Merdiven

Nazım Kurşunlu

Nazım Kurşunlu'nun üç perdelik oyunu.
Bir emeklilik trajedisi olan oyunda emekli bir memurdan hareket edilerek toplumdaki aksaklıklar yansıtılmıştır.
Eser, emekli ikramiyesi ile yaptırdığı bahçeli evi bir üçkâğıtçıya kaptırıp sonra da yine borç harç bir gecekonduya yerleşen Hamdi Bey'in hikâyesidir.

Özet

Devlet dairesinde otuz yıl çalışan Muamelat Müdürü Hamdi Bey emekli olur. Eşi Şefika Hanım ile bahçeli bir eve taşınıp bahçede çiçek yetiştirmek en büyük hayalidir. Bu hayali gerçekleştirmek için şehirden uzak bir arsaya bahçeli küçük bir ev yapmaya çalışır. Burası, bir bodrum üstüne kurulmuş henüz tamamlanmamış tek katlı bir evdir. Ancak Hamdi Bey emeklilik parasının tümünü harcasa da evi bitiremez.

Bir yaz günü Hamdi Bey'in memuriyetten tanıdığı Vecihi, evin önünden geçecek yolun ölçümünü yapmak için gelir. Yanında bir de amele vardır. Yolun bir kısmı Hamdi Bey'in bahçesinden geçecektir. Hamdi Bey, bahçesinden iki metrenin yola gideceğini öğrenince çılgına döner. Ancak Vecihi, ödenek yetersizliğinden yolun bahçesinden geçmeyeceğini söyleyerek onu rahatlatır.

Vecihi, yol işini yeni ortak olduğu İsmail ile almıştır. İkisinin inşaat nedeniyle kalacakları bir yere ihtiyaçları vardır. Hamdi Bey'in bodrum katını kiralayıp üç odadan birini ambar, birini yatakhane, diğerini de yazıhane yaparlar. Kira bedeli olarak da evin tamamlanamayan yerlerini yaptıracaklardır.

Evin arkasındaki barakada oturan Mahmut ise sürekli Hamdi Bey'den borcunu ister. Ancak Hamdi Bey maddi olarak dardadır. Mahmut'un kız kardeşi Gülsüm ise ev işlerinde Şefika Hanım'a yardımcı olmaktadır. Gülsüm ile Vecihi arasında duygusal bir yakınlık olur. Aslında Vecihi bu konuda güvenilir bir adam değildir. Memuriyet zamanında daktiloda görevli bir kızı kandırıp onunla ilişkiye girmiş daha sonra da onu hiç aramamıştır.

Bir süre sonra Vecihi ile İsmail para konusunda anlaşmazlığa düşer. İsmail, parayı gereksiz masraflarla tükettiklerini büyük patrona haber verir. İsmail içten içe işlerin başına geçmek ve parayı kendi yönetmek istemektedir. Bu isteğini Süreyya Bey gelince ona iletir. Kendini beğenmiş ve kurnaz bir tip olan büyük patron, bu konuda ona bir akıl verir. Sonunda Vecihi’yi beş parasız ortada bırakırlar. Evin kalan kısmını da İsmail üstlenir. Ancak İsmail, yapılan masrafları bahane ederek kira bedelinin çok üstünde bir rakam göstererek karı kocayı borçlu çıkarır.

Şefika bu borcu bir müddet eşinden saklar. İsmail ise borç karşılığı evi kendisine satmalarını ister. Banka borçlarını da üstüne alan İsmail, onları daha da borçlandırmıştır. O sırada Hamdi Bey hastalanınca ellerinde kalan parayı da buna harcarlar.

Aradan bir süre geçer. Vecihi, İsmail ile iş görüşmek için gelir. Evlenmiştir. Üçü, eşinin ilk kocasından biri ise kendinden olmak üzere dört çocuğu vardır. Ailesine bakmak için iş derdine düşüp eski çalıştığı muhite gelmiştir. Evi ve etrafını tanıyamaz. Evin üst katında artık İsmail oturmaktadır. İsmail, Gülsüm ile evlenmiştir. Kocasının parası sayesinde sınıf değiştiren Gülsüm de artık Gülsün Hanım olmuştur. Hamdi ve Şefika ise bodrumda kiracı olarak oturmaktadır. Hatta Gülsün, evin işlerini Şefika Hanım'a yaptırmaktadır. İsmail ise özel olarak ektiği çiçeklerle Hamdi Bey'in ilgilenmesini yasaklamıştır. Bu arada evin bulunduğu alan kıymetlenmiş, çevreye yeni apartmanlar yapılmıştır.

Sonrasında İsmail, Şefikalardan evi boşaltmalarını ister. Evi yıktırıp yerine apartman yaptıracaktır. Şefika Hanım, İsmail’den ellerinde kalan paranın yanı sıra biraz da borç karşılığında apartmanın bodrum katından bir daireyi onlara satmasını ister. Hamdi Bey de iş aramaya koyulmuştur. Şefika'nın ricası ile Hamdi Bey; İsmail’in özel işleriyle ilgilenecek, yazıhaneyi bekleyip telefonlara bakacak ve yeni yapılacak inşaatta çalışanların başında duracaktır. Ancak İsmail, Hamdi Bey'e çantasını ve pardösüsünü taşıtmak isteyince eski müdür buna isyan edip çantayı İsmail'in kafasına geçirir. Sonunda karı koca orayı terk ederek sadece birkaç gecekondunun olduğu izbe bir yerde küçük bir gecekondu alırlar.

Hamdi Bey, bu gecekondunun borçlarını ödemek için karısının yaptığı yapma çiçekleri satmaktadır. Oyunun sonunda Şefika Hanım, evin borcu bitince artık, emekli maaşımız bize yeter, çiçeklerinle rahat rahat ilgilenebilirsin diyerek Hamdi’yi yapma çiçekleri satmaya uğurlar. Karı koca başlarına gelen bütün olumsuzluklara rağmen hayata tutunmayı başaracaktır.

İlgili Sayfalar

👉 Nazım Kurşunlu

👉 Eser Özetleri

Yararlanılan Kaynaklar

1960-1980 Arası Türk Tiyatro Edebiyatı Metinlerinin Tematik Tahlili, Melek Ula
Nazım Kurşunlu Hayatı ve Tiyatro Eserleri, Hande Toran