Beyaz Gemi

Maral Ana

Cengiz Aytmatov’un romanı.

Roman Isık-Göl dağlarında küçük bir topluluk içinde geçmektedir. Romanın kahramanı yedi sekiz yaşlarında bir çocuktur. 

Çocuk; dedesi, ninesi, teyzesi ve teyzesinin kocasıyla yaşamaktadır. Annesi başkasıyla evlenmiş babası ise çocuğu görmekten men edilmiştir. 

Romanda çocuğun adı verilmez. Yazar, çocuğun saf ve temiz dünyasından yola çıkarak hayatın acı gerçeklerine uzanan bir roman kurgusu oluşturmuştur.
Çocuk'un en yakın arkadaşı, iyiliği ve geleneği temsil eden dedesi Mümin'dir. Mümin Dede’ye herkesle iyi geçindiği, herkese güler yüz gösterip insanların yardımına koştuğu için "Kıvrak Mümin" derler. Dedesi ve ninesi, partinin adamlarından biri olan damadı Orozkul’un evinde adeta bir sığıntı gibidir. Mümin; Orozkul'un aksine millî ve manevi değerlere bağlı, düzen içinde ayakta durmaya çabalayan becerikli, çalışkan bir karakterdir. Mümin Dede, romanda damadına ve düzene karşı pasif bir direniş sergiler. 

Orozkul ise alkolik, çıkarcı, despot ve kendini beğenmiş bir kişidir. Çevresindeki insanlara karşı kabadır. Rusça bir soyadı alması, çocuklarını şehirde büyütmek istemesi, şehirli bir kadınla evlenmeyi düşlemesi ve Rusçayı övmesi onun mankurt (efsanelerinde bahsedilen bilinçsiz köle) olduğunun kanıtı gibidir.
Çocuk, bir gün gelip babasının kendisini alacağını düşünmektedir. Dedesinin aldığı dürbünle Beyaz Gemi’de çalışan babasını görmeye çalışır. Hayallerinde de başı insan, gövdesi balık olan bir yaratık olup Beyaz Gemi’ye ulaşmak ister. 

Çocuk, ait olduğu toplumun değerlerini dedesinin yol göstericiliği sayesinde öğrenmiştir. Ancak Orozkul gibiler menfaatleri için kutsal sayılan her şeyi yok etmektedir. Dede torununa "Boynuzlu Maral Ana" efsanesini anlatır. Boynuzlu Maral Ana geçmişte soylarının tükenmesini önlemiştir. Maral Ana kurtarıcıdır ve onlara kurtuluş yolunu yine o gösterecektir. Maral Ana; Kırgız Türklerinin mazisini, kültürünü kısaca varoluş macerasını temsil etmektedir.

Bir gün çocuk ve dede, ormanda boynuzlu bir maral görünce bunun Maral Ana olduğunu düşünerek sevinirler. Toplum, kendi değerlerini ihlal ettiği için ormanı terk eden marallar uzun bir zaman sonra dönmüştür. Ancak orman kontrol memurları Orozkul’dan ormandaki bu geyiklerin avlanmasını ister. Orozkul, Geyik Ana’yı kayınpederi Mümin Dede’ye zorla vurdurtur. Bu olay bütün kurtuluş ümitlerini Maral Ana’ya bağlayan dede ve çocuk için çok yıkıcı olur. Dede şuurunu kaybeder. Çocuk ise hayallerindeki kurtuluş ümidini gerçekleştirmek için kendini Isık-Göl'ün sularına bırakır.

İlgili Sayfalar

👉 Eser Özetleri Ana Sayfa

Yararlanılan Kaynaklar

Beyaz Gemi Adlı Romandaki Yüce Birey Arketipi, Sema Özher
Beyaz Gemi Üzerinden Edebiyat Eserinde Gerçeklik ve Tez Tartışması Canbaz, Firdevs
Cengiz Aytmatov’un Beyaz Gemi Romanında Halk Edebiyatı Motifleri, Özlem Kaşkaoğlu