anlatan şiirler kaleme aldı.
- Şiirlerini Azeri Türkçesine yakın bir dille yazdı.
- En önemli eseri Divan'ıdır. Tek nüshası Londra British Museum’da bulunan eserde 1268 gazel, 20 rubai ve 116 tuyuğ bulunmaktadır.
- Divanda atasözleri, deyimler, hikmetli sözler oldukça fazladır.
👉 Kadı Burhaneddin hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Nesimi (?-1404)
- Seyyid Nesimi olarak da bilinen Hurufi şeyhi.
- Azeri Türk edebiyatının önde gelen şairlerindendir.
- Şeriate aykırı bulunan sözleri bahane edilerek Halep'te derisi yüzülerek öldürülmüştür.
- Ölümü halk arasında büyük bir tepkiye neden olmuş, özellikle Doğu Anadolu ve Azerbaycan'da hakkında birçok menkıbe meydana gelmiştir.
- Nesimi, Alevi geleneğindeki "Yedi Ulu Ozan"dan biridir.
- İnandığı şeyleri büyük bir coşku ve heyecanla ifade eden şair, taşkın bir üsluba sahiptir.
- En güzel şiirleri, ilahi aşkı konu ettiği lirik gazelleridir.
- Dönemine göre sade bir dile sahiptir.
- Eserleri: Türkçe Divan, Farsça Divan, Mukaddimetü’l-Hakâyık
👉 Nesimi hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Gülşehri (? - ?)
- Mutasavvıf, divan şairi.
- Mahlas olarak yaşadığı yer olan Kırşehir'in eski adını seçmiştir.
- Hayatı hakkında bilinenler sınırlıdır.
- 13. yüzyılın ikinci yarısı ile 14. yüzyılın ilk yarısında yaşamıştır.
- Geniş bir tasavvuf kültürüne sahip olan Gülşehri'de Mevlana etkisi açıktır.
- Devrindeki birçok şairin aksine Türkçeyi edebî eser vermek için yeterli görmüştür.
- Eserleri daha çok didaktik özellik gösterir.
- Dili devrine göre oldukça sade ve açıktır.
- En önemli eseri Mantıku't-tayr adlı alegorik mesnevidir.
- Eserleri: Felekname, Mantıku't-tayr
👉 Gülşehri hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Hoca Mesut (?-?)
- 14. yüzyıl divan şairi.
- En önemli eseri Süheyl ü Nevbahar adlı mesnevidir.
- Eser, Farsçadan Türkçeye serbest tercümedir.
- Eser, Türk edebiyatında beşerî aşkı konu alan ilk mesnevi olması bakımından önemlidir. Eserde Yemen padişahının oğlu Süheyl ile Çin hükümdarının kızı Nevbahar arasındaki aşk macerası anlatılır.
- Devrine göre oldukça sade bir Türkçeyle yazılmıştır.
- Dinî, ahlâkî nasihatlerin de yer aldığı eser, didaktik özellik gösterir.
- Eserleri: Süheyl ü Nevbahar, Ferhengnâme-i Sadi
👉 Hoca Mesut hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
İlgili Sayfalar
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretmemiz için yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.