Bir Akşamdı

Peyami Safa

Peyami Safa'nın romanı.
Eser, anne-babasıyla İzmit'te yaşayan Meliha'nın, bir zabit ile İstanbul'a kaçması ve sonrasında yaşadığı ahlaki düşüşün romanıdır.

Özet

İstanbul'da doğan Meliha, gençliğinin ilk yıllarını da burada yaşamış; daha sonra ailesi ile İzmit'e yerleşmiştir. Hep başka türlü bir hayat yaşamak isteyen genç kadın, böyle bir hayat için İzmit'i yetersiz ve sıkıcı bulur. Öte yandan babası ağır hastadır. Annesi ise ahlak olarak düşük ve sorumsuz bir kadındır. Genç Meliha, annesinin tavırlarından rahatsızdır. Üstelik İzmit'e taşınmalarının nedeni annesi hakkında çıkan çirkin dedikodulardır. Babası, annesini birçok kez boşamak istemiş ancak her defasında affetmiştir.
Anne ahlaki olarak o kadar düşüktür ki uzaktan akrabaları olan Zabit Kamil'le yakınlaşmaktan bile çekinmez. Genç ve yakışıklı bir subay olan Kâmil'in de aile kavramına yaklaşımı uç noktalardır. Genç adam, cepheden İstanbul'a dönerken uğradığı akraba evinde bu düşük kadının flörtüne karşılık vermekte sakınca görmez. Sonrasında da evlenme vaadiyle kandırdığı Meliha'yı İstanbul'a götürmeye ikna eder. Kızının İstanbul'a kaçması üzerine kötüleşen baba ise kısa bir süre sonra ölecektir. Kamil, Meliha'nın babasının ölmesine üzerine onunla evlenmek zorunda kalır.

Kocasıyla Şişli'de bir apartman dairesine yerleşen Meliha, ilk zamanlar yeni hayatını çok sever. Evlenmenin verdiği mutlulukla henüz çevresinde olup bitenleri fark edemez. Oysa Kamil onun aradığı erkek değildir. O, hayatın bütün çirkefliklerine bulaşmış çapkın bir erkektir. 

Kamil'in Meliha dışında Fransa'da tanışıp İstanbul'da evlendiği başka bir karısı daha vardır. Kamil, tıpkı Meliha da olduğu gibi Bert'i de İstanbul'a gelmesi için ikna ederek onunla evlenmiştir. Birinci Dünya Savaşı'ndan önce tanışıp evlendiği bu kadından bir de oğlu vardır. Bert'e olan ilgisini kaybeden Kamil, savaş sırasında Fransa'da olan karısına telgraf çekerek İstanbul'a dönmemesini istemiş ancak telgraf kadına ulaşmamıştır. Kadın, bir süre sonra oğluyla İstanbul'a döner. Birbirlerinden habersiz iki kadın bu durum karşısında şok geçirir.  

Kamil, kısa sürede iki kadını da ayrı evlerde yaşamaya ikna eder. Buna rağmen serbest hayatına ve çapkınlıklarına da devam eder.  

Kamil'in elinde kendini bir oyuncak gibi hisseden Meliha ise ruhsal bir değişim yaşamaktadır. Kocası tarafından sürekli aldatılıyor olması onda da bir ahlaki çöküşün başlangıcı olur. Kocasından intikam almak için başka erkeklerle birlikte olmaya başlar. Bu arada Kamil, Kurtuluş Savaşı'nın başlaması üzerine cepheye gitmiştir. Artık Meliha için aşk, sadakat, namus ve aile kavramları ölmüştür. Hatta kendisine aşık ettiği bir erkeğin ölümüne neden olacaktır. Kamil ise bir süre sonra cephede ölür. Romanın sonunda Meliha, her açıdan çökmüş bir insan olarak annesiyle İzmit'e dönecektir.

İlgili Sayfalar

👉 Peyami Safa

👉 Cumhuriyet Dönemi Roman Özetleri

Yararlanılan Kaynaklar

Peyami Safa'nın Bir Akşamdı Romanında Ahlaki Açıdan Aile, Can Şen
Peyami Safa'nın Edebi Romanlarında Batılılaşma Problemi ve Dinî Hayatın İzleri, Mustafa Özbalcı