YKS Edebiyat Türkçe: Başar Sabuncu (1943-2015)

Başar Sabuncu

Oyun ve senaryo yazarı, yönetmen.
9 Eylül 1943'te İstanbul'da doğdu.
Saint Joseph Fransız Lisesini bitirdi (1961).
Özel tiyatrolarda oyuncu olarak çalıştı (1961-65).
Yazdığı ilk oyun "Kargalar" sahnelendiğinde 19 yaşındaydı.
TRT Ankara Radyosu Tiyatro Şubesinde oyuncu, rejisör ve uygulayıcı olarak görev yaptı (1965-68).
Birçok klasik eseri radyo için oyunlaştırdı.
Fransa’ya giderek tiyatro yönetmenliği eğitimi gördü (1971-73).
Çeşitli aralıklarla İstanbul Şehir Tiyatrolarında yönetmenlik yaptı.
80'li yıllardan sonra sinemada da adını duyurdu.
Yazdığı senaryo ve yönettiği filmlerle önemli başarılara imza attı.
Yönettiği veya senaryosunu yazdığı filmlerden bazıları şöyledir: Çıplak Vatandaş, Asılacak Kadın (Pınar Kür'ün romanından), Zengin Mutfağı (Vasıf Öngören'in oyunundan), Namuslu (Mutemet Ali Rıza Bey adlı oyunundan).
17 Haziran 2015'te öldü.

Sanat Anlayışı

Eserleri

Oyun: Kargalar, Şerefiye, Lades ya da Aile Ocağı, Zemberek, Çark, Mutemet Ali Rıza Bey, Memurlar, İşçi Babası Ömer Ağa ile Küçük Hanımın Şoförü Recep, İşgal ya da Talihli Amele Mehmet Ali’nin Harikulade Maceraları, Kaldırım Serçesi

Oyunlarının Konuları

Zemberek: Yazarın işçi sorunlarını vurguladığı oyunlarından biridir. Oyunda haksızlıklara ve sömürüye karşı durmaya çalışan işçi Recep’in yenilgisi ve yoksulluğu işlenir.

Çark: Oyunda insan yaşamında baskın olanın irade değil, toplumsal sınıf olduğu ispatlanmaya çalışılır. Yazar göre sınıflar arası uzlaşma mümkün değildir. Fabrikatör Mahmut, oğlu Salih’i okutması için yurt dışına gönderir. Gelecekte oğlunun fabrikanın başına geçmesini hayal etmesine karşın olaylar beklediği gelişmez. Salih, okulu bırakıp hippi yaşam tarzını benimsemiş bir halde yurda döner. İlk zamanlar kapitalist düzeni reddeden Salih, oyunun sonlarına doğru hippilikten ailesinin deyimiyle "adam olmaya" doğru, bir değişim geçirir. Mahmut’un ansızın kalp krizi geçirerek ölmesi, bu değişimi hızlandırır. Oyunun sonunda Salih’in aslında farkında olmadan bu düzene zaten kapılmış olduğu, bu rahat ve lüks hayattan vazgeçemeyeceği anlaşılır.

Mutemet Ali Rıza Bey: Mutemet Ali Rıza, kendi halinde bir memurdur. İş arkadaşlarının aksine dürüst ve çalışkan bir memur olan Ali Rıza Bey, yirmi üç yıl ilkelerinden hiç sapmamıştır. Ekonomik nedenlerle eşine, çocuğuna, yakın çevresine ve esnafa karşı hep boynu bükük olan Ali Rıza Bey, doğruluğa duyduğu inancı yıllar geçtikçe yitirmeye başlar. Yirmi üç yıllık bir direnmeden sonra tükenmiş, bir kuruşuna bile dokunmadığı, ona emanet edilen kasadan para çekmeye başlamıştır. Ali Rıza Bey, bozuk düzenin çarkı içine katıldığı andan itibaren ailesinden ve çevresinden saygı görmeye başlayacaktır. Başar Sabuncu'nun film senaryosu haline getirdiği eser, Ertem Eğilmez tarafından 1984 yılında "Namuslu" adıyla filme çekilmiş, Mutemet Ali Rıza Bey'i de Şener Şen oynamıştır.

Şerefiye: Oyunda olay bir trikotaj fabrikasında gece bekçisi Sabri Şengil’in yeni yaptırdığı gecekondusunda geçer. Sabri, fabrikanın kasasını soymaya kalkan hırsızı suçüstü yakalamıştır. Patron Tahsin Mahiroğlu ile karısı Nezahat Hanım, kahraman bekçinin evine teşekküre gelecekleri için, ev halkı telâş içindedir. Misafirler, Sabri’nin dürüstlüğüne karşılık hem de sözde ev hediyesi olarak küçük gümüş bir tabak getirirler. Giderken de evin altı yaşlarındaki kızı Saadet’i sözde evlat edinmek için, beraberlerinde götürürler. Dört beş gün sonra Saadet'in kaçırıldığı haberi gelir. Tahsin Bey, kızın ailesinden olayı büyütmemelerini, iş adamı şöhretinin tehlikeye düşürülmemesini ister. Bunlar yaşanırken evin oğlu Yılmaz, kız kardeşiyle gelir. Kardeşini Tahsin Beylerdeki evlatlık hayatından o kurtarmıştır. Bu olay üzerine Tahsin Bey süklüm püklüm evine dönerken henüz bitmemiş gecekondu inşaatına rağmen eksiksiz bir araya gelen aile bireyleri kendilerini mutlu hissetmektedir.

İlgili Sayfalar

Yararlanılan Kaynaklar