Divan Edebiyatı Genel Özellikleri

• Yüksek zümre edebiyatı, klasik Türk edebiyatı ya da saray edebiyatı olarak da bilinir. 
• Başlangıcı 13.yüzyıl olarak kabul edilir. 
• Özellikle Tanzimat Fermanı ile kesinleşen medeniyet değişimi ile 19.yüzyılda ömrünü tamamlamıştır.
• Divan edebiyatı, sadece diliyle değil biçim ve içerik olarak da İslâmî bir edebiyattır. İslâmiyet’in insan, hayat ve dünya anlayışına dayanır.
• İslâm estetiği çerçevesinde şekillenmiştir. Özellikle İran edebiyatını taklitle başlamış, sonradan asıl kimliğini kazanmıştır. 
• Dinî eserler yanında din dışı eserler de verilmiştir.
• Divan edebiyatı şiir ağırlıklı bir edebiyattır. Bir roman tutarındaki aşklar ya da cenkler şiirle (manzum) anlatılır. (bkz. mesnevi)

İşlenen konular:

• Divan şiirinde daha çok sembolize edilmiş kadın, aşk, şarap, klasik aşk hikâyeleri, İran mitolojisi, tasavvuf, zamandan şikayet, Allah'a yakarma, din ve devlet büyüklerine övgü ya da felsefi düşünceler işlenmiştir. 
• Öte yandan çok önem verilen bir konu da aşk’tır. Aşk teması hem ilahi hem de beşeri olarak ele alınır.
• Toplumla ilgili bazı konular, genel olarak -Şeyhi'nin Harnamesi, Fuzuli'nin Şikayetnamesi gibi- şairlerin yaşamıyla ilgili sorunlar olarak çıkar karşımıza. 

Anlatım:

• Konudan çok konunun işlenişine önem verilmiştir. Aynı konu birçok şair tarafından ele alınmış, ustaca söyleyiş temel anlayış olmuştur.
• Şiirlerde genel olarak konu bütünlüğü önemsenmemiştir.
• Söz ve anlam sanatları ustalık göstermenin bir ölçüsü kabul edilmiş ve sıkça kullanılmıştır. 
• Düşünceler ve duygular her şair tarafından kullanılan mazmunlarla anlatılmıştır.
  Mazmun, bir varlığın kendisini söylemek yerine onun özelliklerine dair ipuçlarını vererek dolaylı bir şekilde ifade edilmesidir. Başka bir ifadeyle mazmun dolaylı anlatımdır. 
  

Örnek

• Gül (sevilen, maşuk) ile bülbül (seven, aşık) divan şiirinin en önemli mazmunlarından biridir.

Gül ile bülbülü sordum o gonca güldü dedi
Benim gibi sana yok sen gibi hezâr bana

Açıklaması: Gül ile bülbülü sordum o gonca gülerek dedi ki: Benim gibi sana yok senin gibi bülbül de bana (yok) veya benim gibi bir güzel yok ama (bana) senin gibi (biri) binlerce var.

Hedef kitle:

• Divan edebiyatı sanatçıları genel olarak medreselerde öğrenim görmüş insanlardır. 
• Divan edebiyatı öncelikle seçkinlere, okumuşlara, yönetici sınıfa hitap eden bir edebiyattır.  

Dil:

• Arapça, Farsça ve Türkçe sözcüklerden oluşan karma bir dil kullanılmıştır. 
• Karma bir dil olmasına karşın Osmanlıca diye de anılan bu dile Osmanlı Türkçesi denmektedir.

Ölçü (vezin):

• Divan şiirinde aruz ölçüsü kullanılmıştır. 
• Aruz ölçüsü, hecelerin uzun ya da kısa oluşuna dayanır.

İlgili Sayfa

• Divan Edebiyatı Ana Sayfa