Kadı Burhanettin (1345 - 1398)

Kadı Burhanettin
  • 14.yüzyıl devlet adamı, âlim, divan şairi.
  • Asıl adı Burhaneddin Ahmet olan şair, 1345'te Kayseri'de doğdu.
  • Hayatı entrika, mücadele ve savaşlar içinde geçti.
  • İlk eğitimini Kayseri kadısı olan babasından aldı. Küçük yaşta Arapça ve Farsça öğrenen Kadı Burhanettin devrin önemli âlimlerinden dersler de aldı.
  • 1364’te Eretnaoğlu Mehmet Bey tarafından şehrin kadılığına tayin edildi ve onun kızı ile evlendi. 
  • 1365 yılında Eretnaoğlu Mehmet Bey’in öldürülmesi ülkede büyük karışıklığa yol açtı. Mehmet Bey’in yerine on üç yaşındaki oğlu Alâeddin Ali Bey hükümdar oldu.
  • Vezirlik makamına getirilen Kadı Burhanettin, bir süre sonra beyliği kendi kontrolü altına aldı. Vezirliği sırasında halkın durumunu düzeltmek için büyük çaba gösterdi. 
  • Alâeddin Ali Bey’in ölümünden (1380) sonra çıkan taht mücadelelerinden galip çıktı. Eretnaoğulları Beyliği’ne son veren Kadı Burhanettin 1381'de Sivas'ta adına hutbe okutup hükümdarlığını ilan etti (1381).
  • Hükümdarlığı sırasında Karamanoğulları, Memlukler, Osmanlılar ve bazı beyliklerle savaştı. Akkoyunlu Hükümdarı Karayülük Osman Bey'e esir düşen Kadı Burhanettin Sivas surları önünde başı kesilerek idam edildi (1398).
Edebi Kişiliği
  • Tuyuğ şairi olarak tanınır.
  • Daha çok beşeri aşkı anlatan şiirler kaleme aldı.
  • Şiirlerini Azeri Türkçesine yakın bir dille yazdı.
  • En önemli eseri Divan'ıdır. Tek nüshası Londra British Museum’da bulunan eserde  1268 gazel, 20 rubai ve 116 tuyuğ bulunmaktadır.
  • Divanda atasözleri, deyimler, hikmetli sözler oldukça fazladır.
Tüm Eserleri
  • Türkçe Divanı
  • İksiru’s-Saadat fi Esrari’l-İbadat: İbadetlerin hakikatlerinden ve sırlarından bahseden Arapça eser.
  • Tercihu’t-Tavzih: Fıkıh konusunu işleyen Arapça eser. 

  • Tuyuğlarından...
Örnek 1
Dilberün işi itâb u nâz olur,
Çeşmi câdû, gamzesi gammâz olur.
İy gönül sabr it tahammül kıl ana,
Yara irişmek işi az az olur.
Örnek 2
Dünyayı çoh sınaduh bir bûyimiş,
Kamu âlem varlığı Bir Hûyimiş.
Kaplan, aslan, ejdehâlar cümlesi,
Ecelün kaynağında âhûyimiş.
Örnek 3
Ezelde Hak ne yazmış ise bolur,
Göz neni ki görecek ise görür.
İki âlemde Hakk'a sığınmışuz,
Tohtamış ne ola, ya Ahsah Temür?
Örnek 4
Hemîşe âşık gönli biryan bolur;
Her nefes garib gözi giryan bolur.
Sûfîlerün dilegi mihrâb namaz,
Er kişinün arzusı meydan bolur
İlgili Sayfalar 
Yararlanılan Kaynaklar
  • Kadı Burhanettin Divanı, Muharrem Ergin
  • Kadı Burhanettin Divanı: Anlam Çerçevesi, Şahin Sürmeli
  • Kadı Burhaneddin'in Kimlik ve Kişilik Yapısı ile Hayata Bakış Tarzının Tuyuğlarına Yansıması, Rıfat Araz

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretmemiz için yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.