Hasan İzzettin Dinamo (1909-1989)

Hasan İzzettin Dinamo

• Şair, yazar.
• 1909'da Akçaabat'ın Ahanda köyünde doğdu.
• Sarıkamış'ta şehit düşen Ahmet Çavuş'un oğludur.
• Anne ve babasını küçük yaşta kaybeden şair yetimhanelerde büyüdü.
• 1931'de Sivas Öğretmen Okulundan mezun oldu.
• Aynı yıl iki arkadaşıyla "Adsız Kitap" adıyla ortak bir kitap yayımladı.
• İki yıl kadar ilkokul öğretmenliği yaptı. Sonrasında Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Resim-İş Bölümüne girdi ancak öğrenimini tamamlayamadı. Siyasi bildiri dağıttığı için tutuklanarak dört yıl hapse mahkum oldu (1935-1939).
• Cezaevinden çıktıktan sonra İstanbul'a yerleşerek yazı hayatına başladı. Şiirleri nedeniyle kovuşturmaya uğradı. Sıkıyönetim mahkemesine çıkarıldı (1942), yedek subaylık hakkını kazanmasına rağmen askerliğini er olarak yaptı. Öldürülme endişesiyle kaçtığı için askerliği yedi yılda tamamlayabildi (1942- 49).
• İstanbul'a döndükten sonra çevirmenlik, fotoğrafçılık, derleme çalışmaları yaptı, özel dersler verdi. 6-7 Eylül olaylarında (1955) ve 12 Mart (1971) askeri müdahale döneminde bir süre tutuklu kaldı. 
• "Kutsal Barış" romanıyla 1977'de Orhan Kemal Roman Ödülü'nü kazandı.
• 20 Haziran 1989'da öldü.

Sanat Anlayışı

• Toplumcu gerçekçi edebiyatın önemli şair ve romancılarından biridir.
• Önceleri Faruk Nafiz’in etkisi altında bireyseli öne çıkaran şiirler yazdı.
• Nazım Hikmet’in şiiriyle tanıştıktan sonra toplumcu şiire geçti.
• Şiirlerinde faşizm ve emperyalizm karşıtlığı, yoksulluk, özgürlük, savaş öne çıkan konulardır.
• Şiirlerini sanat kaygısı gütmeden sade bir dille yazdı. 
• Şiirlerinde halk şiirinin söyleyiş olanaklarından faydalandı.
• "Kutsal İsyan" adlı sekiz ciltlik belgesel romanında, Millî Mücadele'yi öncesinden başlayarak kronolojik olarak ele aldı.
• Yedi ciltlik "Kutsal Barış" adlı romanında ise Kurtuluş Savaşı'nın kazanılmasından Atatürk'ün ölümüne dek geçen süreyi belge ve tanıklarla aktarır.
• Diğer romanları; daha çok çocukluğuna, ailesine ve hayatına dair ipuçları veren otobiyografik bir eserlerdir.

Eserleri

• Şiir Kitapları: Adsız Kitap (ortak), Deniz Feneri, Karacaahmet Senfonisi, Özgürlük Türküsü, Sürgün Şiirleri, Gecekondumdan Şiirler, Mapusanemden Şiirler, Kavga Şiirleri, Çoban Şiirleri, Nazım'dan Meltemler, Tuyuğlar
• Roman: Kutsal İsyan, Ateş Yılları, Savaş ve Açlar, Kutsal Barış, Öksüz Musa, Musa'nın Mapushanesi, Koyun Baba, Türk Kelebeği, Anadolu'da Bir Yunan Askeri, Adalet Sıtması, Sübyan Koğuşu
• Öykü: Savaşta Çocuklar, Köyün Çocuğu
• Anı: 6-7 Eylül Kasırgası, II. Dünya Savaşı'ndan Edebiyat Anıları, TKP Aydınlar ve Anılar
• Çocuk Kitabı: Kenti Yiyen Çocuk

Şiirlerinden...

Yirmi Birinci Yüzyılın İnsanlarına Şiirler I

Bir Eyüp sabrıyla bekledim
Sabahı olmayan gecelerde.
Gül dalları yerine demir çubuklar vardı
Münzevi münzevi pencerelerde.

Dört uzun yıl boyunca
Dışarda koskoca bir doğa
Baştan çıkaran kokularıyla
                       doldurdu yolları.
Her bahar göğün kapılarında
Şarkılar okudu tarla kuşları.

Apak bulutlar geçti habersiz
Aşıklığımdan, şairliğimden,
Bahar yağmurları bensiz yağdı
Ebemkuşağı açtı bensiz.

Bir Eyüp sabrıyla bekledim
Gübreliğinde günlerimin,
İnsanlar olmadı farkında
En küçük hünerimin.
Ne de bir kimsenin oldu haberi
                varlığımla yokluğumdan.
Yalnız, bir bahar sabahına benzeyen çocukluğumdan
Ebemkuşakları gelirdi
                eğlendirmek için beni,
İçinde çırılçıplak çimdiğim dereler
Söylerken kulağımın dibinde ninni
Bir bahar sabahı gibi güzel çocukluğumun
Kırık beşiğine başımı koyar
Uyanmadan günlerce uyurdum.
Umudumu, dudaklarında büyük türküler
Ellerinde gelincik desteleri
                 karşımda bulurdum.
Öğrenme
                 istemem
                                     bir Eyüp sabrı nedir
Torunlarımın torunu.
Say ki dedelerin bir masal yaşadı
Say ki acılar masaldı,
Öttür ölümsüzlüğe doğru borunu!

İnsanın Kahpesi

İnsanoğlunun kahpesi,
Ne arslana ne kaplana benzer.
İnsanoğlunun kahpesi,
İlk bakışta sana bana benzer. 

İnsanoğlunun kahpesi,
Arslandan, kaplandan yırtıcı.
İnsanoğlunun kahpesi,
Her yanda haklı, her işte haklı,
Hem de gürültücü, patırtıcı. 

Onca sıfırdır
Doğanın her güzel yarattığı,
Ya da sanatçının her güzel dediği,
Dana beynini beğenmez
İnsan beynidir yediği. 

Sabrımızı yer kıtır kıtır
                          çerez yerine.
Cellattan bile daha kaygusuzdur
Namuslu insanın üzüntülerine...

İlgili Sayfa

• Toplumcu Şiir Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şairler

Yararlanılan Kaynaklar

• Hasan İzzettin Dinamo'nun Sürgün Şiirleri'nde Yalnızlık, Ayşe Ertuş
• Şairler ve Yazarlar Sözlüğü, Şükran Kurdakul
• Büyük Türk Şiiri Antolojisi, Ataol Behramoğlu