Çengi

Ahmet Mithat

Ahmet Mithat Efendi'nin oyunu.
Dönemin birçok eserinde görüldüğü gibi iki isimli bir oyundur: Çengi yahut Daniş Çelebi
Eser, batıl inançlarla büyütülmenin sakıncaları üzerine yazılmıştır.
Yazar, daha önce roman olarak yazdığı eseri tiyatro şeklinde tekrar yazmıştır.

Özet

Daniş Çelebi, geçimini mahallede muskalar ve büyüler yaparak sağlayan bir kadının tek çocuğudur. Daniş Çelebi de okuduğu kitaplar ve dinlediği cin ve peri hikâyeleriyle gerçeklik duygusunu kaybetmiştir. Mahalleliye göre o, artık cinlere ve perilere kapılmış bir mecnundur. Annesi, kendisini sözde cinlerden ve perilerden koruduğuna inandırdığı bir bakır para üzerine "mühr-i Süleyman" resmettirerek ona vermiştir.

Bir gün, kibar bir bey olan Engürüsizâde, mahallenin deliliği dillere destan genç delikanlısı Daniş Çelebi ile eğlenmek için ona bir oyun hazırlar. Kendi eşrafından misafirlerini konağına davet eder ve Peri isimli cariyesine peri kıyafetleri giydirerek Daniş Çelebi’yi alaya alır. Ancak Daniş Çelebi, bu oyunu gerçek zanneder ve eğlence bittiğinde Peri'yi evine götürmek ister. Konaktakiler buna razı olmak istemeseler de büyücü annesi çıkagelir ve cariyeyi satın aldığını söyleyerek Peri’yi evine götürür.
Daniş Çelebi’nin annesi, esasında edepsiz bir kadındır ve kendini âşıklarına periler âlemiyle münasebet halindeymiş gibi göstermektedir. Oyunun sonlarına doğru annesi ölen Daniş Çelebi, Peri’nin elinde iyice oyuncak olur. Onun bu durumuna üzülen Arap dadı Dilferah, Peri’yi öldürmesi için Daniş Çelebi’yi kışkırtır. Peri ise olanı biteni sezinler ve kendisine hazırlanan tuzağı tersine çevirir. Daniş Çelebi, Peri’yi öldürdüğünü sanarak yanlışlıkla dadısını öldürür. Yanlışının farkına vardığında ise işi Peri’ye bağlayarak büsbütün çıldırır. Peri de Daniş Çelebi’yi kendi çılgınlığıyla baş başa bırakarak çekip gider. 

İlgili Sayfalar 

👉 Ahmet Mithat Efendi 

👉 Tanzimat Dönemi Roman Özetleri

Yararlanılan Kaynak

Batı Uygarlığının Modern Kahraman Kültü Dandy Görüngüsünün 1839-1923 Dönemi Türk Tiyatrosundaki İzleri, Züleyha Çubuk