Cezmi Özet

Namık Kemal
  • Namık Kemal'in tarihî romanı.
  • Eser, edebiyatımızın ilk tarihî romanlarından biridir.
  • Yazar, iki cilt olarak tasarladığı eserin sadece ilk cildini tamamlayabilmiştir.
  • Namık Kemal romanı, Midilli'de bulunduğu yıllarda yazmıştır (1880).
  • Diğer eserlerinde olduğu gibi bu eserde de romantizm etkileri görülür.
  • Romanda konu olarak 16. yüzyıldaki Osmanlı-İran Savaşları sırasında Safevi sarayında yaşananlar ele alınmıştır.
  • Eser, "Celaleddin Harzemşah" oyununda olduğu gibi, "İslam Birliği" düşüncesi ile kaleme alınmıştır. Osmanlı Devleti'nin kurtuluşunu o yıllarda İslam birliğinde gören Namık Kemal için en önemli engel İran’daki Şii iktidardır. 
  • Romanda Sünnilikleri belirgin olan Cezmi ve Adil Giray ile gizli bir Sünni olan Şah kızı Perihan’ın olabildiğince yüceltildiği görülür.
Özet
Cezmi, İstanbul'da bir sipahidir. Hem şair yaradılışlı hem de yiğit bir askerdir. Olaylar, II. Selim (1566-1574) dönemine rastlamaktadır. Bu devirde Osmanlıda baş göstermeye başlayan yönetim krizinin benzeri, Kırım ve Safevi devletlerinde de görülmektedir. Cezmi, Osmanlı-İran Savaşı'na katılarak Özdemiroğlu Osman Paşa'nın dikkatini çekip takdirini kazanır. Cezmi, İstanbul'dan gelen emirle İran seferine katılan Kırım ordusunun başındaki Kalgay (Veliaht) Adil Giray ile savaş meydanında tanışır. Adil Giray, savaş sırasında esir düşer. Adil Giray'ın esir düşmesi ile romanın odak noktası Cezmi'den Adil Giray'a geçer. Romanın bundan sonraki kısmı İran sarayında geçecektir.
Romanı anlatı zamanı Şah Tahmasb'ın ölümünden hemen sonraki yıllara denk gelir. Tahmasb'ın erkek çocukları yetersizdir ancak kızı Perihan ve gelini Şehriyar oldukça güçlü iki siyasi figürdür. Tahmasb sonrası yaşanan iktidar savaşlarının önemli tarafları olan bu iki kadın, romandaki aşk macerasında da karşı karşıya geleceklerdir. Sünni olan Perihan hem güzel hem de eli kılıç tutan bir kadındır. Perihan'ın desteği ile tahta çıkan II. İsmail, hayal kırıklığı olmuş kısa süre sonra da tahta, kör ve hastalıklı olan Mehmet Hüdabende geçmiştir. İktidar Hüdabende'nin eşi Şehriyar ile Perihan tarafından paylaşılmaktadır. Şehriyar görür görmez Adil Giray'dan etkilenir ve onu elde etmek ister. Kısa süre sonra Perihan da Adil Giray'dan etkilenir. Ancak Şehriyar'ın aksine Perihan duygularına karşılık bulur. Bu aşk üçgeninde yazar tarafından idealleştirilen kadın Perihan'dır. Şehriyar, Adil Giray'ı zindan yerine sarayda bir odaya yerleştirir. Kocasına da Adil Giray'ın kendi taraflarına çekip Kırım Hanlığını Osmanlıya karşı kullanabileceklerinden bahseder. Şehriyar, aşkına karşılık bulmayıp Perihan ile Adil Giray'ın yakınlaştığını gördükçe kahrolacaktır. Perihan ile Adil Giray aşkının siyasi bir boyutu da vardır. Perihan, Âdil Giray'ın İran'a hükümdar olmasını ister. Bu sayede iktidar Sünnilerin eline geçecek ve Osmanlılarla sürekli bir barış sağlanacaktır. Adil Giray, Perihan'ın yardımıyla Cezmi'ye haber gönderip yardımını ister. Cezmi'nin gizlice saraya gelmesi ile üç kahraman ilk kez bir araya gelmiş olur.
Şehriyâr ile Vezir Mirza Süleyman durumdan haberdar olunca Âdil Giray’la Perihan’ı öldürmek üzere karşı bir plan yaparlar. Çatışma sırasında Şehriyâr öldürülür, Âdil Giray’la Perihan da savaşarak ölür. Bu sırada yaralanan Cezmi, Âdil Giray’la Perihan’ı aynı mezara gömerek ülkesine döner. 
İlgili Sayfa
Yararlanılan Kaynaklar
  • İstinat Duvarı Olarak Cezmi: "Tarihe Müstenit Hikaye", Fatih Altuğ
  • TDV İslam Ansiklopedisi Cezmi Maddesi, Abdullah Uçman

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretebilmemiz için hem "Takip Et" butonuna tıklayarak hem de yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.