Nahit Sırrı Örik (1895-1960)

Nahit Sırrı Örik

• Hikaye, roman, oyun yazarı ve gazeteci.
• 22 Mayıs 1895'te İstanbul’da doğdu.
• Bir süre Galatasaray Lisesinde okudu.
• 1915'ten 1928'e kadar Avrupa’nın çeşitli şehirlerinde yaşadı.
• Yurda döndükten sonra Millî Eğitim Bakanlığında çevirmen, sonrasında gazete ve dergilerde yazar olarak çalıştı.
• Çeşitli nedenlerle birçok eserini sağlığında yayımlatma imkânı bulamadı.
• 18 Ocak 1960'ta İstanbul’da öldü.

Sanat Anlayışı

• Erken Cumhuriyet döneminin özgün yazarlarından biridir.
• Öykü, roman, oyun, eleştiri, gezi, anı gibi birçok türde eser vermiştir.
• Dönemin edebî yönelişlerinden uzak durarak bağımsız kalmıştır.
• "Abdülhamit Düşerken" adlı romanıyla ünlüdür.
• Dil ve anlatım bakımından eski edebiyata bağlıdır. Buna rağmen cümleleri akıcı ve düzgündür.
• Tanzimat sonrasında Batılı yaşama öykünen üst tabakadaki insanları ele almıştır.
• Eserlerinde olaylar genellikle saray, köşk, konak, yalı gibi mekanlarda geçmektedir.
• Eserlerinde aile, evlilik, aşk, intikam, yalnızlık, aldatma, kıskançlık gibi temalar öne çıkar.
• Eserlerindeki kötücül kadın karakterler (anti-kahramanlar) dikkat çekicidir.
• Yazar, konak kültürünün yetiştirdiği son nesildendir. Hikaye ve romanlarında bu geçmiş günlerin hatıra ve gözlemlerinden faydalanmıştır. Bu açıdan Abdülhak Şinasi Hisar ile benzerlik gösterir.
• Gezi yazılarında gözlemlerinden çok tarihî ayrıntılar üzerinde durmuştur.
• 1945'ten sonra tarihi konu alan yazılar ile çeviriye ağırlık vermiştir.

Eserleri

• Romanları: Kıskanmak, Yıldız Olmak Kolay Mı?, Tersine Giden Yol, Gece Olmadan, Abdülhamit Düşerken, Turnede Bir Artist Öldürüldü, Kozmopolitler
• Öykü: Kırmızı ve Siyah, Sanatkârlar, Eski Resimler, Colére de Sultan, Eve Düşen Yıldırım
• Oyunları: Sönmeyen Ateş, Muharrir, Oyuncular
• Gezi: Anadolu’da Yol Notları, Bir Edirne Seyahatnamesi, Kayseri-Kırşehir-Kastamonu
• Anı: Eski Zaman Kadınları Arasında
• Deneme-Eleştiri: Edebiyat ve Sanat Bahisleri

Eser Özetleri

Abdülhamit Düşerken

Roman, 24 Temmuz 1908’de II. Meşrutiyet’in ilanıyla başlayıp 31 Mart 1909’da Hareket Ordusu’nun İstanbul’a girmesiyle son bulur. Olaylar Mehmet Şehabettin Paşa, kızı Nimet ve damadı İttihatçı Binbaşı Şefik Bey’in etrafında gelişmektedir. Nimet'in II. Meşrutiyet'in ilanı sonrasında kocasının daha iyi bir mevki edinmesi için gösterdiği çaba, romanın iskeletini oluşturmaktadır. Bu arada okuyucu Osmanlı Devleti’nin çözülüş süreciyle İttihatçıların ve karşıtlarının giriştikleri iktidar mücadelesine tanık olur.

Kıskanmak

Cumhuriyet'in ilk yıllarında geçen romanda, olaylar emekli bir paşanın Seniha ile Halit adındaki iki çocuğunun çevresinde gelişir. Çocukluğundan beri çevresinin ve ailesinin ağabeyine daha fazla ilgi gösterip onu yok sayması Seniha’nın ağabeyini kıskanmasına neden olur. Halit, kardeşinin aksine güzelliği ile hep ilgi odağı olmuştur. Bunun yanı sıra erkek olmanın avantajıyla evin tüm imkanları onun için harcanmıştır. Seniha, hayatı boyunca yok sayılmasının açtığı boşlukları intikam arzusu ve nefretle doldurmuştur. Geniş özet için tıklayınız.

İlgili Sayfalar

👉 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı

Yararlanılan Kaynaklar

• Nihat Sırrı Örik'in Romanlarında ve Hikayelerinde Yapı ve Tema, Özlem Kocabıyık
• Nihat Sırrı Örik'in Öykülerinde Var Olamayan Aşklar, Jale Özata Dirlikyapan
• Kıskanmak Romanında Seniha'nın Sessizlik Büyüsü, Melek Atabey