İlk İslami Eserler Özet
Kutadgu Bilig (11.yy)
- İslami dönem Türk edebiyatının ilk eseridir.
- Eserin adı, "mutluluk veren bilgi" anlamına gelmektedir.
- Yusuf Has Hacip tarafından yazılmıştır.
- Eser, 1071 yılında tamamlanarak Tabgaç Buğra Han’a sunulmuştur.
- Bir nasihatname (pendname) olan eser aynı zamanda siyasetname özelliği gösterir.(Türk edebiyatının ilk siyasetnamesi).
- Eserde devlet idaresinin ve sosyal düzenin nasıl olması gerektiği karşılıklı konuşmalar şeklinde verilir.
- Alegorik özellik gösteren eserde adaleti, saadeti, aklı ve akıbeti temsil eden dört kahramanın çevresinde gelişen olaylar anlatılır.
- Mesnevi nazım şekli ile yazılmış manzum bir eserdir. (Türk edebiyatının ilk mesnevisi)
- 6645 beyitten oluşan eserin içerisinde 173 dörtlük de bulunmaktadır.
- Didaktik bir eserdir.
- Aruzun "fe’ûlün feulün feulün fe’ûl" vezniyle yazılmıştır.
- Eser, Hakaniye lehçesiyle (Karahanlı Türkçesi) yazılmıştır.
👉 Kutadgu Bilig hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Divan-ı Lûgat-it Türk (11.yy)
- Türkçe - Arapça sözlük
- Kaşgarlı Mahmut tarafından hazırlanan eser Ebul Kasım Abdullah’a sunulmuştur.
- Türk dilinin ilk sözlüğüdür.
- Eserde 7500 Türkçe sözcük Arapça olarak açıklanmıştır.
- Eserin yazılma amacı: Araplara Türkçe öğretmek ve Türkçenin güzelliklerini ortaya koymaktır.
- Eser aynı zamanda Türkçenin ilk dil bilgisi kitabıdır.
- Kaşgarlı sözcüklerin Arapça karşılığını vermekle kalmamış, anlamını verdiği sözcüklerin Türk dilindeki kullanımına dair sav, sagu ve koşuk örnekleri vermiştir. (şiir antolojisi)
- Kaşgarlı Mahmut, eserine Türk illerinin haritasını da koymuştur. Bu harita Türk dünyasıyla ilgili yayımlanan ilk haritadır.
- Türk örf ve gelenekleri üzerine önemli bilgiler de veren eser sonuç olarak ansiklopedik sözlük özelliği gösterir.
👉 Divan-ı Lugat-it Türk hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Atabetü'l Hakayık (12.yy)
- 12. yüzyılda Edip Ahmet Yüknekî tarafından yazılmıştır.
- Eserin adı, “Hakikatlerin Eşiği” anlamına gelmektedir.
- Dinî ve ahlakî bir eserdir.
- Bu eserde, bilginin faydası, cehaletin zararları, cömertlik, cimrilik, iyi ve kötü huylar anlatılarak halka yararlı olmak hedeflenmiştir. (didaktik)
- Eser Dad İspehsalar Mehmet Bey’e sunulmuştur.
- Eser Kutadgu Bilig gibi Karahanlı (Hakaniye) Türkçesiyle yazılmıştır.
- Eserde gazel şeklinde uyaklanmış 40 beyit ve asıl bölümün bulunduğu 101 dörtlük vardır.
- Eserde aruz ölçüsü kullanılmıştır.
👉 Atabetü'l Hakayık hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Divan-ı Hikmet (12.yy)
- Dinî-tasavvufi şiirlerden oluşan eser.
- Eser, Hoca Ahmet Yesevi'nin ve onun ölümünden sonra Yesevi dervişlerinin söylediği şiirlerden oluşmaktadır.
- Eserin yazılma amacı, halka İslamiyet’i öğretmektir.
- Eserde Allah ve Peygamber aşkı, ibadet, cennet ve cehennem, kıyamet günü, dünyanın geçiciliği gibi konular işlenmiştir.
- Şiirlerin her birine hikmet adı verilir.
- Sade bir dille yazılmıştır.
- Didaktik (öğretici) bir eserdir.
- Hikmetlerin büyük bir kısmı 5-25 arasında değişen dörtlüklerden ibaret olup uyak düzeni koşmaya benzemektedir.
- Eserdeki hikmetlerin tamamında hece ölçüsü kullanılmıştır (7'li,12'li ve 14'lü).
- Eser Karahanlı Türkçesi ile kaleme alınmıştır.
👉 Divan-ı Hikmet hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
İlgili Sayfalar
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Yorumlarınız bizim için önemli. Lütfen yorum yaparak daha iyi içerikler üretmemiz için bize destek olunuz.