Aziz Nesin (1915-1995)

Aziz Nesin

• Mizah yazarı.
• 20 Aralık 1915'te İstanbul'da doğdu.
• Asıl adı Mehmet Nusret'tir.
• Şebinkarahisar'ın bir köyünden İstanbul'a gelen bahçıvan bir babanın oğludur.
• 1935'te Kuleli Askeri Lisesini, 1937'de Harp Okulunu bitirdi.
• 1944'te üsteğmen rütbesindeyken ordudan ihraç edildi.
• Ordudan ayrılınca çeşitli gazete ve dergilerde çalıştı.
• 1946'da Sabahattin Ali ve Rıfat Ilgaz'la Markopaşa adıyla bir siyasi mizah dergisi çıkardı. Tek partili yıllarda sık sık kapatılan dergi; Hür Markopaşa, Malumpaşa, Merhumpaşa, Bizimpaşa gibi farklı adlarla tekrar tekrar çıkmıştır.
• 1954'te Akbaba dergisinde öyküler yazmaya başladı. Sonrasında birçok gazete ve dergide fıkra, röportaj ve öyküleri yayımlandı.
• Yazıları nedeniyle birçok kez yargılandı, sürgün edildi, hapse girdi.
• 1972’de kimsesiz ve yoksul çocukları eğitmek için Nesin Vakfını kurdu.
• 7 Temmuz 1995'te söyleşi için gittiği Çeşme'de kalp krizi geçirerek öldü.

Sanat Anlayışı

• Öykü, roman, oyun, şiir gibi edebiyatın birçok türünde eser verdi.
• Türk mizahının önde gelen yazarlarından biridir.
• Toplumsal yergi ve gülmece eserlerinin temel ögeleridir.
• Eserlerinde yaşamı bütün yönleriyle yansıtmaya çalıştı.
• Eserlerinde toplumsal yaşamdaki aksaklıkları, haksızlıkları, tuhaflıkları, cehaleti, yozlaşmayı mizahi bir dille anlattı.
• Eserlerinde toplumun her kesiminden insanlara yer verdi.
• Yansıttığı gerçeklikleri sergilerken belirgin tiplemeler çizer. 
• Zübük, Gol Kralı, Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz, Surname, Şimdiki Çocuklar Harika en çok bilenen eserleridir.

Zübük

İlk olarak 1961'de yayımlanan romanın diğer adı "Kağnı Gölgesindeki İt"tir. Romanın asıl kahramanı Zübükzade İbrahim Bey; yalancı, dolandırıcı, hileci, dalkavuk bir tiptir. Zübükzade, ilçedeki birçok insanı saflıklarından yararlanarak kazıklamıştır. Yirmi üç bölümden oluşan romanda, her bölümün anlatıcısı Zübükzade'nin kandırdığı roman kahramanlarından biridir. Kahramanlar başlarından geçen olayları ilçeye gelen Almanca öğretmenine anlatırlar. Zübükzâde’nin portresi; dolandırılan, kandırılan, atlatılan kişilerin ağzından bölüm bölüm anlatılarak bütünlüğe kavuşur. Zübükzâde İbrahim Bey, çevresinin saflığı sayesinde belediye başkanlığına oradan da milletvekilliğine kadar yükselir.

Surname

Romana adını veren "surname" divan edebiyatında Osmanlı saray düğünleri ve şenlikleri hakkında yazılan eserlerin genel adıdır. Romanını bir "surname" gibi yapılandıran yazar Berber Hayri isimli bir suçlunun yaşadıklarını, hapishanede başına gelenleri, geçirdiği değişimi ve son olarak Sultanahmet Meydanı'ndaki asılma şenliğini betimleyip anlatır.

Şimdiki Çocuklar Harika

Roman, iki çocuğun birbirine yazdığı mektuplardan oluşmaktadır. Roman, ideal anne-baba konusunda yapılmış bir anketin sonuçlarıyla başlar. Daha sonra Zeynep ve Ahmet isminde iki ilkokul öğrencisinin birbirine yazdığı mektuplarla devam eder. Biri Ankara’da öteki İstanbul’da iki ilkokul öğrencisi, birbirlerine aile çevrelerinde ve okullarında geçen olayları, büyükler dünyasında gördükleri tuhaflıkları anlatırlar.

Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz

Eserde Yaşar Yaşamaz adlı karakterin yaşadığını ispatlamak için bürokrasiye karşı verdiği mücadele anlatılır. Yirmi bir bölümden oluşan roman sondan başlatma tekniği ile kurgulanmıştır. Yaşar, hapishanededir. Koğuştakiler adının Yaşar Yaşamaz olduğunu öğrenince çok gülerler. Onunla alay etmeye başlarlar. Yaşar, başına gelenleri anlatmak zorunda kalır. Yaşar, devlet kayıtlarına göre yaşamamaktadır. Yaşamadığını on iki yaşındayken okula kayıt yaptıracağı sırada öğrenir. Babası Yaşar'ı okula kayıt için götürse de Yaşar'ın kimliği olmadığı için nüfus müdürlüğüne giderler. Nüfustaki kayda göre Yaşar, Çanakkale’de şehit düşmüştür. Romanın geniş özeti için tıklayınız.

Eserleri

• Öykü Kitapları: Geriye Kalan, İt Kuyruğu, Yedek Parça, Fil Hamdi, Damda Deli Var, Koltuk, Kazan Töreni, Toros Canavarı, Deliler Boşandı, Hangi Parti Kazanacak, Ölmüş Eşek, Mahallenin Kısmeti, Bay Düdük, Havadan Sudan, Memleketin Birinde, Gıdıgıdı, Kördöğüşü, Aferin, Mahmut ile Nigâr, Ah Biz Eşekler, Gözüne Gözlük, Hoptirinam, Bir Koltuk Nasıl Devrilir, Yüz Liraya Bir Deli, Biz Adam Olmayız, Yeşil Renkli Namus Gazı, Sosyalizm Geliyor Savulun, Rıfat Bey Neden Kaşınıyor, İhtilali Nasıl Yaptık, Vatan Sağolsun, İnsanlar Uyanıyor, Hayvan Deyip de Geçme, Seyyahatname, Büyük Grev, Yetmiş Yaşım Merhaba, Kalpazanlık Bile Yapılamıyor, Maçinli Kız İçin Ev, Nah Kalkınırız, Rüyalarım Ziyan Olmasın, Aşkım Dinimdir

• Romanları: Kadın Olan Erkeğin Hatıraları, Düğümlü Mendil, Gol Kralı, Erkek Sabahat, Saçkıran, Zübük, Şimdiki Çocuklar Harika, Tatlı Betüş, Sûrname, Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz, Tek Yol

• Oyunları: Biraz Gelir misiniz, Bişey Yap Met, Toros Canavarı, Düdükçülerle Fırçacıların Savaşı, Üç Karagöz Oyunu, Çiçu, Tut Elimden Rovni, Hadi Öldürsene Canikom, Beş Kısa Oyun, Bir Zamanlar Memleketin Birinde, Başarılarımı Karılarıma  Borçluyum, Sait Hopsayıt 


• Taşlamalar: Azizname (Yücel Erten tarafından oyunlaştırıldı.), Hazreti Dangalak

İlgili sayfalar

• Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz

• Toplumcu Gerçekçi roman ve Hikaye

• Cumhuriyet Dönemi Roman Özetleri

Yararlanılan Kaynaklar

• Aziz Nesin'in Romanlarına Üzerine Bir İnceleme, Engin İspir
• 20.Yüzyıl Türk Edebiyatı, Mahir Ünlü-Ömer Özcan