YKS Edebiyat Türkçe: Müsameretname

Müsâmeretnâme

Emin Nihat Bey'in hikaye kitabı.
Geleneksel anlatıdan modern hikâyeye geçişin ilk örneklerinden biridir.
Eser,1872-1875 yılları arasında cüzler (fasiküller) halinde yayımlanmıştır.
Yedi hikayeden oluşan eser, uzun kış gecelerinde bir araya gelen kişilerin (müsamere: gece eğlencesi) anlattığı hikayeler şeklinde kurgulanmıştır.
Anlatıların her biri diğerlerinden bağımsızdır. Eserde hikayeler sonuca bağlandıktan sonra tekrar çerçeve anlatıya dönülür.
Hikayelerin değişmez bir anlatıcısı yoktur. Sözü devralan her kişi kendi başından geçen bir macerayı anlattığı için anlatıcılar birinci tekil kişidir. Ancak anlatıların başında ve sonunda, hikaye anlatmayı devralan kişiyi ve hikayenin sonunu bildiren bir üçüncü şahıs anlatıcı vardır.

Eseri Önemli Kılan Özellikler

Kahramanların -geleneksel anlatılardan olduğu gibi- yüceltilmiş ya da ulaşılmaz kişiler değil, toplumun içinde yaşayan sıradan bireyler olması
Kadın erkek ilişkileri, evlilik meseleleri, Doğu-Batı çatışması, kölelik gibi toplumsal sorunlara yer vermesi

Eserde Yer Alan Hikayeler

Hikayelerde Ele Alınan Konular

Binbaşı Rıfat Bey'in Sergüzeşti: Eserde İstanbul’u merkez edinen Hristiyan misyonerlerin kurdukları tuzaklar anlatılmaktadır. Rıfat Bey, bir pazar günü Boğaziçi’nde elli beş yaşlarında bir ecnebi tarafından eve davet edilir. Adam, bir iş bahanesiyle iki genç kızını Rıfat Bey ile evde yalnız bırakır. Büyük kızın da kendi odasına çekilmesiyle Rıfat Bey’le baş başa kalan küçük kız, misafirine evi gezdirir. Yatak odasında evlilik üzerine sohbet ederler. Sözü evliliğe getiren kızın bir şartı vardır: Rıfat Bey'in Hristiyan olması. Niçin böyle davrandığını da Rıfat Bey’e şöyle açıklar: “Biz anlayışlı kişileri hak yoluna davet için ırzını feda eden günahsız melekleriz.”

Kapıkethüdası Behçet Efendi ile Makbule Hanım'ın Sergüzeşti: İstanbul’da başlayıp Saraybosna’da sona eren bir aşk hikâyesidir. Behçet Efendi ile Makbule Hanım daha sıbyan mektebindeyken birbirine aşık olur. İki aşık nişanlanmalarına rağmen evlilikleri bir türlü gerçekleşmez. Makbule Hanım ailesinin zoruyla başkasıyla evlenir. Bosna valisinin yanında katip olarak işe başlayan Behçet Efendi, bütün olanları ona anlatır. Valinin yardımıyla iki aşık evlenir, ancak Makbule Hanım çok geçmeden vefat eder. Behçet Efendi ise aşkına sadık kalacaktır.

Bir Osmanlı Kaptanının Bir İngiliz Kızıyla Vuku Bulan Sergüzeşti: Eserde, eğitim için Avrupa’ya giden bir Türk kaptanın bir İngiliz kızla evlenmesinden doğan problemler anlatılır. Nacit Bey, burada İngilizce ve edebiyat dersleri aldığı Bay Havel’in kızı Elizabeth'e aşık olur ve onunla evlenir. Ancak kültürler arasındaki farklılık nedeniyle bu evlilik yürümeyecektir.

Gerdanlık: Hikaye, Alexandre Dumas'ın “Kraliçenin Gerdanlığı” adlı eserinin serbest bir çevirisidir. Hikâyede fettanlığıyla öne çıkan Madam Dö Lamot’un Kraliçe Marie Antoinette'in adını kullanarak bir gerdanlık yaptırması ve onun etrafında gelişen entrikalar yer alır. Anlatıda 18. yüzyıl Fransa'sında kraliyet ailesi ile dönemin sosyal ve ekonomik hayatı hakkında bilgiler de verilir.

Vasfi Bey ile Mukaddes Hanım'ın Sergüzeşti: Eserde gençlerin aileleri tarafından zorla evlendirilmelerinin ne gibi sorunlara yol açtığı ilgi çekici olaylarla anlatılır.

Faik Bey ile Nurudil Hanım'ın Sergüzeşti: Eserde, kaçırıldıktan sonra İstanbul’a getirilip köle olarak satılan bir Çerkez çocuğunun hayatı, kölelik kavramı çerçevesinde işlenir.

Atiye Hanım yahut İhsan Hanım ile Uşağının Sergüzeşti: Genel olarak evlilik kurumunun işlendiği hikâyede, yüksek tabakaya mensup gençlerin evlenme âdetleri ele alınmıştır.

Ek Bilgi

Müsameretname, yapısı bakımından 14. yüzyılda İtalyan yazar Giovanni Boccaccio tarafından yazılan Decameron adlı eserle benzerlik gösterir.
Yüz hikayeden oluşan Decameron, veba salgınından kaçan yedisi kadın, on soylu gencin kentten uzak bir villada geçirdiği on gün boyunca birbirlerine anlattıkları öykülerden oluşmaktadır.

İlgili Sayfalar

👉 Muhayyelat - Giritli Aziz Efendi

👉 Tanzimat Edebiyatı Ana Sayfa

Yararlanılan Kaynaklar