Divan Şiiri 13 ve 14.yy

Mevlana
Mevlana Celaleddin-i Rumî (1207 -1273)
  • Düşünce adamı, mutasavvıf, şair.
  • Adındaki "Mevlana" efendimiz anlamına gelmektedir. Ona Rumî denmesinin nedeni, hayatının o asırlarda diyar-ı Rum diye anılan Anadolu'da geçmiş olmasındandır.
  • 1244'te Şems-i Tebrizî ile tanışması Mevlana için yeni bir başlangıç olur. Tebrizi sayesinde kitapların dışındaki sırların farkına varan Mevlana, ilahi aşkla şiirler söyleyip semâ etmeye başlayacaktır. 
  • Eserlerini Farsça kaleme almış, birkaç mısra dışında Türkçeyi kullanmamıştır.
  • Mevlana; Yunus EmreNasrettin Hoca ve Hacı Bektaş-ı Veli ile çağdaştır.
  • İnsan sevgisini, hoşgörüyü öne çıkaran bir anlayışla ele aldığı eserleriyle evrensel bir şairdir.
  • Ölümü asıl sevgiliye kavuşma olarak görmüş bu nedenle öldüğü gün olan 17 Aralık  Şeb-i Arus (düğün gecesi) olarak anılmaktadır.
  • Mevlevi tarikatı o öldükten sonra onun öğretileri üzerine oğlu Sultan Veled tarafından kurulmuştur.
  • Tüm Eserleri: Mesnevi, Divan-ı Kebir, Fihi Ma-Fih, Mecalis-i Seb’a, Mektubat
👉 Mevlana hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Sultan Veled (1226 - 1312) 
  • Mevlevi şeyhi, mutasavvıf şair.
  • Mevlana'nın büyük oğludur. 
  • Mevlevi tarikatının kurucusudur.
  • Eserlerini babası gibi Farsça yazdı. Eserlerinde sade ve akıcı bir Farsça kullanan Sultan Veled'in Divan'ında on dört Türkçe gazel vardır.
  • Divandaki gazellerin çoğu Mevlânâ'nın gazellerine nazire olarak yazılmıştır. 
  • İbtidânâme, İntihânâme ve Rebâbnâme adıyla üç mesnevisi vardır. 
  • Mesnevileri arasında bir hâl tercümesi olan İbtidanâme öne çıkar. 
  • Eser, Velednâme olarak da bilinmektedir. Eser, Mevlânâ ve etrafındaki kişiler hakkında bilgi vermek için yazılmıştır.
  • Eserleri: Divan, İbtidânâme (Velednâme), İntihânâme, Rebâbnâme, Maarif
👉 Sultan Veled hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Ahmet Fakîh (13.yy) 
  • Mutasavvıf şair.
  • En önemli eseri Çarhname'dir.
  • Dinî-ahlakî konularda halkı bilgilendirmek için yazılmış didaktik bir eserdir.
  • 83 beyitlik eser, kaside nazım şekli ile yazılmıştır.
👉 Ahmet Fakih hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız. 
Hoca Dehhani (14.yy)
  • Uzun yıllar ilk divan şairi olarak kabul edildi. Ancak 14.yüzyılın ikinci yarısında hayatta olduğuna dair bulgular bu durumu tartışmalı hale getirmiştir. 
  • Türkçesi oldukça sade, işlek ve samimidir.
  • Aşk ve tabiat şairi olarak kabul edilmektedir.
  • Karamanoğlu Alâeddin Ali Bey, şaire bir Selçuklu Şehnâmesi (Selçuknâme) yazmasını emretmiş ancak şairin ömrü anılan eseri tamamlamaya yetmemiştir. 
  • Divanı, yakın zamanda Medine’de Arif Hikmet Bey Kütüphanesinde bir divan mecmuası içinde bulunmuştur. Ancak bu eser, mürettep (tertip edilmiş, düzenlenmiş) bir divan  değildir.
Şeyyâd Hamza (? - ?)
  • Anadolu sahası Türk edebiyatının ilk şairlerindendir.
  • Şiirlerinin hemen hepsi dinî-tasavvufi içeriklidir.
  • Hece ölçüsüyle yazdığı şiirler de vardır.
  • Hz. Peygamber'e duyduğu sevgi, ölüm ve dönemin idarecilerine karşı takındığı eleştirel tutum şiirlerinde dikkat çeken temalardır.
  • Şairin naat türünde beş kasidesi vardır.
  • Yusuf ile Züleyha adlı mesnevi en ünlü eseridir.
  • Eserleri: Yusuf ile Züleyha, Dasitan-ı Sultan Mahmut, Ahvâl-i Kıyâmet, Miraçname, Vefât-ı Hazret-i Muhammed aleyhi’s-selâm
👉 Şeyyad Hamza hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Ahmedî (1334? - 1413?)
  • 14.yüzyıl divan şairi.
  • Asıl adı Tâceddin İbrâhim'dir.
  • Hayatı hakkında bilinenler sınırlıdır. 
  • 14.yüzyılın en önemli divan şairidir.
  • Ahmedî divan tertip eden ilk şairimizdir.
  • İskendernâme ve Cemşid u Hurşid olmak üzere iki mesnevisi vardır.
👉 Ahmedi hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Âşık Paşa (1272 - 1332)
  • Mutasavvıf, divan şairi.
  • Yaşadığı dönemde Türkçeye verdiği önemle öne çıkmıştır. 
  • Türkçenin Anadolu'da bir edebiyat dili olarak kabul edilmesinde en büyük pay onundur.
  • Şiirlerinde hem hece hem de aruzu kullanmıştır.
  • Sanat anlayışında Yunus Emre ve Mevlana etkisi görülür.
  • En önemli eseri bir mesnevi olan Garipname'dir.
  • Garipname, ahlak ve tasavvuf üzerine yazılmış bir nasihatnamedir.
  • Yaklaşık 12000 beyitten meydana gelen didaktik bir eserdir.
  • Eser açık ve sade bir Türkçe ile şekilde yazılmıştır.  
👉 Aşık Paşa hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Kadı Burhaneddin (1345 - 1398) 
  • 14.yüzyıl devlet adamı, âlim, divan şairi.
  • Tuyuğ şairi olarak tanınır.
  • Daha çok beşeri aşkı anlatan şiirler kaleme aldı.
  • Şiirlerini Azeri Türkçesine yakın bir dille yazdı.
  • En önemli eseri Divan'ıdır. Tek nüshası Londra British Museum’da bulunan eserde  1268 gazel, 20 rubai ve 116 tuyuğ bulunmaktadır.
  • Divanda atasözleri, deyimler, hikmetli sözler oldukça fazladır.
👉 Kadı Burhaneddin hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Nesimi (?-1404) 
  • Seyyid Nesimi olarak da bilinen Hurufi şeyhi.
  • Azeri Türk edebiyatının önde gelen şairlerindendir.
  • Şeriate aykırı bulunan sözleri bahane edilerek Halep'te derisi yüzülerek öldürülmüştür. 
  • Ölümü halk arasında büyük bir tepkiye neden olmuş, özellikle Doğu Anadolu ve Azerbaycan'da hakkında birçok menkıbe meydana gelmiştir. 
  • Nesimi, Alevi geleneğindeki "Yedi Ulu Ozan"dan biridir.
  • İnandığı şeyleri büyük bir coşku ve heyecanla ifade eden şair, taşkın bir üsluba sahiptir. 
  • En güzel şiirleri, ilahi aşkı konu ettiği lirik gazelleridir.
  • Dönemine göre sade bir dile sahiptir. 
  • Eserleri: Türkçe Divan, Farsça Divan, Mukaddimetü’l-Hakâyık
👉 Nesimi hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Gülşehri (? - ?) 
  • Mutasavvıf, divan şairi.
  • Mahlas olarak yaşadığı yer olan Kırşehir'in eski adını seçmiştir.
  • Hayatı hakkında bilinenler sınırlıdır.
  • 13. yüzyılın ikinci yarısı ile 14. yüzyılın ilk yarısında yaşamıştır.
  • Geniş bir tasavvuf kültürüne sahip olan Gülşehri'de Mevlana etkisi açıktır.
  • Devrindeki birçok şairin aksine Türkçeyi edebî eser vermek için yeterli görmüştür. 
  • Eserleri daha çok didaktik özellik gösterir. 
  • Dili devrine göre oldukça sade ve açıktır.
  • En önemli eseri Mantıku't-tayr adlı alegorik mesnevidir.
  • Eserleri: Felekname, Mantıku't-tayr
👉 Gülşehri hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Hoca Mesut (?-?)
  • 14. yüzyıl divan şairi.
  • En önemli eseri Süheyl ü Nevbahar adlı mesnevidir.
  • Eser, Farsçadan Türkçeye serbest tercümedir.
  • Eser, Türk edebiyatında beşerî aşkı konu alan ilk mesnevi olması bakımından önemlidir. Eserde Yemen padişahının oğlu Süheyl ile Çin hükümdarının kızı Nevbahar arasındaki aşk macerası anlatılır. 
  • Devrine göre oldukça sade bir Türkçeyle yazılmıştır.
  • Dinî, ahlâkî nasihatlerin de yer aldığı eser, didaktik özellik gösterir. 
  • Eserleri: Süheyl ü Nevbahar, Ferhengnâme-i Sadi
👉 Hoca Mesut hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
İlgili Sayfalar

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretmemiz için yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.