 |
| Peyami Safa |
- Cumhuriyet dönemi yazarı, düşünce insanı, gazeteci.
- Roman, hikaye, tiyatro, fıkra ve makale gibi edebiyatın birçok türünde eser vermiştir.
- Türk edebiyatında psikolojik roman tarzının önemli temsilcilerinden biridir.
- Şair İsmail Safa'nın oğludur. II. Abdülhamit tarafından Sivas'a sürgün edilen İsmail Safa, 1901’de Sivas’ta ölmüştür.
- İki yaşında yetim kalan Peyami Safa, düzenli bir öğrenim göremez. Annesi Server Bedia Hanım, kocasının ölümünden sonra İstanbul'a taşınır.
- Büyük maddi sıkıntılar içinde yaşamaya çalışan aile, Peyami Safa'nın 9 yaşındayken yakalandığı kemik hastalığı ile sarsılır. 17 yaşına kadar hastane koridorlarında zor bir hayat geçiren yazar, yaşadıklarını "Dokuzuncu Hariciye Koğuşu" adlı eserinde romanlaştıracaktır.
- Yaşadığı sıkıntılara rağmen kendisini yetiştiren yazar, 1914–1918 yılları arasında öğretmenlik yapar.
- Peyami Safa, Fransızcayı da gramerini yazabilecek kadar iyi öğrenmiştir.
- 1918’de Yirminci Asır’da başlayan gazetecilik hayatı Son Telgraf, Tasvir-i Efkâr, Akşam, Cumhuriyet, Tasvir, Tan, Ulus, Zafer, Milliyet ve Son Havadis gibi dönemin önde gelen gazetelerinde ölümüne kadar sürer.
- Hafta, Kültür Haftası ve Türk Düşüncesi adlı dergilerin yönetici ya da yazar kadrosunda yer almıştır.
- 1930'lu yıllardan başlayarak yazılarıyla döneminin güncel siyasi tartışmalarının içinde yer almıştır.
- Peyami Safa, 1930’lu yıllardan 1950’li yıllara doğru, Türk devrimlerini savunan modernleşmeci bir söylemden uzaklaşarak gelenek ve din vurgusu ağır basan bir söyleme ulaşmıştır.
- Doğu ile Batı'nın ideal yönlerini bir araya getirecek bir sentez arayışındadır.
- Peyami Safa, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu'nun 1930'daki ilk baskısını Nazım Hikmet'e ithaf eder. Ancak daha sonra Nâzım ile gazete yazılarına yansıyan uzun ve sert bir polemiğe girecektir.
- Peyami Safa; Nâzım Hikmet dışında Nurullah Ataç, Muhsin Ertuğrul, Necip Fazıl Kısakürek ve Aziz Nesin ile girdiği kalem kavgalarıyla da meşhurdur.
- Yaşamını yazarak kazanmak zorunda olan Peyami Safa, sırf bu amaçla Cingöz Recai gibi polisiye öyküler ve piyasa romanı diyebileceğimiz aşk romanları da yazmıştır.
- Yazar, sanat endişesi taşımayan ve kısa sürede yazılan bu eserlerde Server Bedi takma adını kullanmıştır.
- Eşi Nebahat Safa'dan olan tek oğlu Merve Safa, askerlik yaptığı Erzincan'da ölür. Bu beklenmedik ölüm yazar için büyük bir darbe olur.
- Peyami Safa, oğlunun ölümünden üç ay sonra 15 Haziran 1961'de beyin kanaması sonucunda hayatını kaybeder.
- Öldüğü zaman Son Havadis gazetesi başyazarıdır.
Sanat Anlayışı
- Türk edebiyatında psikolojik roman türünün önemli temsilcilerinden biridir.
- Üsluptaki gücü ve zengin düşünce dünyası ile Türk edebiyatının önemli yazarlarından biridir.
- Dar ve kapalı mekanlarda az sayıda kahraman ve basit olay örgüsü ile kurduğu başarılı psikolojik romanlarıyla tanınmıştır.
- Eserlerinde genel olarak Doğu-Batı çatışması ve Türkiye'nin modernleşme sürecinde yaşadığı sorunları ele almıştır.
- Birçok romanındaki ana kurgu, iki zıt değer dünyası (Doğu - Batı) içindeki kişilerin çekişmesidir. Roman bir noktadan sonra, yazarın sözcülüğünü yapan bir kahramanın yol göstermesi şeklinde ilerler.
- Peyami Safa'ya göre Doğu, maneviyat üzerine inşa edilmiş ve kadercidir. Batı ise madde üzerinde yükselmiş ve akıl ile hareket eder. Yazara göre önemli olan birbirlerine zıt bu iki dünya felsefesinden bir senteze ulaşabilmektir.
- 1949’dan sonra, yazarın eserlerinde yer alan Doğu-Batı sorunu, yerini ruh-beden çatışmasına ve mistisizme bırakır. Bu dönüşümün izleri olgunluk dönemi eserleri kabul edilen Matmazel Noraliya'nın Koltuğu ve Yalnızız adlı eserlerinde görülür.
Roman Konuları
Sözde Kızlar
Edebiyata Yeni Asır'da yazdığı hikâyelerle adım atan yazarın ilk romanı Sözde Kızlar'dır. Roman, Anadolu'nun işgal altında olduğu bunalımlı günlerde İstanbul'da geçmektedir. Yunan saldırıları sırasında kaybolan babasını aramak amacıyla İstanbul'a gelen Mebrure, ahlak bunalımına sürüklenen bir ailenin yanında bir süre yaşamak zorunda kalır. Milli Mücadele devam ederken İstanbul'da Avrupai bir yaşam süren bu ailenin fertleri, Mebrure ile tam bir tezat oluşturacaktır.
Dokuzuncu Hariciye Koğuşu
Edebiyatımızın en başarılı psikolojik romanlarından biri olarak kabul edilen Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, yazarın en çok bilinen eseridir. Dizinden rahatsız 15 yaşındaki bir gencin hastanede ve özel hayatında yaşadıklarını kahramanın gözünden anlatan roman, Peyami Safa'nın hayatıyla gösterdiği benzerliklerden dolayı otobiyografik roman özelliği gösterir.
Fatih - Harbiye
Peyami Safa'nın Doğu-Batı meselesi üzerinde en fazla durduğu romanlarından biri de Fatih - Harbiye romanıdır. Romanda geleneklerine bağlı Fatih semti ile Batılı hayatın simgesi olan Beyoğlu arasında bocalayan Neriman'ın ikilemleri işlenir. Eserde Doğu ile Batı; inanç, müzik, toplumsal değerler, yaşam tarzı gibi birçok bakımından karşılaştırılır. Neriman, Avrupai yaşamı temsil eden Macit ile Doğuyu temsil eden sözlüsü Şinasi arasında kalmıştır.
Matmazel Noraliya'nın Koltuğu
Peyami Safa'nın romanları arasında mistisizme en fazla yer verdiği romandır.
İki bölümden meydana gelen romanda maddeci ve hedonist (hazcı) olmakla birlikte, varlığına bir anlam veremeyen, gayesiz bir genç olan Ferit'in hikayesi anlatılır. Ferit, açıklaması olmayan bir dizi olağan dışı tecrübe yaşar. Sonrasında arınmış ve aydınlanmış bir ruhun yardımıyla değişerek içinde bulunduğu boşluktan kurtulacaktır.
Tüm Eserleri:
Romanları:
- Sözde Kızlar
- Mahşer
- Canan
- Bir Akşamdı
- Şimşek
- Dokuzuncu Hariciye Koğuşu
- Fatih-Harbiye
- Attila
- Bir Tereddüdün Romanı
- Biz İnsanlar
- Matmazel Noraliya'nın Koltuğu
- Yalnızız
Hikayeleri:
- Bir Mekteplinin Hatıratı / Karanlıklar Kralı
- Siyah Beyaz Hikayeler
- İstanbul Hikayeleri
- Ateş Böcekleri
- Aşk Oyunları
- Gençliğimiz
- Süngülerin Gölgesinde
Tiyatro:
- Gün Doğuyor
İnceleme - Deneme:
- Türk İnkılabına Bakışlar
- Büyük Avrupa Anketi
- Doğu-Batı Sentezi
- Mistisizm
- Nasyonalizm
- Sosyalizm
- Sosyalizm-Marksizm-Komünizm
- Din-İnkılap-İrtica
- Kadın-Aşk-Aile
- Yazarlar-Sanatçılar-Meşhurlar
- Eğitim-Gençlik-Üniversite
- 20.Asır, Avrupa ve Biz
- Osmanlıca-Türkçe Uydurmaca
- Felsefi Buhran
- Millet ve İnsan
- Mahutlar
- Sanat-Edebiyat-Tenkit
👉 Mahşer👉 Yalnızız👉 Şimşek
- Yararlanılan kaynaklar için "Kaynakça" sayfamıza bakınız.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretebilmemiz için hem "Takip Et" butonuna tıklayarak hem de yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.