Anlamına Göre Cümleler

Olumlu Cümle 
Yüklemin bildirdiği yargının gerçekleştiğini, gerçekleşmekte olduğunu ya da gerçekleşeceğini bildiren cümledir.
Dikkat: Olumlu ve olumsuz cümlelerde de belirleyici olan, yargının bizim için iyi ya da kötü olması değil, yargıda bildirilenin gerçekleşip gerçekleşmediğidir.
Kazada bir kişi yaralanmış. 
Güzel bir tatil planlıyoruz. 
Bir hilâl uğruna, yâ Rab, ne güneşler batıyor! 
Orada bir köy var uzakta. 
Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur!
Uyarı: Biçimce olumsuz olduğu halde anlamca olumlu cümleler de vardır: Kimi cümleler “yok, değil, -ma, -me, -sız, -siz…” gibi olumsuzluk bildiren unsurları aldığı hâlde anlamca olumlu olabilir:
Falakadan korkmayan yoktur. (iki olumsuz unsur, cümleyi olumlu yapmış) 
Sizin hakkınızı vermeyecek değiliz. (iki olumsuz unsur, cümleyi olumlu yapmış) 
Vatan al bayrağın dalgalandığı yer değil midir? (biçimce olumsuz olan cümle soru yoluyla olumlu yapılmış)
Olumsuz Cümle
  • Yüklemin bildirdiği yargının gerçekleşmediği, gerçekleşmeyeceği ya da anlatılanın öyle olmadığı anlamını veren cümlelerdir. 
  • “-me (-ma)” olumsuzluk ekiyle, -siz (-sız, -suz, -süz) ekiyle, “değil” ve “yok” sözcükleriyle yapılır. 
Bilmezdim şarkıların bu kadar güzel olduğunu. 
Bu film pek güzel değil. 
Bu sınıf çok sessiz. 
Benim doğduğum köylerde ceviz ağaçları yoktu.
Uyarı: Biçimce olumlu olduğu halde anlamca olumsuz cümleler vardır:
Bunca masrafa para mı dayanır? (soru yoluyla) ... dayanmaz. 
Gel de çık işin içinden! ("gel de" kalıbıyla) ... çıkamazsın. 
Seni nasıl unuturum? (soru sözcüğü yoluyla) ... unutmam. 
Ne yârdan geçerim ne serden. (ne...ne bağlacı ile) ... yârdan da serden de geçmem.
Soru Cümlesi
  • Soru yoluyla bilgi almayı amaçlayan cümle, soru cümlesidir. 
  • Bu cümleler, öğrenmeye, bir kuşkuyu gidermeye, bir yargıyı sorulu biçimde dile getirmeye yöneliktir. 
  • Soru cümleleri “mi” soru ekiyle ya da soru sıfatı, soru adılı, soru belirteci gibi soru sözcüklerinden biriyle kurulur. 
  • Soru cümlesi olumlu veya olumsuz olabilir.
Soru cümleleri çeşitli açılardan incelenebilir:
Gerçek soru cümlesi: 
Yanıt isteyen soru cümleleri gerçek soru cümlesidir.
Hangi ev sizin? (soru sıfatı ile) 
Ona nasıl söyleyeceksin? (soru zarfı ile) 
Niçin baktın bana öyle? (soru zarfı ile) 
Dün beni kim sormuş? (soru zamiri ile) 
Son soruyu yapabildin mi? (soru eki ile)
Yanıt istemeyen (sözde) soru cümleleri: 
  • Amacı, karşıdan bir yanıt almak olmayan soru cümleleridir. 
  • Bunlar, anlamı daha etkili kılmak için yargıyı soru yoluyla ileten cümlelerdir. 
  • Bu yolla, genellikle biçimce olumlu anlamca olumsuz ya da biçimce olumsuz anlamca olumlu cümleler kurulduğunu biliyoruz. 
  • Yanıt istememekle birlikte bu cümlelerin sonlarına soru işareti konabilir.
O soruyu nasıl görmedim ben? 
Benim mi Allah'ım bu çizgili yüz? 
Bu kaçıncı bahçe gördüm tarumar?
Uyarı: Soru anlamı temel cümlenin yüklemine yönelik değilse o cümleden soru anlamı çıkmaz:
Eve geldi mi hemen buzdolabına bakardı. (soru yok) 
Hangi denize çıksam fırtına kopar. (soru yok) 
Onun niçin gelmediğini bilmiyoruz. (soru yok)

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretebilmemiz için hem "Takip Et" butonuna tıklayarak hem de yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.