Divan-u Lugat'it Türk

• Türkçe-Arapça sözlük



Türk İlleri Haritası

• Kaşgarlı Mahmut tarafından hazırlanan eser Ebul Kasım Abdullah’a sunulmuştur. 

Kaşgarlı eserini 1072 yılında yazmaya başlamış ve 1074 yılında tamamlamıştır. Kaşgarlı, Türk dünyasını adım adım dolaşarak pek çok notlar almış sonra da topladığı malzemeyi iyi bildiği Arap dili kurallarına göre düzenleyerek bir sözlük haline getirmiştir.

• Türk dilinin ilk sözlüğüdür.
• Eserde 7500 Türkçe sözcük Arapça olarak açıklanmıştır.

Eserin yazılma amacı nedir?

1.Araplara Türkçe öğretmek
2.Türkçenin güzelliklerini ortaya koymak

• Eser aynı zamanda Türkçenin ilk dil bilgisi kitabıdır. Kaşgarlı Mahmut, sözlüğü hazırlarken Karahanlı Türkçesindeki sözcüklerin diğer ağızlarda nasıl geçtiğini de ortaya koyarak karşılaştırmalı çalışmış. Hatta sözcüklerle ilgili ses bilgisi ve gramer açıklamaları da yapmıştır.
• Kaşgarlı Mahmut, eserine Türk illerinin haritasını da koymuştur. Bu harita Türk dünyasıyla ilgili yayımlanan ilk haritadır.
• Türk örf ve gelenekleri üzerine önemli bilgiler de veren eser sonuç olarak ansiklopedik sözlük özelliği gösterir.
• Kaşgarlı sözcüklerin Arapça karşılığını vermekle kalmamış, anlamını verdiği sözcüklerin Türk dilindeki kullanımına dair sav, sagu ve koşuk örnekleri vermiştir. (İslamiyet öncesine dair şiir antolojisi)

Sözlükten Örnekler

Uza: geçmiş zaman. Uzakı bilge ança aymış. (Geçmiş zaman bilgini şöyle söylemiş.) Şu parçada dahi gelmiştir:

Erdi uza erenler
Erdem begi bilig tağ
Aydı öküş ögütler
Könglüm bolur anğar sağ

(Geçmişte fazilet beyi, bilgi dağı gibi adamlar vardı. Söz söyler öğüt verirlerdi. Onlara gönlüm açılır.)

Uma: Eve gelen konuk.
Şu savda da gelmiştir: "Uma kelse kut kelir." (Misafir gelse uğur, mutluluk da gelir.)

İlgili Sayfalar

• İlk İslami Eserler Çıkmış Sorular

• Kutadgu Bilig

• Atabetü'l Hakayık

• Divan-ı Hikmet