İlk İslami Eserler Özet
Kutadgu Bilig (11.yy)
- Eserin adı, mutluluk veren bilgi anlamına gelmektedir.
- İslamî dönem Türk edebiyatının ilk eseridir.
- Eser, 11.yüzyılın başlarında Balasagun’da doğmuş olan Yusuf Has Hacip’e aittir.
- Balasagun’da yazmaya başladığı kitabı 1071 yılında tamamlayarak Tabgaç Buğra Han’a sunmuştur.
- Nasihatname niteliğinde olan eser aynı zamanda bir siyasetname özelliği gösterir (ilk siyasetname).
- Mesnevi nazım şekli ile yazılmış manzum bir eserdir. (ilk mesnevi)
- 6645 beyitlik didaktik bir manzume olan eser, aruzun fe’ûlün feulün feulün fe’ûl vezniyle yazılmıştır.
- Hakaniye lehçesiyle (Karahanlı Türkçesi) yazılan eserde yazar, devlet idaresinin ve sosyal düzenin nasıl olması gerektiğini anlatır.
- Ayrıca içerisinde 173 dörtlük de vardır.
- Alegorik özellik gösteren eserde adaleti, saadeti, aklı ve akıbeti temsil eden dört kahramanın çevresinde gelişen olaylar anlatılır.
➤ Kutadgu Bilig hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Divan-ı Lûgat-it Türk (11.yy)
- Türkçe - Arapça sözlük
- Kaşgarlı Mahmut tarafından hazırlanan eser Ebul Kasım Abdullah’a sunulmuştur.
- Türk dilinin ilk sözlüğüdür.
- Eserde 7500 Türkçe sözcük Arapça olarak açıklanmıştır.
- Eserin yazılma amacı: Araplara Türkçe öğretmek ve Türkçenin güzelliklerini ortaya koymaktır.
- Eser aynı zamanda Türkçenin ilk dil bilgisi kitabıdır.
- Kaşgarlı sözcüklerin Arapça karşılığını vermekle kalmamış, anlamını verdiği sözcüklerin Türk dilindeki kullanımına dair sav, sagu ve koşuk örnekleri vermiştir. (şiir antolojisi)
- Kaşgarlı Mahmut, eserine Türk illerinin haritasını da koymuştur. Bu harita Türk dünyasıyla ilgili yayımlanan ilk haritadır.
- Türk örf ve gelenekleri üzerine önemli bilgiler de veren eser sonuç olarak ansiklopedik sözlük özelliği gösterir.
➤ Divan-ı Lugat-it Türk hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Atabetü'l Hakayık (12.yy)
- 12. yüzyılda Edip Ahmet Yüknekî tarafından yazılmıştır.
- Eserin adı, “Hakikatlerin Eşiği” anlamına gelmektedir.
- Dinî ve ahlakî bir eserdir.
- Bu eserde, bilginin faydası, cehaletin zararları, cömertlik, cimrilik, iyi ve kötü huylar anlatılarak halka yararlı olmak hedeflenmiştir. (didaktik)
- Eser Dad İspehsalar Mehmet Bey’e sunulmuştur.
- Eser Kutadgu Bilig gibi Karahanlı (Hakaniye) Türkçesiyle yazılmıştır.
- Eserde gazel şeklinde uyaklanmış 40 beyit ve asıl bölümün bulunduğu 101 dörtlük vardır.
- Eserde aruz ölçüsü kullanılmıştır.
➤ Atabetü'l Hakayık hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Divan-ı Hikmet (12.yy)
- Orta Asya’da hikmetleriyle büyük bir şöhret kazanmış olan Hoca Ahmet Yesevi ve onun ölümünden sonra Yesevi dervişlerinin onun üslubu ile söylediği şiirlerden oluşan eserdir.
- Ahmet Yesevi, kendi adıyla anılan tarikatın kurucusu ve Türk tasavvuf edebiyatının Anadolu dışındaki ilk büyük ismidir.
- Yesevilik daha sonra Anadolu’da kurulan pek çok tarikata kaynak olmuştur.
- Eserin yazılma amacı, halka İslamiyet’i öğretmektir.
- Eserde Allah ve Peygamber aşkı, ibadet, cennet ve cehennem, kıyamet günü, dünyanın geçiciliği gibi konular işlenmiştir.
- Şiirlerin her birine "hikmet" adı verilir.
- 2009 yılında bulunan yeni hikmetlerle bilinen hikmet sayısı 217 olmuştur.
- Şiirler, sade bir dille yazılmış, didaktik mahiyette manzumelerdir.
- Hikmetler hece vezniyle ve dörtlüklerle söylenmiştir.
- Eser Karahanlı Türkçesi ile kaleme alınmıştır.
➤ Divan-ı Hikmet hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
İlgili Sayfalar
Hiç yorum yok:
Yorum Gönderme
Yorumlarınız bizim için önemli. Lütfen yorum yaparak daha iyi içerikler üretmemiz için bize destek olunuz.