Teodor Kasap (1835-1897)

Teodor Kasap

• Gazeteci, yazar ve çevirmen.
• Rum asıllı bir Osmanlı vatandaşıdır. 
• 1835'te Kayseri'de doğdu.
• Babasının ölümü üzerine on üç yaşında İstanbul'a yerleşti. Bir Rum tüccarın yanında işe başladı, kendi kendine Fransızca öğrendi.
• 1856'da Fransız bir subayın yardımıyla Fransa’ya gitti. Paris’te öğrenim görürken ünlü Fransız yazar Alexandre Dumas’nın kâtipliğini yaptı. Dumas ile birçok seyahate katıldı.
• 1870'de İstanbul'a dönerek Fransızca dersler verdi. Aynı tarihlerde gazeteciliğe başladı.
• 1870-77 yılları arasında üç mizah dergisi çıkardı.

• 1877'de Hayal adlı dergide çıkan bir karikatür nedeniyle üç yıl hapse mahkum oldu. Kefaletle salınınca Avrupa’ya kaçtı.1881'de II. Abdülhamit'in izniyle İstanbul’a döndü.
• Bu tarihten ölümüne kadar II. Abdülhamit'in ikamet ettiği Yıldız Sarayı'nda Mabeyin Kütüphanecisi olarak çalıştı. Bu görevi sırasında, II. Abdülhamit için Fransızcadan polisiye romanlar tercüme etti.
• 5 Haziran 1897’de İstanbul’da öldü.

Önemi ve Sanat Anlayışı

• Türk mizah yayıncılığının kurucusudur.
• 1870'te çıkardığı Diyojen, basın hayatımızın ilk mizah dergisidir.
• Diyojen'in kapatılmasından sonra Çıngıraklı Tatar ve Hayal adıyla iki mizah dergisi daha çıkardı. Bu üç dergi, Türk karikatürünün gelişmesi açısından da önemli bir yere sahiptir.
• İstikbal adıyla bir de günlük siyasi gazete yayımladı.
• Moliere'den adaptasyonlar yaptı. Moliere'in eserlerindeki yabancı unsurları ayıklayan yazar hem tipleri yerli hayata uydurmuş hem de halkın anlayabileceği sade bir dil kullanmıştır.
• Millî bir tiyatronun geleneksel tiyatrodan ve yerel hayattan beslenmesi gerektiğini savundu.

Önemli Eserleri

• Dergi: Diyojen, Çıngıraklı Tatar, Hayal
• Gazete: İstikbal
• Tiyatro Uyarlamaları: Pinti Hamit (Moliere / Cimri), İşkilli Memo (Moliere / Hayali Cuckold), Para Meselesi (Alexandre Dumas / Para Sorusu)
• Roman Çevirisi: Monte Kristo Kontu / Alexandre Dumas
• Roman: Sarı Yusuf

Diyojen

• İlk Türk mizah dergisi.
• Siyasi mizah yapmaya çalışan ve birçok kez kapatılan dergi, 9 Ocak 1873'te süresiz olarak kapatılmıştır.
• Teodor Kasap, dergisi için devletten yardım almayarak bağımsız kalmaya çalışmıştır.
• 183 sayı çıkan derginin ön sayfasında yer alan "Gölge etme başka ihsan istemem." sözü dikkat çekicidir. Ünlü filozof Diyojen’in Büyük İskender’e söylediği bu söz, Teodor Kasap'ın iktidarla ilişkisini özetler.
• Türkiye’de modern mizahın ilk örneklerinin yayımlandığı dergide Direktör Ali Bey, Ebuzziya Tevfik, Namık Kemal gibi isimlerin imzasız yazılarına da yer verilmiştir.
• Dergi; başlangıçta haftada bir, 23. sayıdan itibaren haftada iki, 148. sayıdan sonra da haftada üç kez yayımlanmıştır.

Çıngıraklı Tatar

• Sadece üç buçuk ay yayımlanan (29 sayı) dergi, içerik olarak Diyojen'in devamıdır.
• Sultan Abdülaziz’in izniyle çıkan dergi, 18 Temmuz 1873'te kapatılmıştır.

Hayal

• Dönemin uzun ömürlü yayınlarından biridir.
• 1873-77 yılları arasında 368 sayı çıkmıştır.
• Başlarda haftada iki defa çıkan dergi 35. sayıdan itibaren haftada üç defa yayımlanmıştır.
• Hayal'de -Diyojen ve Çıngıraklı Tatar’ın aksine- karikatüre daha fazla yer verilmiştir.
• Diyojen ve Çıngıraklı Tatar gibi Hayal de dört sayfadan ibarettir.
• Hayalde en çok yer tutan bölüm Karagöz ve Hacivat arasındaki konuşmalardır. Teodor Kasap düşüncelerini Karagöz vasıtasıyla vermiştir.
• Gazetenin yazar kadrosunda dönemin en önemli tiyatro yazarlarından Direktör Ali Bey ve Ebuzziya Tevfik de yer almıştır.

İlgili Sayfa

👉 Tanzimat Edebiyatı Ana Sayfa

Yararlanılan Kaynaklar

• Osmanlı Basınında Sansüre Bir Örnek: Hayal Mizah Gazetesi, Turgut Subaşı / Kübra Çaylı
• Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi, YKY İstanbul
• TDV İslam Ansiklopedisi, Teodor Kasap Maddesi, Turgut Kut
• Osmanlı Mizahında Teodor Kasap, Alparslan Oymak